REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zastosowanie art. 15 Kodeksu Spółek Handlowych - komentarz do wyroku SN

Dominik Cheda
aplikant radcowski
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Przedstawaimy analizę zastosowania art. 15 Kodeksu Spółek Handlowych w kontekście wyroku Sądu Najwyższego (sygn. III CZP 69/10), który niejako wywraca do góry nogami interpretację tego przepisu wynikającą z jego literalnego brzmienia.

 

REKLAMA

Autopromocja

Wstęp:


Ustawa z dnia 15 września 2000 roku Kodeks Spółek Handlowych, (dalej: „KSH”), zawiera rozwiązania, których celem jest ochrona interesów spółki i wspólników przed nadużyciami ze strony tzw. funkcjonariuszy spółki - członków zarządu, prokurentów czy też osób zasiadających w radzie nadzorczej.

Jedną z konstrukcji stosowanych w tym celu przez KSH jest art. 15, zgodnie z którym „Zawarcie przez spółkę kapitałową umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurentem, likwidatorem albo na rzecz którejkolwiek z tych osób wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej”.

Celem niniejszego artykułu jest krótka analiza ww. uregulowania, w szczególności w świetle wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2010 roku o sygn. III CZP 69/10, który zdaje się wywracać do góry nogami interpretację ww. przepisu wynikającą z jego literalnego brzmienia.


Art. 15 KSH - interpretacja literalna


Jak już wskazano wyżej celem przepisu art. 15 KSH jest ochrona interesów spółki kapitałowej (z o.o. oraz akcyjnej) przed nadużyciami ze strony osób sprawujących w niej określone funkcje, które mogłyby wykorzystać swoją pozycję do uzyskania korzyści kosztem spółki. Dla realizacji tego celu kodeks wprowadza zatem obowiązek uzyskania zgody zgromadzenia wspólników w spółce z o.o. i walnego zgromadzenia akcjonariuszy spółki akcyjnej na zawarcie określonych rodzajów umów z określonymi osobami.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Po pierwsze, wymogiem uzyskania zgody objęte jest zawarcie umów z następującymi osobami: członkiem zarządu, członkiem rady nadzorczej, członkiem komisji rewizyjnej, prokurentem oraz likwidatorem, przy czym status tych osób powinien być określany na chwilę zawarcia umowy. Wymogiem zgody objęte są nie tylko umowy zawierane bezpośrednio z ww. osobami ale również zawierane na ich rzecz, czyli takie, w których osoby te nie są bezpośrednio ich stronami ale odnoszą z nich korzyści (są ich beneficjentami).

Jeżeli chodzi o rodzaje umów to przepis art. 15 KSH wymienia, iż uchwała wspólników/akcjonariuszy jest wymagana do zawarcia umowy kredytu, pożyczki, poręczenia oraz „innej podobnej umowy”. Umowy pożyczki i poręczenia uregulowane są w Kodeksie cywilnym, natomiast umowa kredytu znalazła swoją regulację w Ustawie Prawo bankowe. Jako umowy „podobne” do których ww. przepis również znajduje zastosowanie wymieniane są natomiast np. poręczenie wekslowe, gwarancja bankowa, czy też przewłaszczenie na zabezpieczenie - generalnie rzecz biorąc są to różnego rodzaju umowy zabezpieczające, które pozwalają na dokonanie łatwego przysporzenia kosztem spółki.

Czy wynagrodzenie wypłacone podwykonawcy jest zawsze kosztem podatkowym

Sankcja za zawarcie ww. umów bez zgody stosownych organów spółki jest określona w art. 17 KSH i jest nią bezwzględna nieważność, przy czym stosownie do art. 17 § 2 KSH, wspólnicy i akcjonariusze mogą podjąć stosowną uchwałę nie tylko przed ale również po zawarciu umowy w terminie do 2 miesięcy. Dopiero po upływie tego czasu umowa, która do tej pory była bezskutecznie zawieszona staje się bezwzględnie nieważna.


Wyrok SN III CZP 69/10


Przedstawione powyżej rozumienie „umów podobnych” zawarte w art. 15 KSH zostało zakwestionowane przez Sąd Najwyższy w wyroku o sygn. III CZP 69/10 z dnia 22 października 2010 roku. Stan faktyczny dotyczył sytuacji, w której spółka z o.o. zawarła ze swoim prokurentem umowę sprzedaży prawa użytkowania wieczystego wraz z własnością budynku przy czym cena sprzedaży była znacznie zaniżona w stosunku do wartości rynkowej. Co prawda, zgromadzenie wspólników podjęło uchwałę o wyrażeniu zgody na zawarcie przedmiotowej umowy jednakże nie precyzowała ona warunków jej zawarcia oraz osoby, z którą ma zostać zawarta.

