REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.
Porada Infor.pl

Czy prawo bilansowe ma wpływ na ustalenie momentu potrącenia kosztu

Grupa ECDP
Jedna z wiodących grup konsultingowych w Polsce

REKLAMA

REKLAMA

Na szczególną uwagę podatników podatku dochodowego od osób prawnych zasługuje wyrok NSA z dnia 18 maja 2010 r., sygn. II FSK 942/09, w którym Sąd uznał, że dniem poniesienia kosztu jest dzień ujęcia kosztu w księgach rachunkowych, bez potrzeby weryfikowania czy koszt ten został ujęty prawidłowo.

Jak podatnik przeliczał koszty w walucie

REKLAMA

Autopromocja

Sprawa była rozpatrywana przez NSA w następstwie sporu podatnika z organami podatkowymi, co do stosowanego kursu NBP do przeliczenia wydatków w walucie obcej.

W sytuacji, gdy wyrażoną w walucie fakturę zakupową podatnik otrzymywał ze znacznym opóźnieniem (po miesiącu od jej wystawienia), a okres sprawozdawczy (miesiąc) nie był jeszcze zamknięty, podatnik dokonywał zaksięgowania wydatku na ostatni dzień tego okresu.

Do przeliczenia wydatku na złote, podatnik stosował średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień, na jaki ujęto wydatek w księgach rachunkowych (czyli poprzedzającego ostatni dzień okresu księgowego).

Na tle tak ukształtowanego stanu faktycznego podatnik wystąpił z wnioskiem o interpretację domagając się potwierdzenia prawidłowości swego postępowania.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jednakże w zapadłych, w tym postępowaniu rozstrzygnięciach, łącznie z postępowaniem przed wojewódzkim sądem administracyjnym, zaprezentowano tak różnorakie rozumienie, zdaje się nie budzącej wątpliwości definicji dnia poniesienia kosztu z art. 15 ust. 4e ustawy o CIT, że sprawa zasadnie stała się przedmiotem rozważań ostatniej instancji sądownictwa administracyjnego.

W efekcie, lektura akt sprawy rodzi smutną refleksję odnośnie zrozumienia przez organ podatkowy i sądy procesu dokonywania zapisów w księgach rachunkowych.

Jak się bowiem okazało, zdaniem organu podatkowego dzień poniesienia kosztu to dzień faktycznego księgowania i równocześnie dzień przeprowadzenia operacji gospodarczej, zaś sąd I instancji stwierdził, że dzień przeprowadzenia operacji gospodarczej to data wystawienia faktury.

Interpretowane przepisy

Przedmiotem dyskursu w niniejszej sprawie była norma wynikająca z treści art. 15 ust. 1 i art. 15 ust. 4e ustawy o CIT.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 zd. 2 ustawy o CIT, koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.

W myśl art. 15 ust. 4e ustawy o CIT w brzmieniu obowiązującym na moment wydawania interpretacji, za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Podsumowując, z obu tych przepisów wynika norma, zgodnie z którą do przeliczenia wydatku w walucie obcej należy stosować średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień na jaki ujęto koszt w księgach rachunkowych na podstawie otrzymanej faktury. Z będących jej źródłem przepisów nie wynika zaś literalnie, aby prawidłowość ujęcia wydatku w księgach rachunkowych determinowała prawidłowe od strony podatkowej rozliczenie kosztu.

Polecamy: serwis Podatki osobiste

Dzień faktycznego księgowania, dzień wystawienia faktury czy dzień operacji gospodarczej ?

REKLAMA

Analiza poglądu wyrażonego przez Ministra Finansów prowadzi do wniosku, że podstawą niekorzystnego dla podatnika rozstrzygnięcia był brak rozróżnienia pomiędzy datą faktycznego księgowania wydatku (tj. datą, kiedy następuje wprowadzenie zapisu do ksiąg) a datą, na jaką wydatek jest księgowany (przypisanie wydatku do okresu sprawozdawczego).

