Rozliczenie przychodów i kosztów z usługi długoterminowej – na przykładzie usługi budowlanej

W polskim prawie bilansowym zawarto szczególne zasady wyceny długoterminowych usług budowlanych.

Uregulowania w tym zakresie zawiera ustawa o rachunkowości, a w szczególności Krajowy Standard Rachunkowości nr 3 „Niezakończone usługi budowlane”.

Przedmiot długoterminowych usług budowlanych w międzynarodowych regulacjach rachunkowości opisuje MSR 11.

Przychody z wykonania usługi

Zgodnie z art. 34 a ustawy o rachunkowości przychody z wykonania niezakończonej usługi, w tym budowlanej, które osiągane są na podstawie zawartej umowy w okresie realizacji przekraczającym 6 miesięcy, wykonanej na dzień bilansowy w istotnym stopniu ustala się na dzień bilansowy proporcjonalnie do stopnia zaawansowania usługi - o ile można wiarygodnie ustalić stopień zaawansowania, a także przewidywane całkowite koszty wykonania usługi za cały czas jej realizacji.

Zgodnie z Krajowym Standardem Rachunkowości nr 3 „Niezakończone usługi budowlane” przez usługi budowlane rozumie się usługi polegające na budowie, odbudowie, ulepszeniu (przebudowie, rozbudowie, nadbudowie, modernizacji), rozbiórce i remoncie konstrukcji połączonych z gruntem w sposób trwały, wykonanych z materiałów budowlanych i elementów składowych, będących wynikiem robót budowlanych.

W szczególności są to:

a) przygotowanie terenu pod budowę,

b) wznoszenie kompletnych budynków i budowli lub ich części oraz wykonywanie robót wchodzących w zakres inżynierii lądowej i wodnej,

c) wykonywanie instalacji budowlanych,

d) wykonywanie wykończeniowych robót budowlanych,

e) rekultywacja środowiska po rozbiórce budynków lub budowli.

Zgodnie z MSR 11 przez umowę o usługę budowlaną rozumie się umowę, której przedmiotem jest budowa jednego lub zespołu aktywów, które są ze sobą ściśle powiązane lub wzajemnie zależne pod względem projektowym, technologicznym lub ze względu na ich funkcję użytkową czy ostateczne przeznaczenie lub sposób użytkowania.

Istota umowy o usługi budowlane.

Przykładem umowy budowy pojedynczego składnika aktywów jest budowa np. budynku, drogi, rurociągu czy mostu. Natomiast przykładem umowy budowy grupy (zespołu) aktywów może być budowa np. rafinerii, czy innych kompleksów zakładów przemysłowych.

W porównaniu ze standardami międzynarodowymi, polskie prawo bilansowe zawiera dodatkowe warunki zakwalifikowania umowy do długoterminowej- a mianowicie kontrakt uznaje się za niezakończoną usługę budowlaną, jeżeli okres realizacji umowy przekracza 6 miesięcy oraz usługa na dzień bilansowy wykonana jest w istotnym stopniu.

Określenie stopnia zaawansowania usługi

W celu ustalenia przychodu z wykonania niezakończonej usługi za dany okres sprawozdawczy jednostka stosuje odpowiednią metodę pomiaru stopnia zaawansowania usługi.

Ustawa o rachunkowości wskazuje na następujące metody mierzenia stopnia zaawansowania usługi:

1) udział kosztów poniesionych od dnia zawarcia umowy do dnia ustalenia przychodu w całkowitych kosztach wykonania usługi,

2) liczba przepracowanych godzin bezpośrednich wykonania usługi,

3) obmiar wykonanych prac,

4) inna metoda.

Istotne jest, aby Jednostka przyjęła odpowiednią metodę, która pozwoli w sposób wiarygodny ustalić stopień zaawansowania usługi. Wybrana metoda powinna być stosowana w sposób ciągły. Oczywiście przyjęcie przez Jednostkę metody szacowania stopnia zaawansowania wymaga wdrożenia odpowiednich rozwiązań organizacyjnych, które umożliwią rzetelne dokonanie szacunków.

Przychody z wykonania niezakończonej usługi, w okresie od dnia zawarcia umowy do dnia bilansowego - po odliczeniu przychodów, które wpłynęły na wynik finansowy w ubiegłych okresach sprawozdawczych - ustala się proporcjonalnie do stopnia jej zaawansowania.