REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak najkorzystniej sprzedać spółce akcje własne

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Tomasz Król
prawnik - prawo pracy, cywilne, gospodarcze, administracyjne, podatki, ubezpieczenia społeczne, sektor publiczny

REKLAMA

Zamiast wypłaty dywidendy przez spółkę akcyjną akcjonariusze (osoby fizyczne) planują sprzedaż swoich akcji spółce w celu ich umorzenia. Zamiar wynika z tego, że każdy z akcjonariuszy ma do odliczenia straty ze sprzedaży w 2007 r. udziałów w spółce z o.o. Czy po zsumowaniu w PIT-38 dochodów ze sprzedaży akcji i strat ze sprzedaży udziałów podatnicy ostatecznie nie zapłacą 19-proc. podatku dochodowego?
RADA
W opisany w pytaniu sposób nie uda się przeprowadzić optymalizacji podatkowej, której celem jest legalne uniknięcie 19-proc. zryczałtowanego podatku dochodowego od dywidendy wypłaconej przez spółkę akcyjną. Wynika to z tego, że sprzedaż akcji w celu ich umorzenia nie jest rozliczana w PIT-38. Warunkiem osiągnięcia celu, jaki Państwo sobie wyznaczyli, jest kupno przez spółkę akcyjną od akcjonariuszy własnych akcji w innym celu niż ich umorzenie. Przy czym takie rozwiązanie może zostać podważone przez organy podatkowe jako przeprowadzone w celu obejścia prawa. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Sprzedaż spółce akcji w celu ich umorzenia oraz sprzedaż akcji w innym celu niż ich umorzenie to z podatkowego punktu widzenia dwa inne zdarzenia.
Sprzedaż akcji w celu umorzenia
Kluczowy dla opodatkowania sprzedaży akcji w celu umorzenia przez osobę fizyczną spółce akcyjnej jest art. 24 ust. 5 pkt 2 updof. Przepis ten stanowi, że dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu umorzenia tych akcji.
Na podstawie art. 24 ust. 5d updof dochodem z umorzenia akcji jest nadwyżka przychodu otrzymanego w związku z umorzeniem nad kosztami uzyskania przychodu obliczonymi zgodnie z art. 22 ust. 1f updof albo art. 23 ust. 1 pkt 38 updof. Jeżeli nabycie akcji nastąpiło w drodze spadku lub darowizny, koszty ustala się do wysokości wartości z dnia nabycia spadku lub darowizny. W ten sposób określony dochód podlega opodatkowaniu 19-proc. zryczałtowanym podatkiem dochodowym (art. 30a ust. 1 pkt 4 updof). Jest to podatek zryczałtowany, bez prawa do pomniejszania o koszty uzyskania przychodu (art. 30a ust. 6 updof). Takie stanowisko potwierdzają również organy podatkowe. W piśmie Naczelnika Lubelskiego Urzędu Skarbowego z 17 stycznia 2006 r., nr PD. 423-109/05, czytamy, że:
Zgodnie z art. 24 ust. 5 pkt 2 updof dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu umorzenia tych udziałów (akcji). Przyjąć należy, iż powyższy przepis zawiera definicję dochodu ze sprzedaży akcji osobie prawnej (spółce) w celu umorzenia tych akcji. Ponadto, zgodnie z art. 24 ust. 5d powołanej ustawy, dochodem z umorzenia udziałów lub akcji w spółkach mających osobowość prawną jest nadwyżka przychodu otrzymanego w związku z umorzeniem nad kosztami uzyskania przychodu obliczonymi zgodnie z art. 22 ust. 1f albo art. 23 ust. 1 pkt 38, jeżeli nabycie nastąpiło w drodze spadku lub darowizny, koszty ustala się do wysokości wartości z dnia nabycia spadku lub darowizny. Tak powstały dochód z kapitałów pieniężnych, zgodnie z treścią art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegać będzie opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Na podstawie art. 41 ust. 4 ustawy podatkowej, na płatniku spoczywa obowiązek poboru zryczałtowanego podatku dochodowego. Spółka jako płatnik zobowiązana jest naliczyć i pobrać 19-proc. zryczałtowany podatek dochodowy od dokonanych wypłat (świadczeń) lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości niepieniężnych oraz zgodnie z treścią art. 42 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przekazać należną zaliczkę na podatek w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według siedziby płatnika. Ustalony więc dochód uzyskany przez akcjonariusza, który jest osobą fizyczną, i sprzedał akcje spółce w celu ich umorzenia, będzie podlegał opodatkowaniu według wyżej wskazanych zasad.
 
