Prawo holdingowe w Polsce od 13 października 2022 r. – najważniejsze zmiany

• Grupa spółek - czym jest
• Zarządzanie grupą spółek
• Odpowiedzialność spółki dominującej
• Ochrona wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej

Grupa spółek - czym jest

Nowa ustawa przyjmuje założenie, że należy odróżnić „grupę spółek” od stosunku dominacji i zależności pomiędzy spółkami. Grupa spółek jest kwalifikowanym stosunkiem dominacji i zależności pomiędzy spółkami tworzącymi przedmiotową grupę. Kierują się one wspólną strategią gospodarczą, która umożliwia spółce dominującej sprawowanie jednolitego kierownictwa nad spółką lub spółkami zależnymi. Pozwala to wyróżnić nową kategorię prawną - „interes grupy spółek”. Co więcej, zarówno spółka dominująca, jak i spółka zależna uczestniczące w grupie spółek powinny się kierować „interesem grupy spółek”.

Warto zaakcentować, iż grupa spółek jako kwalifikowany stosunek dominacji i zależności pomiędzy spółkami przez istnienie wspólnego interesu tej grupy nie oznacza obowiązku powstania sformalizowanej struktury organizacyjnej posiadającej własną nazwę, wewnętrznych organów czy też sporządzenia aktów wewnętrznych jak np. regulamin grupy spółek.

Autopromocja

Zarządzanie grupą spółek

Podstawową instytucją prawną zapewniającą spółce dominującej efektywne zarządzanie grupą spółek jest wiążące polecenie kierowane przez spółkę dominującą do spółki zależnej. Jednakże taka możliwość wydania wiążącego polecenia przez spółkę dominującą spółce zależnej jest wykluczone gdy spółka zależna jest spółką akcyjną lub spółką z ograniczoną odpowiedzialnością.

Niemniej jednak należy zaznaczyć, że istnieją różnice w grupach spółek, których kryterium wyróżnienia stanowi zaangażowanie kapitałowe spółki dominującej w spółki od niej zależne. Projekt nowelizacji rozróżnia 3 kategorie spółek, przewidując odmienne rozwiązania dotyczące obowiązku wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecania spółki dominującej, a także zakresu odpowiedzialności spółki dominującej względem spółki zależnej w przypadku, gdyby wykonanie wiążącego polecenia wyrządziło szkodę spółce zależnej:

1. spółka dominująca posiada swoje spółki jednoosobowe,
2. spółka dominująca posiada samodzielnie bądź z innymi wspólnikami albo akcjonariuszami spółki zależnej co najmniej 75% kapitału zakładowego spółki zależnej i co do zasady może ona bez udziału pozostałych wspólników (akcjonariuszy) podejmować wszystkie uchwały na zgromadzeniu wspólników (walnym zgromadzeniu) spółki zależnej, łącznie z uchwałami prowadzącymi do zmiany umowy (statutu) spółki zależnej,
3. pozostałe spółki dominujące, w których spółka dominująca w procesie podejmowania uchwał musi uwzględnić stanowisko przynajmniej części wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej.

Wobec powyższego, jednoosobowa spółka zależna należąca do grupy spółek nie może odmówić wykonania polecenia spółki dominującej. Z kolei spółka zależna, w której spółka dominująca może „samodzielnie” podejmować decyzje bez udziału wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych, ma prawo odmówić wykonania wiążącego polecenia spółki dominującej, ale tylko wtedy, gdy jego wykonanie groziłoby bądź prowadziło do niewypłacalności spółki zależnej. Natomiast wszystkie pozostałe spółki zależne, inne niż wyżej wymienione, mogą odmówić wykonania wiążącego polecenia spółki dominującej tylko wtedy, gdy istnieje uzasadniona obawa, że jego wykonanie jest sprzeczne z interesem spółki zależnej lub może wyrządzić tej spółce szkodę.

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

Odpowiedzialność spółki dominującej

W przypadku odpowiedzialności spółki dominującej względem spółki zależnej jest to odpowiedzialność odszkodowawcza oraz na zasadzie winy domniemanej. Jednakże ze względu na zakres zależności spółki zależnej wobec spółki dominującej, przesłanki tej odpowiedzialności są zróżnicowane. W przypadku jednoosobowej spółki zależnej bądź spółki zależnej, w której spółka dominująca może co do zasady samodzielnie podejmować kwalifikowane uchwały na zgromadzeniu wspólników (walnym zgromadzeniu), odpowiedzialność ta istnieje tylko wówczas, gdy wyrządzona spółce zależnej szkoda w wyniku wykonania wiążącego polecenia spółki dominującej doprowadziła do niewypłacalności spółki zależnej. W odniesieniu do pozostałych spółek zależnych, przesłanki odpowiedzialności spółki dominującej za szkodę wyrządzoną spółce zależnej w wyniku wykonania wiążącego polecenia zostały sformułowane w sposób ogólny i wiążą się one z naruszeniem interesu grupy spółek.

Ochrona wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej

Projekt nowelizacji wprowadza również nowe instytucje prawne mające na celu ochronę wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej należącej do grupy spółek, takie jak:

1. obowiązek spółki zależnej sporządzenia sprawozdania o jej powiązaniach ze spółką dominującą za okres ostatniego roku obrotowego, obejmujące wskazanie wiążących poleceń wydawanych tej spółce przez spółkę dominującą,
2. prawo do żądania wyznaczenia przez sąd rejestrowy podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych w celu zbadania rachunkowości oraz działalności grupy spółek,
3. prawo do przymusowego odkupu udziałów albo akcji należących do wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej.

Podsumowanie

Wprowadzenie nowych przepisów tzw. prawa holdingowego ma za zadanie usprawnić funkcjonowanie przedsiębiorców działających z wykorzystaniem złożonych struktur korporacyjnych. Zdaniem ustawodawcy powinno to przyczynić się do poprawy konkurencyjności oraz atrakcyjności inwestycyjnej w Polsce. Nowelizacja kodeksu spółek handlowych, która wprowadza te zmiany wchodzi w życie z dniem 13 października 2022 r.

Bartłomiej Niezabitowski, radca prawny

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź