Zmiany w składzie osobowym wspólników spółki

Tak wynika z uchwały Sąd Najwyższego z 6 czerwca 2013 r. (sygn. akt III CZP 22/12).

Podstawa wpisu do rejestru zmian wśród wspólników spółki

W stanie faktycznym sprawy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością złożyła do sądu rejestrowego wniosek o wpis w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, między innymi zmian w składzie osobowym wspólników posiadających więcej niż 10% udziałów w kapitale zakładowym spółki, załączając do wniosku nową listę wspólników. Sąd rejestrowy odmówił wpisu wskazując, że podstawą wpisu zmian w składzie osobowym wspólników spółki stanowiłyby umowy sprzedaży udziałów zawarte w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Spółka pomimo wezwań sądu rejestrowego nie przedstawiła odpowiednich umów.

Zgromadzenie wspólników spółki

W toku rozstrzygania apelacji spółki Sąd Okręgowy wskazał, że lista wspólników jest dokumentem prywatnym, który nie jest dowodem, że w rzeczywistości doszło do zmiany w składzie osobowym wspólników spółki. W rezultacie Sąd Okręgowy stwierdził, że żądanie wpisu na podstawie takiego dokumentu uzasadnia powstanie wątpliwości co do zgodności danych wynikających z dokumentu ze stanem rzeczywistym. Mając to na uwadze Sąd Okręgowy stwierdził, że sąd rejestrowy jest zawsze zobowiązany do badania zgodności wniosku oraz załączonych do niego dokumentów ze stanem rzeczywistym. W konsekwencji zdaniem Sądu Okręgowego nowa lista wspólników nie stanowi podstawy do dokonania wpisu zmiany składu osobowego wspólników, natomiast podstawę taką stanowić będzie umowa zbycia udziałów spółki. W związku z rozbieżnością poglądów doktryny w powyższym zakresie Sąd Okręgowy formułując powyższe stanowisko wniósł do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego w przedmiocie odpowiedzi na pytanie: czy w przypadku zbycia części udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością podstawą do dokonania wpisu do rejestru przedsiębiorców wspólników posiadających co najmniej 10 % kapitału zakładowego jest nowa lista wspólników czy też umowa zbycia udziałów?

Reprezentacja spółki z o.o. przez prokurenta

Umowa przeniesienia udziałów w spółce

Na wstępie uzasadnienia Uchwały Sąd Najwyższy wskazał, że błędne jest założenie Sądu Okręgowego wykluczające listę wspólników, jako podstawę wpisu w rejestrze z uwagi na fakt, że jest to dokument prywatny. Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy umowa przeniesienia udziałów w spółce jest również dokumentem prywatnym, stąd przyznawanie wyższości jednemu dokumentowi jedynie ze względu na takie kryterium jest zdaniem Sądu Najwyższego nieprawidłowe.

Zasady udzielania akcjonariuszom informacji o spółce

W dalszej części uzasadnienia Uchwały Sąd Najwyższy zaznaczył, że sądy rejestrowe nie pełnią jednie funkcji technicznej, czy też informacyjnej. Sąd rejestrowy ma obowiązek zadbania, aby w rejestrze były uwzględnione jedynie dane zgodne ze stanem rzeczywistym. Dlatego też sądy rejestrowe powinny pełnić aktywną funkcję w postępowaniu rejestrowym i dokonywać wpisu do rejestru jedynie jeśli posiadają pewność, że dokumenty przedłożone wraz z wnioskiem pozwalają na dokonanie wpisu zgodnego ze stanem rzeczywistym. Sąd rejestrowy dokonując wpisu dotyczącego wspólników posiadających co najmniej 10% kapitału zakładowego spółki musi zatem ustalić, czy w rzeczywistości doszło do przeniesienia udziałów, co w opinii Sądu Najwyższego może zostać udowodnione poprzez przedstawienie różnych dokumentów, w tym nowej listy wspólników spółki. Natomiast w przypadku powzięcia przez sąd rejestrowy wątpliwości odnośnie zgodności przedstawionych przez wnioskodawcę dokumentów mających stanowić podstawę wpisu, sąd rejestrowy jest uprawniony do żądania przedstawienia innych dokumentów potwierdzających, że wpis w tym zakresie będzie odpowiadał stanowi rzeczywistemu.

Obowiązki informacyjne przy połączeniu spółek

Podsumowując Sąd Najwyższy wskazał, że pomimo braku wyraźnego przepisu, sąd rejestrowy jest uprawniony do żądania umowy zbycia udziałów w przypadku wpisu do rejestru przedsiębiorców wspólników posiadających co najmniej 10 % kapitału zakładowego. Sąd rejestrowy może dokonać wpisu na podstawie nowej listy wspólników, a w przypadku powzięcia wątpliwości zażądać innego stosownego dokumentu. Uprawnienie to w opinii Sądu Najwyższego wynika wprost z roli, jaką pełnią sądy rejestrowe w zagwarantowaniu prawidłowości danych ujawnionych w rejestrze.

Zapraszamy do dyskusji na forum

Maciej Szulikowski

radca prawny i partner zarządzający

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna