REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zastosowanie art. 15 Kodeksu Spółek Handlowych - komentarz do wyroku SN

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Dominik Cheda
aplikant radcowski
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Przedstawaimy analizę zastosowania art. 15 Kodeksu Spółek Handlowych w kontekście wyroku Sądu Najwyższego (sygn. III CZP 69/10), który niejako wywraca do góry nogami interpretację tego przepisu wynikającą z jego literalnego brzmienia.

 

REKLAMA

Wstęp:


Ustawa z dnia 15 września 2000 roku Kodeks Spółek Handlowych, (dalej: „KSH”), zawiera rozwiązania, których celem jest ochrona interesów spółki i wspólników przed nadużyciami ze strony tzw. funkcjonariuszy spółki - członków zarządu, prokurentów czy też osób zasiadających w radzie nadzorczej.

REKLAMA

Jedną z konstrukcji stosowanych w tym celu przez KSH jest art. 15, zgodnie z którym „Zawarcie przez spółkę kapitałową umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurentem, likwidatorem albo na rzecz którejkolwiek z tych osób wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej”.

Celem niniejszego artykułu jest krótka analiza ww. uregulowania, w szczególności w świetle wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2010 roku o sygn. III CZP 69/10, który zdaje się wywracać do góry nogami interpretację ww. przepisu wynikającą z jego literalnego brzmienia.


Art. 15 KSH - interpretacja literalna


Jak już wskazano wyżej celem przepisu art. 15 KSH jest ochrona interesów spółki kapitałowej (z o.o. oraz akcyjnej) przed nadużyciami ze strony osób sprawujących w niej określone funkcje, które mogłyby wykorzystać swoją pozycję do uzyskania korzyści kosztem spółki. Dla realizacji tego celu kodeks wprowadza zatem obowiązek uzyskania zgody zgromadzenia wspólników w spółce z o.o. i walnego zgromadzenia akcjonariuszy spółki akcyjnej na zawarcie określonych rodzajów umów z określonymi osobami.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Po pierwsze, wymogiem uzyskania zgody objęte jest zawarcie umów z następującymi osobami: członkiem zarządu, członkiem rady nadzorczej, członkiem komisji rewizyjnej, prokurentem oraz likwidatorem, przy czym status tych osób powinien być określany na chwilę zawarcia umowy. Wymogiem zgody objęte są nie tylko umowy zawierane bezpośrednio z ww. osobami ale również zawierane na ich rzecz, czyli takie, w których osoby te nie są bezpośrednio ich stronami ale odnoszą z nich korzyści (są ich beneficjentami).

Jeżeli chodzi o rodzaje umów to przepis art. 15 KSH wymienia, iż uchwała wspólników/akcjonariuszy jest wymagana do zawarcia umowy kredytu, pożyczki, poręczenia oraz „innej podobnej umowy”. Umowy pożyczki i poręczenia uregulowane są w Kodeksie cywilnym, natomiast umowa kredytu znalazła swoją regulację w Ustawie Prawo bankowe. Jako umowy „podobne” do których ww. przepis również znajduje zastosowanie wymieniane są natomiast np. poręczenie wekslowe, gwarancja bankowa, czy też przewłaszczenie na zabezpieczenie - generalnie rzecz biorąc są to różnego rodzaju umowy zabezpieczające, które pozwalają na dokonanie łatwego przysporzenia kosztem spółki.

Czy wynagrodzenie wypłacone podwykonawcy jest zawsze kosztem podatkowym

Sankcja za zawarcie ww. umów bez zgody stosownych organów spółki jest określona w art. 17 KSH i jest nią bezwzględna nieważność, przy czym stosownie do art. 17 § 2 KSH, wspólnicy i akcjonariusze mogą podjąć stosowną uchwałę nie tylko przed ale również po zawarciu umowy w terminie do 2 miesięcy. Dopiero po upływie tego czasu umowa, która do tej pory była bezskutecznie zawieszona staje się bezwzględnie nieważna.


Wyrok SN III CZP 69/10


Przedstawione powyżej rozumienie „umów podobnych” zawarte w art. 15 KSH zostało zakwestionowane przez Sąd Najwyższy w wyroku o sygn. III CZP 69/10 z dnia 22 października 2010 roku. Stan faktyczny dotyczył sytuacji, w której spółka z o.o. zawarła ze swoim prokurentem umowę sprzedaży prawa użytkowania wieczystego wraz z własnością budynku przy czym cena sprzedaży była znacznie zaniżona w stosunku do wartości rynkowej. Co prawda, zgromadzenie wspólników podjęło uchwałę o wyrażeniu zgody na zawarcie przedmiotowej umowy jednakże nie precyzowała ona warunków jej zawarcia oraz osoby, z którą ma zostać zawarta.