Opisane uregulowania wykluczają rozliczenie dochodów akcjonariusza, który sprzedał akcje w celu umorzenia w PIT-38 oraz obniżenie dochodu ze sprzedaży akcji o straty ze sprzedaży udziałów w spółce z o.o.
 
Przykład
W 2007 r. akcjonariusz spółki niepublicznej sprzedał spółce akcje, które ta spółka wyemitowała. Akcjonariusz uzyskał 340 000 zł. Akcje zostały nabyte za 140 000 zł. Celem sprzedaży akcji było ich umorzenie. Podatek dochodowy został zapłacony przez nabywającą akcje spółkę (płatnika podatku) w 2007 r. Cała transakcja nie zostanie wykazana przez akcjonariusza w PIT-38. Jednocześnie w 2007 r. podatnik sprzedał udziały w spółce z o.o. Stracił na tej transakcji 140 000 zł. Będzie ona wykazana w PIT-38 za 2007 r.
Sprzedaż akcji w innym celu niż ich umorzenie
Sprzedaż akcji spółce w innym celu niż ich umorzenie powoduje, że podlega ona w zakresie rozliczeń podatkowych art. 30b updof. Na tej podstawie od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia akcji w 2007 r. należy zapłacić podatek dochodowy w wysokości 19% uzyskanego dochodu. Dochodem jest różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie art. 22 ust. 1f lub ust. 1g updof, lub art. 23 ust. 1 pkt 38 updof (z zastrzeżeniem art. 24 ust. 13 i 14 updof). Dochody lub straty ze sprzedaży akcji w 2007 r. podlegają wykazaniu w PIT-38 dopiero w 2008 r. (w praktyce ewentualny podatek zostanie zapłacony dopiero w kwietniu 2008 r.). Zasady są wspólne dla opodatkowania sprzedaży akcji notowanych na giełdzie, jak też spółek prywatnych. Jeżeli w 2007 r. akcjonariusz sprzedał nie tylko akcje, ale i udziały w spółce z o.o., obie transakcje podlegają wykazaniu w PIT-38 za 2007 r. Warunkiem jest, aby nie były to transakcje w celu umorzenia akcji lub udziałów.
 
Przykład
W 2007 r. akcjonariusz spółki niepublicznej sprzedał spółce akcje, które ta spółka wcześniej wyemitowała. Akcjonariusz uzyskał 340 000 zł. Akcje zostały nabyte za 140 000 zł. Akcje nie zostały sprzedane w celu umorzenia. Podatek dochodowy do zapłacenia w 2008 r. i rozliczany samodzielnie przez akcjonariusza w PIT-38 wyniósłby 38 000 zł [19% × (340 000 zł - 140 000 zł)]. Podatku nie pobiera płatnik. Jednocześnie w 2007 r. podatnik sprzedał udziały w spółce z o.o. Stracił na tej transakcji 140 000 zł. Również ta sprzedaż będzie wykazana w PIT-38 za 2007 r. Ostatecznie podatek do zapłacenia w PIT-38 wyniesie 11 400 zł [19% × (340 000 - 140 000 zł - 140 000 zł)].
 
Zasady powyższe stosuje się, jeżeli odpłatne zbycie papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacja praw z nich wynikających nie następują w wykonywaniu działalności gospodarczej.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Zakup własnych akcji przez spółkę akcyjną
Kodeks spółek handlowych stanowi, że spółka akcyjna nie może nabywać wyemitowanych przez nią akcji własnych. Artykuł 362 k.s.h. wprowadza zarówno ten zakaz, jak i wyjątki od niego. Zakazem tym nie jest objęte nabycie akcji w celu ich umorzenia. Zakaz nie dotyczy także m.in.:
• nabycia akcji w celu zapobieżenia bezpośrednio zagrażającej spółce poważnej szkodzie,
• nabycia akcji, które mają być zaoferowane do nabycia pracownikom lub osobom, które były zatrudnione w spółce lub spółce z nią powiązanej przez okres co najmniej trzech lat.
Kodeks stawia szereg warunków, które trzeba spełnić, aby spółka nie łamiąc zakazu nabywania własnych akcji mogła je kupić na zasadzie wyjątku. Przykładowo, nabycie akcji w celu zapobieżenia bezpośrednio zagrażającej spółce poważnej szkodzie lub w celu zaoferowania pracownikom jest możliwe, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:
1) nabyte akcje zostały w pełni pokryte,
2) łączna wartość nominalna nabytych akcji nie przekracza 10% kapitału zakładowego spółki, uwzględniając w tym również wartość nominalną pozostałych akcji własnych, które nie zostały przez spółkę zbyte,
3) łączna cena nabycia akcji własnych, powiększona o koszty ich nabycia, nie jest wyższa od kapitału rezerwowego utworzonego w tym celu z kwoty, która zgodnie z art. 348 § 1 k.s.h. może być przeznaczona do podziału.
Dodatkowo własne akcje nabyte przez spółkę musi ona zaoferować pracownikom najpóźniej z upływem roku od dnia ich nabycia przez spółkę. Akcje nabyte z naruszeniem przepisów kodeksu spółek handlowych powinny być zbyte w terminie roku lub dwóch lat od dnia nabycia przez spółkę (w zależności od celu nabycia). Jeżeli akcje własne nie zostały zbyte w tych terminach, zarząd spółki akcyjnej musi dokonać ich niezwłocznego umorzenia bez zwoływania walnego zgromadzenia.
Takie regulacje Kodeksu spółek handlowych powodują, że spółki nabywają własne akcje w celu np. przeprowadzenia programu motywacyjnego, po roku wycofują się z programu i następnie umarzają akcje. Efekt jest taki sam jak w przypadku nabycia akcji w celu ich umorzenia. Ponieważ jednak akcje nie zostały zbyte na rzecz spółki w celu ich umorzenia, spółka nie musi być płatnikiem podatku dochodowego w odniesieniu do sprzedawców akcji. Celem sprzedaży akcji nie było bowiem ich umorzenie, ale np. przeprowadzenie programu motywacyjnego wśród pracowników. Spółka w każdej chwili ma prawo wycofać się z zamiaru przeprowadzenia takiego programu lub mogą pojawić się obiektywne przeszkody uniemożliwiające jego przeprowadzenie. W każdym przypadku tego typu zmiany deklarowanych celów nabycia własnych akcji należy liczyć się z próbą zakwestionowania transakcji przez organy podatkowe, które będą najprawdopodobniej twierdzić, że od samego początku celem nabycia było umorzenie akcji. Takie prawo daje organom podatkowym art. 199a Ordynacji podatkowej. Przepis ten pozwala organom podatkowym na ustalenie treści czynności prawnej, uwzględniając zgodny zamiar stron i cel czynności, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeń woli złożonych przez strony czynności. Dodatkowo, jeżeli pod pozorem dokonania czynności prawnej (tu: nabycie akcji w celu przeprowadzenia programu motywacyjnego) dokonano innej czynności prawnej, skutki podatkowe wywodzi się z tej ukrytej czynności prawnej (tu: nabycie akcji w celu ich umorzenia). Jeżeli jednak spółka nabyła akcje w związku z rzeczywiście realizowanym programem, wycofała się z tego programu i umorzyła akcje, to trudno będzie udowodnić próbę obejścia prawa.
Należy też pamiętać, że Kodeks spółek handlowych przewiduje sankcje dla członków zarządu, którzy dopuścili do nabycia przez spółkę handlową własnych akcji niezgodnie z przepisami. Karą jest grzywna, ograniczenie wolności albo pozbawienie wolności do 6 miesięcy.

Podstawa prawna
 
• art. 199a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 225, poz. 1635
• art. 359, art. 367, art. 588 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych - Dz.U. Nr 94, poz. 1037; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
• art. 24 ust. 5 pkt 2, art. 24 ust. 5d, art. 30a ust. 1 pkt 4, art. 30a ust. 6, art. 30b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 35, poz. 219

Tomasz Król
konsultant podatkowy

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Odpowiedzialność osobista członków zarządu za długi i podatki spółki. Co zrobić, by jej uniknąć?

Odpowiedzialność osobista członków zarządu bywa często bagatelizowana. Tymczasem kwestia ta może urosnąć do rangi rzeczywistego problemu na skutek zaniechania. Wystarczy zbyt długo zwlekać z oceną sytuacji finansowej spółki albo błędnie zinterpretować oznaki niewypłacalności, by otworzyć sobie drogę do realnej odpowiedzialności majątkiem prywatnym.

Czym jest faktura ustrukturyzowana? Czy jej papierowa wersja jest fakturą w rozumieniu ustawy o VAT?

Sejm już uchwalił nowelizację ustawy o VAT wprowadzającą obowiązek wystawiania i otrzymywania faktur ustrukturyzowanych za pomocą KSeF. To dla podatników jest bardzo ważna informacja: gdy zostaną wydane bardzo szczegółowe akty wykonawcze (są już opublikowane kolejne wersje projektów) oraz pojawi się zgodnie z tymi rozporządzeniami urzędowe oprogramowanie interfejsowe (dostęp na stronach resortu finansów) można będzie zacząć interesować się tym przedsięwzięciem.

Czy wadliwa forma faktury zakupu pozbawi prawa do odliczenia podatku naliczonego w 2026 roku?

To pytanie zadają sobie dziś podatnicy VAT czynni biorąc pod uwagę perspektywę przyszłego roku: jest bowiem rzeczą pewną, że miliony faktur będą na co dzień wystawiane w dotychczasowych formach (papierowej i elektronicznej), mimo że powinny być wystawione w formie ustrukturyzowanej – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

KSeF 2026. Jak dokumentować transakcje od 1 lutego? Prof. Modzelewski: Podstawą rozliczeń będzie dokument handlowy (nota obciążeniowa, faktura handlowa)

Jak od lutego 2026 roku będzie wyglądała rewolucja fakturowa w Polsce? Profesor Witold Modzelewski wskazuje dwa możliwe warianty dokumentowania i fakturowania transakcji. W obu tych wariantach – jak przewiduje prof. Modzelewski - podatnicy zrezygnują z kodowania faktur ustrukturyzowanych, a podstawą rozliczeń będzie dokument handlowy i on będzie dowodem rzeczywistości ekonomicznej. A jeśli treść faktury ustrukturyzowanej będzie inna, to jej wystawca będzie mieć problem, bo potwierdził nieprawdę na dokumencie i musi go poprawić.

REKLAMA

Fakturowanie od 1 lutego 2026 r. Prof. Modzelewski: Nie da się przerobić faktury ustrukturyzowanej na dokument handlowy

Faktura ustrukturyzowana kompletnie nie nadaje się do roli dokumentu handlowego, bo jest wysyłana do KSeF a nie do kontrahenta, czyli nie występuje tu kluczowy dla stosunków handlowych moment świadomego dla obu stron umowy doręczenia i akceptacji (albo braku akceptacji) tego dokumentu - pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Firma w Szwajcarii - przewidywalne, korzystne podatki i dobry klimat ... do prowadzenia biznesu

Kiedy myślimy o Szwajcarii w kontekście prowadzenia firmy, często pojawiają się utarte skojarzenia: kraj zarezerwowany dla globalnych korporacji, potentatów finansowych, wielkich struktur holdingowych. Tymczasem rzeczywistość wygląda inaczej. Szwajcaria jest przede wszystkim przestrzenią dla tych, którzy potrafią działać mądrze, przejrzyście i z wizją. To kraj, który działa w oparciu o pragmatyzm, dzięki czemu potrafi stworzyć szanse również dla debiutantów na arenie międzynarodowej.

Fundacje rodzinne w Polsce: Rewolucja w sukcesji czy podatkowa pułapka? 2500 zarejestrowanych, ale grozi im wielka zmiana!

Fundacji rodzinnych w Polsce już ponad 2500! To narzędzie chroni majątek i ułatwia przekazanie firm kolejnym pokoleniom. Ale uwaga — nadciągają rządowe zmiany, które mogą zakończyć okres ulg podatkowych i wywołać prawdziwą burzę w środowisku przedsiębiorców. Czy warto się jeszcze spieszyć? Sprawdź, co może oznaczać nowelizacja i jak uniknąć pułapek!

Cypryjskie spółki znikają z rejestru. Polscy przedsiębiorcy tracą milionowe aktywa

Cypr przez lata były synonimem niskich podatków i minimum formalności. Dziś staje się prawną bombą zegarową. Właściciele cypryjskich spółek – często nieświadomie – tracą nieruchomości, udziały i pieniądze. Wystarczy 350 euro zaległości, by stracić majątek wart miliony.

REKLAMA

Zwolnienie SD-Z2 przy darowiźnie. Czy zawsze trzeba składać formularz?

Zwolnienie z obowiązku składania formularza SD-Z2 przy darowiźnie budzi wiele pytań. Czy zawsze trzeba zgłaszać darowiznę urzędowi skarbowemu? Wyjaśniamy, kiedy zgłoszenie jest wymagane, a kiedy obowiązek ten jest wyłączony, zwłaszcza w przypadku najbliższej rodziny i darowizny w formie aktu notarialnego.

KSeF od 1 lutego 2026 r.: firmy bez przygotowania czeka paraliż. Ekspertka ostrzega przed pułapką „dwóch obiegów”

Już od 1 lutego 2026 wszystkie duże firmy w Polsce będą musiały wystawiać faktury w KSeF, a każdy ich kontrahent – także z sektora MŚP – odbierać je przez system. To oznacza, że nawet najmniejsze przedsiębiorstwa mają tylko pół roku, by przygotować się do cyfrowej rewolucji. Brak planu grozi chaosem, błędami i kosztownymi opóźnieniami.

REKLAMA