REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak najkorzystniej sprzedać spółce akcje własne

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Tomasz Król
prawnik - prawo pracy, cywilne, gospodarcze, administracyjne, podatki, ubezpieczenia społeczne, sektor publiczny

REKLAMA

Zamiast wypłaty dywidendy przez spółkę akcyjną akcjonariusze (osoby fizyczne) planują sprzedaż swoich akcji spółce w celu ich umorzenia. Zamiar wynika z tego, że każdy z akcjonariuszy ma do odliczenia straty ze sprzedaży w 2007 r. udziałów w spółce z o.o. Czy po zsumowaniu w PIT-38 dochodów ze sprzedaży akcji i strat ze sprzedaży udziałów podatnicy ostatecznie nie zapłacą 19-proc. podatku dochodowego?
RADA
W opisany w pytaniu sposób nie uda się przeprowadzić optymalizacji podatkowej, której celem jest legalne uniknięcie 19-proc. zryczałtowanego podatku dochodowego od dywidendy wypłaconej przez spółkę akcyjną. Wynika to z tego, że sprzedaż akcji w celu ich umorzenia nie jest rozliczana w PIT-38. Warunkiem osiągnięcia celu, jaki Państwo sobie wyznaczyli, jest kupno przez spółkę akcyjną od akcjonariuszy własnych akcji w innym celu niż ich umorzenie. Przy czym takie rozwiązanie może zostać podważone przez organy podatkowe jako przeprowadzone w celu obejścia prawa. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Sprzedaż spółce akcji w celu ich umorzenia oraz sprzedaż akcji w innym celu niż ich umorzenie to z podatkowego punktu widzenia dwa inne zdarzenia.
Sprzedaż akcji w celu umorzenia
Kluczowy dla opodatkowania sprzedaży akcji w celu umorzenia przez osobę fizyczną spółce akcyjnej jest art. 24 ust. 5 pkt 2 updof. Przepis ten stanowi, że dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu umorzenia tych akcji.
Na podstawie art. 24 ust. 5d updof dochodem z umorzenia akcji jest nadwyżka przychodu otrzymanego w związku z umorzeniem nad kosztami uzyskania przychodu obliczonymi zgodnie z art. 22 ust. 1f updof albo art. 23 ust. 1 pkt 38 updof. Jeżeli nabycie akcji nastąpiło w drodze spadku lub darowizny, koszty ustala się do wysokości wartości z dnia nabycia spadku lub darowizny. W ten sposób określony dochód podlega opodatkowaniu 19-proc. zryczałtowanym podatkiem dochodowym (art. 30a ust. 1 pkt 4 updof). Jest to podatek zryczałtowany, bez prawa do pomniejszania o koszty uzyskania przychodu (art. 30a ust. 6 updof). Takie stanowisko potwierdzają również organy podatkowe. W piśmie Naczelnika Lubelskiego Urzędu Skarbowego z 17 stycznia 2006 r., nr PD. 423-109/05, czytamy, że:
Zgodnie z art. 24 ust. 5 pkt 2 updof dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu umorzenia tych udziałów (akcji). Przyjąć należy, iż powyższy przepis zawiera definicję dochodu ze sprzedaży akcji osobie prawnej (spółce) w celu umorzenia tych akcji. Ponadto, zgodnie z art. 24 ust. 5d powołanej ustawy, dochodem z umorzenia udziałów lub akcji w spółkach mających osobowość prawną jest nadwyżka przychodu otrzymanego w związku z umorzeniem nad kosztami uzyskania przychodu obliczonymi zgodnie z art. 22 ust. 1f albo art. 23 ust. 1 pkt 38, jeżeli nabycie nastąpiło w drodze spadku lub darowizny, koszty ustala się do wysokości wartości z dnia nabycia spadku lub darowizny. Tak powstały dochód z kapitałów pieniężnych, zgodnie z treścią art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegać będzie opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Na podstawie art. 41 ust. 4 ustawy podatkowej, na płatniku spoczywa obowiązek poboru zryczałtowanego podatku dochodowego. Spółka jako płatnik zobowiązana jest naliczyć i pobrać 19-proc. zryczałtowany podatek dochodowy od dokonanych wypłat (świadczeń) lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości niepieniężnych oraz zgodnie z treścią art. 42 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przekazać należną zaliczkę na podatek w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według siedziby płatnika. Ustalony więc dochód uzyskany przez akcjonariusza, który jest osobą fizyczną, i sprzedał akcje spółce w celu ich umorzenia, będzie podlegał opodatkowaniu według wyżej wskazanych zasad.
 
Opisane uregulowania wykluczają rozliczenie dochodów akcjonariusza, który sprzedał akcje w celu umorzenia w PIT-38 oraz obniżenie dochodu ze sprzedaży akcji o straty ze sprzedaży udziałów w spółce z o.o.
 