W przedmiotowej sprawie SN musiał rozstrzygnąć, czy po pierwsze zgoda blankietowa zgromadzenia wspólników bez sprecyzowania warunków zawarcia umowy i osoby nabywcy jest wystarczającą, a po drugie czy umowa sprzedaży jest „umową podobną” do umów pożyczki, kredytu i poręczenia, o których mowa w art. 15 KSH.

W jakim zakresie inwestor jest odpowiedzialny za zobowiązania wobec podwykonawcy?

Zapraszamy do dyskusji na forum Księgowość

 

Odnośnie pierwszej kwestii SN uznał, iż zgoda o której mowa art. 15 KSH nie może mieć charakteru ogólnego i musi precyzować zarówno warunki na jakich ma być zawarta umowa jak i osobę, która ma być jej stroną.

Co do drugiego problemu skład orzekający uznał natomiast, iż umowę sprzedaży użytkowania wieczystego, w której znacznie zaniżono cenę sprzedaży należy uznać, za „umowę podobną” w rozumieniu art. 15 KSH. Zdaniem SN podobieństwo, o którym mowa w ww. przepisie nie polega na podobieństwu normatywnym - podobnej konstrukcji prawnej, tylko na podobieństwu funkcjonalnym. Cytując uzasadnienie: „Inna umowa to więc nie tyle umowa, której kształt normatywny zbliżony jest przynajmniej do jednej z umów wymienionych w tym przepisie, co umowa, której zawarcie umożliwia, w równie łatwy sposób jak w przypadku umowy pożyczki, kredytu lub poręczenia ukształtowanie przewidzianych w niej świadczeń w taki sposób, że funkcjonariusz spółki wymieniony w tym przepisie, uzyskuje niczym nieuzasadnioną korzyść kosztem spółki”.


Komentarz


SN w komentowanym orzeczeniu odszedł daleko od wykładni literalnej przepisu art. 15 KSH. O ile z pierwszym z postulatów w mojej ocenie należy się zgodzić, gdyż istotnie zgody blankietowe zgromadzeń wspólników mogą być łatwym środkiem omijania przepisów mających na celu ochronę spółki, o tyle druga teza orzeczenia jest w mojej ocenie kontrowersyjna. Sąd Najwyższy w sposób bardzo istotny rozszerzył bowiem zakres zastosowania przepisu art. 15 KSH rozciągając go również na umowy sprzedaży, w których nie zostaną zachowane rynkowe wartości świadczeń. Przepis art. 15 KSH jest regulacją szczególną, dlatego też wydaje się, iż powinien być interpretowany w sposób ścisły, a „umowy podobne” o których w nim mowa powinny być zbliżone do umów pożyczki, kredytu lub poręczenia od strony konstrukcyjnej a nie tylko funkcjonalnej. Rozstrzygnięcie SN stwarza wreszcie ryzyko niepewności obrotu prawnego - wszak nie każda umowa sprzedaży będzie nieważna, a tylko taka, w której znacząco zaniżono cenę uzyskiwaną przez spółkę. Istnieje więc ryzyko związane z niepewnością czy w danym wypadku cena sprzedaży jest rynkowa czy też może już zaniżona, w związku z czym zgromadzenie wspólników powinno podjąć stosowną uchwałę.

REKLAMA

Wreszcie, interes spółki kapitałowej w opisywanej sytuacji może być chroniony nie tylko przy wykorzystaniu przepisu art. 15 KSH. Doktryna wskazuje, że w takiej sytuacji spółka jest chroniona zarówno ogólnymi przepisami prawa cywilnego - art. 58 Kodeksu cywilnego, który wprowadza nieważność czynności prawnych sprzecznych z zasadami współżycia społecznego jak i przepisami prawa karnego penalizującymi przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu.

Nauka z komentowanego wyroku jest następująca - najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest aby wszystkie umowy zawierane przez spółkę kapitałową z osobami wymienionymi w art. 15 KSH były poprzedzone zgodą wspólników/akcjonariuszy określającą warunki ww. umów oraz osoby, z którymi mają być zawarte.

Procedura zawieszenia działalności gospodarczej

Ubezpieczenie OC członków zarządu spółek kapitałowych

Dominik Cheda, aplikant radcowski

 

 

 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Kancelaria Gach, Hulist, Mizińska, Wawer

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Uproszczenia w podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy coraz bliżej wejścia w życie

Senat przyjął nowelizację ustawy o podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy mają uprościć formalności przy sprzedaży majątku otrzymanego od najbliższej rodziny oraz zlikwidować comiesięczne deklaracje podatkowe przy rentach prywatnych. Ustawa wraca teraz do Sejmu.

Zaczynasz działalność gospodarczą? Tak można obniżyć składki ZUS na początku działania firmy [komunikat ZUS]

Rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej wiąże się z kosztami, szczególnie na starcie. Dlatego początkujący przedsiębiorcy mogą skorzystać z ulg, które pozwalają płacić niższe składki na ubezpieczenia społeczne albo nie płacić ich wcale. Do najważniejszych form wsparcia należą: ulga na start, preferencyjne składki, „Mały ZUS Plus” czy wakacje składkowe.

Darowizna dla córki z konta firmowego taty: Czy taki przelew korzysta ze zwolnienia podatkowego? KIS wyjaśnia

Skarbówka potwierdził, że przekazanie środków pieniężnych bezpośrednio z konta firmowego spółki, której darczyńca jest wspólnikiem, na konto obdarowanego – przy spełnieniu ustawowych formalności – może korzystać ze zwolnienia z podatku od darowizn. To jest dobra wiadomość dla podatników.

Ulga dla spadkobierców i przejrzystość dla podatników. Nowości w ustawie podatku od spadków i darowizn już wkrótce

Jest projekt nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn, który umożliwi przywrócenie terminu zgłoszenia spadku w wyjątkowych przypadkach oraz doprecyzuje moment powstania obowiązku podatkowego. Zmiany mają uprościć procedury, zwiększyć przejrzystość i wspierać sukcesję firm rodzinnych.

REKLAMA

KSeF 2.0: firmy będą miały tylko 4 miesiące na testy. Co warto zrobić już teraz?

W czerwcu 2025 r. – zgodnie z harmonogramem – Ministerstwo Finansów udostępniło dokumentację interfejsu API KSeF 2.0. Jest to jednak materiał dla integratorów systemów i dostawców oprogramowania. Firmy wciąż czekają na udostępnienie środowiska testowego, które zaplanowano na koniec września. Konkretne testy będą więc mogły zacząć się dopiero w październiku. Tymczasem obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur dla części firm wchodzi już w lutym – oznacza to niewiele czasu na przygotowanie.

Projekt ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF po pierwszym czytaniu w Sejmie. Co się zmienia? [komentarz eksperta]

W dniu 9 lipca 2025 r., Sejm przeprowadził pierwsze czytanie i skierował do prac w komisji finansów projekt ustawy zakładającej wdrożenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Wszystkie kluby i koła poselskie zapowiedziały dalsze prace nad projektem. Prace legislacyjne wchodzą w końcową fazę. Z coraz większą pewnością możemy więc stwierdzić, że obowiązkowy KSeF będzie wdrażany w dwóch etapach - od 1 lutego 2026 i od 1 kwietnia 2026 r.

Podatek u źródła 2025: Objaśnienia podatkowe ministra finansów dot. statusu rzeczywistego właściciela. Praktyczne szanse i nieoczywiste zagrożenia

Po latach oczekiwań i licznych postulatach ze strony środowisk doradczych oraz biznesowych, Ministerstwo Finansów opublikowało długo zapowiadane objaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela w kontekście podatku u źródła (WHT). Teraz nadszedł czas, by bardziej szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym zagadnieniom. Dokument z 3 lipca 2025 r., opublikowany na stronie MF 9 lipca, ma na celu rozwianie wieloletnich wątpliwości dotyczących stosowania klauzuli „beneficial owner”. Choć sam fakt publikacji należy ocenić jako krok w stronę większej przejrzystości i przewidywalności, nie wszystkie zapisy spełniły oczekiwania.

Polski podatek cyfrowy jeszcze w tym roku? Rząd nie ogląda się na Brukselę

Choć Komisja Europejska wycofała się z planów nałożenia podatku cyfrowego, Polska idzie własną drogą. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiada, że projekt ustawy będzie gotowy do końca roku.

REKLAMA

KSeF 2026: koniec z papierowymi fakturami, zmiany w obiegu dokumentów i obsłudze procesu sprzedaży w firmie

W przyszłym roku w Polsce zostanie uruchomiony obowiązkowy system fakturowania za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Obowiązek ten wejdzie w życie na początku 2026 roku i wynika z procedowanego w Parlamencie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Aktualny postęp prac legislacyjnych nad projektem, oznaczonym numerem druku 1407, można śledzić na stronach Sejmu.

Składki ZUS dla małych firm w 2025 roku - preferencje: ulga na start, mały ZUS plus i wakacje składkowe

Ulga na start, preferencyjne składki, czy „Mały ZUS plus”, a także wakacje składkowe – to propozycje wsparcia dla małych przedsiębiorców. Korzyści to możliwość opłacania niższych składek lub ich brak. Warto też zwrócić uwagę na konsekwencje z tym związane. ZUS tłumaczy kto i z jakich ulg może skorzystać oraz jakie są zagrożenia z tym związane.

REKLAMA