Z jednej strony, organ ten wskazał, że przepisy podatkowe regulujące zasady potrącalności kosztów odsyłają do art. 6 ust. 1 u.o.r. oraz art. 20 ust. 1 u.o.r., stanowiącego, że do okresu sprawozdawczego należy wprowadzić,w postaci zapisu, każde zdarzenie, które nastąpiło w tym okresie sprawozdawczym.

Równocześnie jednak stwierdził, że skoro przepisy u.o.r. decydują, na który dzień ujmuje się koszt, a tym samym przesądzają o dacie poniesienia kosztu, to koszt podatkowy powstaje w dniu faktycznego zaksięgowania kosztu w księgach rachunkowych, a nie w dniu przeprowadzenia operacji gospodarczej.

Polecamy: serwis Urząd skarbowy

Natomiast do przeliczenia wydatku na złote, zdaniem Ministra, na podstawie art. 15a ust. 7 ustawy o CIT, należy stosować średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury.

Nie może równie zostać bez komentarza fakt, że ten sam organ podatkowy odpowiadając na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, podtrzymał wyrażone wcześniej stanowisko i jednocześnie uznał, że z uwagi na treść art. 30 ust. 2 u.o.r., zgodnie z którym wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia, dzień poniesienia kosztu jest wyznaczany datą przeprowadzenia operacji gospodarczej.

Tym samym, zaprzeczając samemu sobie, organ podatkowy stwierdził jednocześnie, że dzień poniesienia kosztu z art. 15 ust. 4e ustawy o CIT, to dzień faktycznego księgowania wydatku, jak i że jest to dzień przeprowadzenia operacji gospodarczej.

Dzień przeprowadzenia operacji gospodarczej to data wystawienia faktury?!

Wydawać by się mogło, że zaprezentowana wyżej argumentacja, którą cechuje brak wewnętrznej spójności oraz całkowite odejście od analizy legalnej, podatkowej definicji dnia poniesienia kosztu z art. 15 ust. 4e ustawy o CIT będzie skutkować uchyleniem interpretacji przez wojewódzki sąd administracyjny.

Tymczasem stanowisko WSA w Gliwicach wyrażone w wyroku z dnia 29 stycznia 2009 r., sygn. I SA/Gl 1027/08 nie tylko nie usunęło wad interpretacyjnych dokonanych przez organ podatkowy w procesie wykładni art. 15 ust. 1 zd. 2 w zw. z art. 15 ust. 4e ustawy o CIT, lecz co więcej okazało się jeszcze bardziej kontrowersyjne.

Sąd ten bowiem stwierdził, że data przeprowadzenia operacji gospodarczej to data wystawienia faktury. Zdaniem Sądu, organy podatkowe słusznie odwołały się do art. 6 ust.1, art. 20 ust. 1 u.o.,r., a szczególnie do art. 30 ust. 2 pkt 2 u.o.r., nakazującego ujmować w księgach rachunkowych operacje gospodarcze wyrażone w walucie obcej na dzień ich przeprowadzenia.

W efekcie, należy przyjąć, że koszty wyrażone w walucie obcej powinny być przeliczane na złote na dzień poprzedzający przeprowadzenie operacji gospodarczej, którym w opisanym stanie faktycznym będzie data wystawienia faktury.

Na ratunek NSA

Analizując zatem powyższe stanowiska, trudno jest polemizować z poglądem, że przeprowadzony i przez organ podatkowy i przez sąd administracyjny proces wykładni normy wynikającej z art. 15 ust. 1 zd. 2 i art. 15 ust. 4e został przeprowadzony wadliwie. U podstaw rozumowania obu tych podmiotów leżały bowiem daleko idące uproszczenia, z którymi trudno się pogodzić podmiotowi prowadzącemu księgi rachunkowe w praktyce.

Niewątpliwe istnieje zasadnicza różnica między dniem, w którym dokonywane jest księgowanie a dniem, na jaki wydatek jest ujmowany w księgach rachunkowych. Co więcej, dla każdego podmiotu prowadzącego księgowość i rozliczającego podatki, oczywista jest różnica między datą operacji gospodarczej (datą sprzedaży) a datą wystawienia faktury.