Przykład
W 2007 r. akcjonariusz spółki niepublicznej sprzedał spółce akcje, które ta spółka wyemitowała. Akcjonariusz uzyskał 340 000 zł. Akcje zostały nabyte za 140 000 zł. Celem sprzedaży akcji było ich umorzenie. Podatek dochodowy został zapłacony przez nabywającą akcje spółkę (płatnika podatku) w 2007 r. Cała transakcja nie zostanie wykazana przez akcjonariusza w PIT-38. Jednocześnie w 2007 r. podatnik sprzedał udziały w spółce z o.o. Stracił na tej transakcji 140 000 zł. Będzie ona wykazana w PIT-38 za 2007 r.
Sprzedaż akcji w innym celu niż ich umorzenie
Sprzedaż akcji spółce w innym celu niż ich umorzenie powoduje, że podlega ona w zakresie rozliczeń podatkowych art. 30b updof. Na tej podstawie od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia akcji w 2007 r. należy zapłacić podatek dochodowy w wysokości 19% uzyskanego dochodu. Dochodem jest różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie art. 22 ust. 1f lub ust. 1g updof, lub art. 23 ust. 1 pkt 38 updof (z zastrzeżeniem art. 24 ust. 13 i 14 updof). Dochody lub straty ze sprzedaży akcji w 2007 r. podlegają wykazaniu w PIT-38 dopiero w 2008 r. (w praktyce ewentualny podatek zostanie zapłacony dopiero w kwietniu 2008 r.). Zasady są wspólne dla opodatkowania sprzedaży akcji notowanych na giełdzie, jak też spółek prywatnych. Jeżeli w 2007 r. akcjonariusz sprzedał nie tylko akcje, ale i udziały w spółce z o.o., obie transakcje podlegają wykazaniu w PIT-38 za 2007 r. Warunkiem jest, aby nie były to transakcje w celu umorzenia akcji lub udziałów.
 
Przykład
W 2007 r. akcjonariusz spółki niepublicznej sprzedał spółce akcje, które ta spółka wcześniej wyemitowała. Akcjonariusz uzyskał 340 000 zł. Akcje zostały nabyte za 140 000 zł. Akcje nie zostały sprzedane w celu umorzenia. Podatek dochodowy do zapłacenia w 2008 r. i rozliczany samodzielnie przez akcjonariusza w PIT-38 wyniósłby 38 000 zł [19% × (340 000 zł - 140 000 zł)]. Podatku nie pobiera płatnik. Jednocześnie w 2007 r. podatnik sprzedał udziały w spółce z o.o. Stracił na tej transakcji 140 000 zł. Również ta sprzedaż będzie wykazana w PIT-38 za 2007 r. Ostatecznie podatek do zapłacenia w PIT-38 wyniesie 11 400 zł [19% × (340 000 - 140 000 zł - 140 000 zł)].
 
