Czy utracone wadium może być kosztem podatkowym

Wadium

Zgodnie z art. 704 Kodeksu Cywilnego w warunkach przetargu organizator może zastrzec, że przystępujący do przetargu powinien, pod rygorem niedopuszczenia do przetargu, wpłacić organizatorowi określoną sumę albo ustanowić odpowiednie zabezpieczenie jej zapłaty (wadium).

Wadium, co do zasady, ma charakter zwrotny, nie będzie więc stanowiło kosztu uzyskania przychodów, ponieważ wpłata wadium nie jest wydatkiem poniesionym definitywnie. Zwrócone wadium nie będzie natomiast stanowiło przychodu.

Wątpliwości pojawiają się w przypadku utraty wadium z powodu np. uchylania się od zawarcia umowy, zmiany sytuacji wpłacającego wadium i niemożliwości zawarcia umowy bądź odstąpieniem od przetargu i jego utraty, czy wadium to może być dla wpłacającego kosztem uzyskania przychodu?

Czy wadium zatrzymane przez organizatora przetargu jest kosztem uczestnika przetargu?

Wpłacający wadium ma na celu osiągnięcie przychodu w sytuacji wygranej przetargu działa więc w celu osiągnięcia przychodu, ponadto przepisy ustawy nie wyłączają bezpośrednio w art. 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawa o CIT) wadium z kosztów uzyskania przychodów. Wydaje się więc, że utracone wadium może stanowić koszt uzyskania przychodu.

To nie jest koszt podatkowy

Jednakże sądy i organy podatkowe w wyrokach i interpretacjach przeważnie stoją na stanowisku przeciwnym.

Wyrok dla podatników niekorzystny to np. wyrok WSA Poznaniu z dnia 22 września 2011 r. (sygn. I SA/Po 534/11), w którym sąd stwierdził iż, "aby wydatek stanowił koszt uzyskania przychodu w działalności gospodarczej musi być on definitywny, nie może mieć charakteru zwrotnego. Wadium co do zasady ma charakter zwrotny, tym samym wydatek związany z jego uiszczeniem nie może być uznany za pozostający w związku ze spodziewanymi przychodami, bądź ich zachowaniem albo zabezpieczeniem i nigdy nie będzie stanowił kosztu uzyskania przychodu".

Jak szybciej odzyskać VAT z wadium?

Sąd wyjaśnił również, że w przypadku zatrzymania wadium przestaje ono być wprawdzie świadczeniem zwrotnym, jednakże wskazane obciążenie finansowe nie jest związane z celowym działaniem podatnika, tym samym nie można przyjąć, że wydatek ten został poniesiony w celu uzyskania przychodu, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu.

Ponadto WSA uznał, że skoro  zatrzymanie wadium nastąpiło wskutek zawinionego działania podatnika, to nie może on utraconego wadium zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

Natomiast WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 21 marca 2012 (sygn. I SA/Po 98/12) stwierdził, iż nawet celowe działanie podatnika ze względów ekonomicznych oraz "niedochowanie (...) należytej staranności i popełnienie błędów, które następnie skutkowały zatrzymaniem wadium były działaniami celowymi, świadomymi, podjętymi w celu uzyskania przychodu, którego źródłem nie jest kontrakt zawarty po przeprowadzeniu procedury przetargowej, ale umowa zawarta, niezależnie od prowadzonego postępowania przetargowego z innym podmiotem" nie zasługuje na uznanie wadium jako kosztu uzyskania przychodu.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 29 kwietnia 2010 r. zajmował się problemem dotyczącym utraconej kwoty pieniędzy na skutek fikcyjnego ogłoszenia dotyczącego przetargu. Organ podatkowy uznał, że podatnik nie dochował należytej staranności, dokonując wpłaty wadium w związku z zamiarem przystąpienia do ogłoszonego w prasie przetargu. Oznacza to, że wydatek na zapłacenie wadium nie może stanowić kosztów uzyskania przychodów prowadzonej działalności gospodarczej.