Sprawa zatem zasadnie trafiła do NSA, który odcinając się od wcześniej przedstawianej argumentacji, w pierwszej kolejności podkreślił fakt odrębnego przedmiotu regulacji dla prawa bilansowego i prawa podatkowego, a zatem fakt wzajemnej odrębności obu gałęzi prawa i brak podatkowotwórczego charakteru przepisów u.o.r.

Powołując wcześniej wyrażane poglądy, NSA wskazał, że funkcją ksiąg rachunkowych jest rejestrowanie operacji gospodarczych i finansowych, stąd też zapisy dokonywane w księgach nie mogą tworzyć ani modyfikować materialnego prawa podatkowego (por. wyrok NSA z 17 czerwca 1991 r., sygn. III SA/245/91, wyrok NSA z 8 czerwca 1994 r., sygn. III SA/1571/93).

Co więcej, Sąd ten zwrócił również uwagę na wyrok TK z dnia 4 lutego 1994 r., sygn. U2/90, w którym wskazano, że zasada współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów nie ma potwierdzenia w przepisach podatkowych.

W przedmiotowej sprawie, szczególnie istotne dla podatników jest jednak to, że NSA uznał, że skoro w interpretowanych przepisach art. 15 ust. 1 i art. 15 ust. 4e ustawy o CIT, nie zawarto odesłania do przepisów ustawy o rachunkowości, to nie można się zgodzić ze stanowiskiem, że „przepisy podatkowe odsyłają podatników do przepisów ustawy o rachunkowości”.

Zdaniem Sądu użyte w definicji dnia poniesienia kosztu sformułowanie „dzień na jaki ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie” nie może stanowić podstawy do uznania, że z takim właśnie odesłaniem mamy do czynienia na gruncie tego przepisu. Jako zaś przykład takiej wyraźnej delegacji do stosowania prawa bilansowego NSA wskazał art. 193 § 3 O.p., w którym ustawodawca odsyła w przypadku zakresu oceny wadliwości prowadzonych ksiąg podatkowych do „zasad wynikających z odrębnych przepisów” - w tym przypadku właśnie do ustawy o rachunkowości.

W konsekwencji zdaniem NSA dniem poniesienia kosztu będzie dzień na który ujęto koszt w księgach rachunkowych, bez potrzeby weryfikowania czy koszt ten został ujęty zgodnie z treścią art. 30 ust. 2 u.o.r., czy też nie.

Z drugiej strony, zawarte w wyroku sformułowanie „dzień na który ujęto koszt w księgach rachunkowych, tj. jest dzień w którym zaksięgowano na podstawie otrzymanej faktury” zdaje się również przemawiać za niezauważaniem przez Sąd różnicy jak istnieje między tymi dwoma dniami.

Znaczenie precedensowego wyroku NSA dla przedsiębiorców

Na koniec należy zwrócić uwagę na prekursorski charakter powyższego wyroku, który prowadzi do interesujących dla podatników wniosków. Na jego podstawie, należy bowiem twierdzić, że dla potrącenia wydatku w kosztach nie ma znaczenia, czy od strony rachunkowej wydatek został prawidłowo ujęty w księgach rachunkowych.

Istotna jest tylko data na jaką ujęto wydatek w księgach, bez względu na to, czy od strony przepisów ustawy o rachunkowości jest ona właściwa.

Co więcej, przyjęcie rozumowania zaprezentowanego przez NSA, rodzi kolejne pytania dotyczące potrącalności kosztów uzyskania przychodów.

Skoro bowiem o momencie potrącalności decyduje sama data, na którą ujmujemy koszt w księgach rachunkowych, to czy zaliczki, jak również wydatki rozliczane poprzez rozliczenia międzyokresowe (za wyjątkiem tych, które dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy) nie powinny być potrącane jako koszty w całości w chwili, na jaką zostaną one ujęte w księgach rachunkowych?