Zasady powyższe stosuje się, jeżeli odpłatne zbycie papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacja praw z nich wynikających nie następują w wykonywaniu działalności gospodarczej.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Zakup własnych akcji przez spółkę akcyjną
Kodeks spółek handlowych stanowi, że spółka akcyjna nie może nabywać wyemitowanych przez nią akcji własnych. Artykuł 362 k.s.h. wprowadza zarówno ten zakaz, jak i wyjątki od niego. Zakazem tym nie jest objęte nabycie akcji w celu ich umorzenia. Zakaz nie dotyczy także m.in.:
• nabycia akcji w celu zapobieżenia bezpośrednio zagrażającej spółce poważnej szkodzie,
• nabycia akcji, które mają być zaoferowane do nabycia pracownikom lub osobom, które były zatrudnione w spółce lub spółce z nią powiązanej przez okres co najmniej trzech lat.
Kodeks stawia szereg warunków, które trzeba spełnić, aby spółka nie łamiąc zakazu nabywania własnych akcji mogła je kupić na zasadzie wyjątku. Przykładowo, nabycie akcji w celu zapobieżenia bezpośrednio zagrażającej spółce poważnej szkodzie lub w celu zaoferowania pracownikom jest możliwe, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:
1) nabyte akcje zostały w pełni pokryte,
2) łączna wartość nominalna nabytych akcji nie przekracza 10% kapitału zakładowego spółki, uwzględniając w tym również wartość nominalną pozostałych akcji własnych, które nie zostały przez spółkę zbyte,
3) łączna cena nabycia akcji własnych, powiększona o koszty ich nabycia, nie jest wyższa od kapitału rezerwowego utworzonego w tym celu z kwoty, która zgodnie z art. 348 § 1 k.s.h. może być przeznaczona do podziału.
Dodatkowo własne akcje nabyte przez spółkę musi ona zaoferować pracownikom najpóźniej z upływem roku od dnia ich nabycia przez spółkę. Akcje nabyte z naruszeniem przepisów kodeksu spółek handlowych powinny być zbyte w terminie roku lub dwóch lat od dnia nabycia przez spółkę (w zależności od celu nabycia). Jeżeli akcje własne nie zostały zbyte w tych terminach, zarząd spółki akcyjnej musi dokonać ich niezwłocznego umorzenia bez zwoływania walnego zgromadzenia.
Takie regulacje Kodeksu spółek handlowych powodują, że spółki nabywają własne akcje w celu np. przeprowadzenia programu motywacyjnego, po roku wycofują się z programu i następnie umarzają akcje. Efekt jest taki sam jak w przypadku nabycia akcji w celu ich umorzenia. Ponieważ jednak akcje nie zostały zbyte na rzecz spółki w celu ich umorzenia, spółka nie musi być płatnikiem podatku dochodowego w odniesieniu do sprzedawców akcji. Celem sprzedaży akcji nie było bowiem ich umorzenie, ale np. przeprowadzenie programu motywacyjnego wśród pracowników. Spółka w każdej chwili ma prawo wycofać się z zamiaru przeprowadzenia takiego programu lub mogą pojawić się obiektywne przeszkody uniemożliwiające jego przeprowadzenie. W każdym przypadku tego typu zmiany deklarowanych celów nabycia własnych akcji należy liczyć się z próbą zakwestionowania transakcji przez organy podatkowe, które będą najprawdopodobniej twierdzić, że od samego początku celem nabycia było umorzenie akcji. Takie prawo daje organom podatkowym art. 199a Ordynacji podatkowej. Przepis ten pozwala organom podatkowym na ustalenie treści czynności prawnej, uwzględniając zgodny zamiar stron i cel czynności, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeń woli złożonych przez strony czynności. Dodatkowo, jeżeli pod pozorem dokonania czynności prawnej (tu: nabycie akcji w celu przeprowadzenia programu motywacyjnego) dokonano innej czynności prawnej, skutki podatkowe wywodzi się z tej ukrytej czynności prawnej (tu: nabycie akcji w celu ich umorzenia). Jeżeli jednak spółka nabyła akcje w związku z rzeczywiście realizowanym programem, wycofała się z tego programu i umorzyła akcje, to trudno będzie udowodnić próbę obejścia prawa.
Należy też pamiętać, że Kodeks spółek handlowych przewiduje sankcje dla członków zarządu, którzy dopuścili do nabycia przez spółkę handlową własnych akcji niezgodnie z przepisami. Karą jest grzywna, ograniczenie wolności albo pozbawienie wolności do 6 miesięcy.

Podstawa prawna
 
• art. 199a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 225, poz. 1635
• art. 359, art. 367, art. 588 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych - Dz.U. Nr 94, poz. 1037; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
• art. 24 ust. 5 pkt 2, art. 24 ust. 5d, art. 30a ust. 1 pkt 4, art. 30a ust. 6, art. 30b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 35, poz. 219

Tomasz Król
konsultant podatkowy

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Kolejne obniżki stóp procentowych NBP dopiero na jesieni 2025 roku? Prezes Glapiński: RPP nie zapowiada obecnie dalszych zmian; wzmocniły się czynniki inflacyjne

Rada Polityki Pieniężnej prawdopodobnie poczeka z kolejnymi obniżkami stóp procentowych przynajmniej do września - oceniają ekonomiści Santander BP. Ich zdaniem konferencja prasowa Prezesa NBP z 5 czerwca 2025 r. zasygnalizowała kolejną zmianę w nastawieniu banku centralnego - w kierunku bardziej jastrzębiej polityki. Podobnie oceniają analitycy innych banków (ING BSK, mBanku). Na tej konferencji Prezes Glapiński podkreślił, że Rada Polityki Pieniężnej w obecnej sytuacji nie zapowiada ścieżki przyszłych stóp proc., nie zobowiązuje się do żadnych decyzji, a kolejne decyzje będą podejmowane w reakcji na bieżące informacje. Dodał, że wzmocniły się czynniki mogące zwiększyć presję inflacyjną w dłuższym okresie.

Dopłaty bezpośrednie 2025: Nabór kończy się już 16 czerwca

Rolnicy mogą składać wnioski o dopłaty bezpośrednie i obszarowe za 2025 rok wyłącznie przez internet, korzystając z aplikacji eWniosekPlus. Termin upływa 16 czerwca, ale dokumenty będzie można złożyć do 11 lipca – z potrąceniem. Pomoc oferują pracownicy ARiMR i infolinia agencji.