W przedmiotowej sprawie SN musiał rozstrzygnąć, czy po pierwsze zgoda blankietowa zgromadzenia wspólników bez sprecyzowania warunków zawarcia umowy i osoby nabywcy jest wystarczającą, a po drugie czy umowa sprzedaży jest „umową podobną” do umów pożyczki, kredytu i poręczenia, o których mowa w art. 15 KSH.

W jakim zakresie inwestor jest odpowiedzialny za zobowiązania wobec podwykonawcy?

Zapraszamy do dyskusji na forum Księgowość

 

Odnośnie pierwszej kwestii SN uznał, iż zgoda o której mowa art. 15 KSH nie może mieć charakteru ogólnego i musi precyzować zarówno warunki na jakich ma być zawarta umowa jak i osobę, która ma być jej stroną.

Co do drugiego problemu skład orzekający uznał natomiast, iż umowę sprzedaży użytkowania wieczystego, w której znacznie zaniżono cenę sprzedaży należy uznać, za „umowę podobną” w rozumieniu art. 15 KSH. Zdaniem SN podobieństwo, o którym mowa w ww. przepisie nie polega na podobieństwu normatywnym - podobnej konstrukcji prawnej, tylko na podobieństwu funkcjonalnym. Cytując uzasadnienie: „Inna umowa to więc nie tyle umowa, której kształt normatywny zbliżony jest przynajmniej do jednej z umów wymienionych w tym przepisie, co umowa, której zawarcie umożliwia, w równie łatwy sposób jak w przypadku umowy pożyczki, kredytu lub poręczenia ukształtowanie przewidzianych w niej świadczeń w taki sposób, że funkcjonariusz spółki wymieniony w tym przepisie, uzyskuje niczym nieuzasadnioną korzyść kosztem spółki”.


Komentarz


SN w komentowanym orzeczeniu odszedł daleko od wykładni literalnej przepisu art. 15 KSH. O ile z pierwszym z postulatów w mojej ocenie należy się zgodzić, gdyż istotnie zgody blankietowe zgromadzeń wspólników mogą być łatwym środkiem omijania przepisów mających na celu ochronę spółki, o tyle druga teza orzeczenia jest w mojej ocenie kontrowersyjna. Sąd Najwyższy w sposób bardzo istotny rozszerzył bowiem zakres zastosowania przepisu art. 15 KSH rozciągając go również na umowy sprzedaży, w których nie zostaną zachowane rynkowe wartości świadczeń. Przepis art. 15 KSH jest regulacją szczególną, dlatego też wydaje się, iż powinien być interpretowany w sposób ścisły, a „umowy podobne” o których w nim mowa powinny być zbliżone do umów pożyczki, kredytu lub poręczenia od strony konstrukcyjnej a nie tylko funkcjonalnej. Rozstrzygnięcie SN stwarza wreszcie ryzyko niepewności obrotu prawnego - wszak nie każda umowa sprzedaży będzie nieważna, a tylko taka, w której znacząco zaniżono cenę uzyskiwaną przez spółkę. Istnieje więc ryzyko związane z niepewnością czy w danym wypadku cena sprzedaży jest rynkowa czy też może już zaniżona, w związku z czym zgromadzenie wspólników powinno podjąć stosowną uchwałę.

REKLAMA

Wreszcie, interes spółki kapitałowej w opisywanej sytuacji może być chroniony nie tylko przy wykorzystaniu przepisu art. 15 KSH. Doktryna wskazuje, że w takiej sytuacji spółka jest chroniona zarówno ogólnymi przepisami prawa cywilnego - art. 58 Kodeksu cywilnego, który wprowadza nieważność czynności prawnych sprzecznych z zasadami współżycia społecznego jak i przepisami prawa karnego penalizującymi przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu.

Nauka z komentowanego wyroku jest następująca - najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest aby wszystkie umowy zawierane przez spółkę kapitałową z osobami wymienionymi w art. 15 KSH były poprzedzone zgodą wspólników/akcjonariuszy określającą warunki ww. umów oraz osoby, z którymi mają być zawarte.

Procedura zawieszenia działalności gospodarczej

Ubezpieczenie OC członków zarządu spółek kapitałowych

Dominik Cheda, aplikant radcowski

 

 

 

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Kancelaria Gach, Hulist, Mizińska, Wawer

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Podatek PIT - część 2
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
2 maja 2023 r. (wtorek)
4 maja 2023 r. (czwartek)
29 kwietnia 2023 r. (sobota)
Następne
Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Przedsiębiorcy mają dość łamania prawa przez urzędników skarbowych i ZUS. Czas skończyć z bezprawiem urzędniczym

Przedsiębiorcy są zdania, że bezprawie urzędnicze to problem, który trzeba szybko rozwiązać. Należy skończyć z łamaniem prawa urzędników skarbowych, organów ścigania i ZUS, czego nagminnie dopuszczają się wobec nich. To mocne postulaty „Nowej Polityki Gospodarczej” jakie wysunęły Rada Przedsiębiorców i Rada Naukowa przy Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców.

Ile wynosi składka KRUS na IV kwartał 2024 r.?

Składka na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie w IV kwartale 2024 roku. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) uchwaliła wysokość składek dla rolnika, małżonka, domownika i pomocnika rolnika. Podała również wysokość składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe.

Dokument urzędowy dla podatnika może potwierdzać wyprowadzenie towaru z UE w świetle wydanej interpretacji podatkowej

Należy zwrócić szczególną uwagę  na propozycję firm kurierskich co do wywozu towaru poza UE po wejściu w życie przepisów likwidujących procedurę uproszczoną w wywozie. Procedura uproszczona w wywozie działa tylko do końca października 2024. Jest to niewątpliwie wezwanie dla wszystkich obsługujących łańcuch dostaw. Beż wątpienia spowoduje to trudności w procedowaniu zgłoszeń celnych na oddziałach celnych z powodu obsługi ich przez funkcjonariuszy celno – skarbowych. Dlatego też część firm kurierskich próbowało wyjść naprzeciw i proponowała tzw. odprawy kurierskie dla przesyłek do 1000 EUR i tu zaczyna się problem.

Niewykorzystany urlop wypoczynkowy - kary, przedawnienie. Co, gdy pracownik nie chce wykorzystać zaległego urlopu?

Urlop wypoczynkowy jest jednym z fundamentalnych praw pracowniczych, które ma na celu zapewnienie pracownikom odpowiedniego odpoczynku oraz regeneracji sił. W Polsce prawo do urlopu jest uregulowane w Kodeksie pracy, a pracodawca jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi przysługującego mu urlopu w ustalonym terminie. W praktyce jednak, nie zawsze udaje się wykorzystać wszystkie dni urlopowe w danym roku kalendarzowym. Z tego powodu warto zwrócić uwagę na przepisy dotyczące terminu wykorzystania zaległych dni urlopowych, a także na konsekwencje niewykorzystania urlopu.

REKLAMA

Nowy podatek! Lewica ma plan na pustostany, który ma być remedium na 2 mln niewykorzystywanych nieruchomości

Pojawi się projekt ustawy dotyczący wykorzystania 2 mln pustostanów - zapowiedział lider Lewicy Włodzimierz Czarzasty. Lewica chce rozpoczęcia dyskusji z samorządami na temat wprowadzenia podatku od pustostanów. Podatek taki samorządy mogłyby wprowadzać na obszarach, gdzie występują największe trudności na rynku mieszkaniowym.

Przedłużenie orzeczenia o niepełnosprawności 2024: 3 kluczowe przepisy [komunikat PFRON]. Co z dofinansowaniem do wynagrodzeń lub refundacją składek ZUS i KRUS?

W komunikacie z 5 września 2024 r. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych wyjaśnił, jak stosować w praktyce przepisy dot. przedłużania orzeczeń o stopniu niepełnosprawności - w kontekście dofinansowania do wynagrodzeń lub refundacji składek ZUS lub KRUS.

Interpretacje dotyczące podatku o nieruchomości nie są publikowane przez Dyrektora KIS. Dlaczego?

Podatnicy potrzebują dostępu do interpretacji indywidualnych dotyczących podatku od nieruchomości. Niestety dziś nie ma jednolitej bazy interpretacji w tym zakresie. Można by wprowadzić te rozwiązanie przy okazji prac nad procedowanymi obecnie zmianami do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. 

Urzędy skarbowe zaglądają na rachunki bankowe obywateli i firm. Nadmiernie. UODO do MF: przepisy niezgodne z Konstytucją i prawem unijnym

Obowiązujące obecnie przepisy dają organom podatkowym niemal nieograniczony dostęp do rachunków bankowych oraz informacji kredytowych podatników. Otrzymaliśmy już kilka sygnałów od naszych Klientów, którzy zostali zapytani przez organy skarbowe o operacje na ich kontach bankowych, głównie dotyczące dużych przelewów, takich jak darowizny między ojcem a synem.

REKLAMA

Podatek od nieruchomości zmieni się od 2025 r. Fotowoltaika, budowle, obiekty małej architektury, urządzenia budowlane. Ministerstwo Finansów zmienia projekt

W dniu 3 września 2024 r. wieczorem Ministerstwo Finansów opublikowało na stronach Rządowego Centrum Legislacji nową wersję projektu przewidującego dużą nowelizację przepisów w zakresie podatku od nieruchomości. 

Wakacje składkowe od 1 listopada 2024 r. Kto skorzysta?

Od 1 listopada 2024 r. będzie można skorzystać z wakacji składkowych. Zgodnie z nowymi przepisami przedsiębiorcy mogą raz w roku wybrać miesiąc, za który nie płacą za siebie składek na ubezpieczenia społeczne.

REKLAMA