Ulga podatkowa dla pracującego seniora. Co w sytuacji przejścia na emeryturę w ciągu roku podatkowego?

Już czwarty rok w podatku dochodowym od osób fizycznych obowiązuje wprowadzona w ramach Polskiego Ładu tzw. ulga dla pracujących seniorów. Jest to tak naprawdę zwolnienie podatkowe, do którego mają prawo osoby, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn), nadal pracują zarobkowo i nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty rodzinnej. Z tej ulgi mogą też korzystać te osoby, które mają przyznaną emeryturę lecz jej nie pobierają, ponieważ nie rozwiązały stosunku pracy – czyli mają zawieszone prawo do emerytury. Powstaje pytanie, czy do tego zwolnienia mają prawo również te osoby, które w trakcie roku podatkowego (kalendarzowego) przeszły na emeryturę. Wyjaśnił to niedawno Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej.

Poświadczone zgłoszenie celne importu – kluczowy dowód wywozu z UE

W czasach zglobalizowanego handlu i zaostrzonych kontroli podatkowo-celnych coraz częściej przedsiębiorcy stają przed wyzwaniem udowodnienia wywozu towarów poza Unię Europejską. Jednym z narzędzi, które może odegrać w tym procesie kluczową rolę, jest poświadczone przez organy celne zgłoszenie celne importowe dokonane w kraju trzecim.

REKLAMA

Fundacja rodzinna w strukturach transakcyjnych – ryzyko zakwestionowania przez KAS

Najnowsze stanowisko Szefa KAS (odmowa wydania opinii zabezpieczającej z 5 maja 2025 r., sygn. DKP16.8082.14.2024) pokazuje, że wykorzystanie fundacji rodzinnej jako pośrednika w sprzedaży udziałów może zostać uznane za unikanie opodatkowania. Mimo deklarowanych celów sukcesyjnych, KAS uznał działanie za sztuczne i sprzeczne z celem przepisów.

Webinar: KSeF – co nas czeka w praktyce? + certyfikat gwarantowany

Praktyczny webinar „KSeF – co nas czeka w praktyce?” poprowadzi Zbigniew Makowski, doradca podatkowy z ponad 15-letnim stażem. Ekspert wskaże, jakie szanse i zagrożenia dla firm i biur rachunkowych niesie ze sobą KSeF i jak się na nie przygotować.

Zmiany w podatku Belki już przygotowane! Czekają na zielone światło od rządu

Rozwiązania dotyczące zmian w podatku Belki zostały opracowane i są gotowe do wdrożenia – poinformował Dariusz Adamski z Instytutu Finansów. Jak podkreślił podczas Europejskiego Kongresu Finansowego w Sopocie, decyzja o ich ogłoszeniu leży teraz w rękach ministra Andrzeja Domańskiego.

Taryfa celna UE: kod, który decyduje o losie Twojej przesyłki

Niepozorny ciąg cyfr może przesądzić o powodzeniu lub porażce międzynarodowej transakcji. W świecie handlu zagranicznego poprawna klasyfikacja taryfowa towarów to nie wybór – to konieczność.

REKLAMA

Zmiany w zamówieniach publicznych w 2025 r. Co czeka zamawiających i wykonawców? Projekt UZP dot. udziału firm z państw trzecich w przetargach

W dniu 3 lutego 2025 r. do Sejmu wpłynął projekt w formie druku nr 1041 o zmianie ustawy ¬- Prawo zamówień publicznych, który miał przewidywać szereg istotnych zmian w systemie zamówień publicznych w Polsce, został on jednak wycofany. Urząd Zamówień Publicznych stworzył jednak własny projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi, pod numerem UC88, w której poruszył istotną kwestię udziałów w przetargach firmy z państw trzecich, czyli pochodzących z krajów, z którymi Unia Europejska nie zawarła umowy międzynarodowej zapewniającej wzajemny i równy dostęp do unijnego rynku zamówień publicznych. Projekt ten został już przyjęty przez Radę Ministrów i przesłany do Sejmu.

PFR pozywa firmy na podstawie rekomendacji CBA. Co możesz zrobić, gdy żądają zwrotu subwencji z Tarczy Finansowej?

Polski Fundusz Rozwoju (PFR) pozywa przedsiębiorców, powołując się na tzw. rekomendacje CBA. Problem dotyczy już około 1900 firm, które – często bez żadnych wcześniejszych sygnałów – otrzymują wezwania a następnie pozwy o zwrot subwencji z Tarczy Finansowej. Zaskakuje nie tylko skala działań PFR, ale przede wszystkim brak rzetelnego uzasadnienia tych roszczeń.

REKLAMA