Mając na uwadze doniosłe znaczenie praktyczne, niewątpliwie powyższe kontrowersje zasługują na to, aby w kontekście ww. rozważań NSA stać się w przyszłości przedmiotem dalszych rozważań i analizy praktyków stosujących prawo podatkowe.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Własne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Podatek PIT - część 2
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/9
Są kosztem uzyskania przychodu:
koszty reprezentacji, w szczególności poniesione na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych
udzielone pożyczki, w tym stracone pożyczki
wydatki na wystrój wnętrza biurowego nie będące wydatkami reprezentacyjnymi
wpłaty dokonywane do pracowniczych planów kapitałowych, o których mowa w ustawie o pracowniczych planach kapitałowych – od nagród i premii wypłaconych z dochodu po opodatkowaniu podatkiem dochodowym
Następne
Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Deregulacja w Polsce: spowolnienie i nadzieje na zmiany. Podsumowanie 2024 r.

Deregulacja w Polsce: spowolnienie i nadzieje na zmiany. Podsumowanie 2024 r. Rząd zapowiadał intensywne działania w tym obszarze, ale ich realizacja napotkała liczne trudności, co spowolniło proces legislacyjny. Deregulacja pozostaje jednym z najważniejszych wyzwań dla polskiej gospodarki.

Jeden miesiąc bez składek ZUS. Nie dostałeś na grudzień - możesz mieć ulgę w styczniu 2025 r.

Jak informuje Wojciech Dąbrówka, rzecznik prasowy ZUS, w listopadzie 2024 r. przedsiębiorcy złożyli ponad 1,3 mln wniosków o wakacje składkowe. Każdy uprawniony przedsiębiorca, który chciał skorzystać z tej formy wsparcia w grudniu tego roku, miał czas na złożenie wniosku do końca listopada. Przedsiębiorcy, którzy otrzymają ulgę, jeszcze w grudniu zostaną o tym poinformowani na profilu płatnika w PUE ZUS (eZUS). W razie odmowy otrzymają tam decyzję administracyjną. Ale nawet w przypadku odmowy tej ulgi w grudniu, mogą starać się o tzw. wakacje składkowe już na styczeń 2025 r.

Jakie zmiany w podatkach VAT i CIT czekają nas w 2025 r.?

W 2025 roku wejdą w życie ważne reformy, które mogą wiązać się z koniecznością wprowadzenia istotnych zmian organizacyjnych, zebrania dodatkowych danych oraz dostosowania systemów finansowo-księgowych. Na co muszą przygotować się przedsiębiorcy? Wyjaśnia Marzena Janta-Lipińska, ekspertka ds. podatków, specjalizująca się w księgowości zewnętrznej i doradztwie w zakresie zgodności podatkowej w środowisku międzynarodowym.

VAT 2025: Nowe zasady rozliczania będą dotyczyły opakowań na napoje niezwrócone w ramach systemu kaucyjnego

System kaucyjny na opakowania na napoje zacznie działać 1 października 2025 r. Na jakich zasadach będzie rozliczany VAT od kaucji? Kiedy podatek VAT będzie wpłacany do urzędu skarbowego?

REKLAMA

5 sposobów na rozwiązanie umowy o pracę. Prawa pracownika i obowiązki pracodawcy
Świąteczne prezenty dla pracowników – rozliczenie podatkowe. Koszty, VAT, PIT

Okres poprzedzający Święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok to czas, w którym wiele firm obdarowuje swoich pracowników prezentami. Oprócz budowania pozytywnego wizerunku firmy takie gesty wzmacniają relacje i motywują pracowników. Jednak nawet drobne upominki mogą wywoływać konsekwencje podatkowe zarówno dla przedsiębiorcy, jak i dla obdarowanych. Jak zatem rozliczyć prezenty dla pracowników na święta, by uniknąć niepotrzebnych komplikacji?

Wakacje składkowe 2025 r.: kiedy informacja, a kiedy decyzja?

Wakacje składkowe 2025 r.: kiedy informacja, a kiedy decyzja? Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował we wtorkowym komunikacie, że w grudniu przedsiębiorcy złożyli już ponad 46,9 tys. wniosków na styczeń 2025 r.

Faktura korygująca: jak długo można ją wystawić. Kiedy mija 5-letnie przedawnienie?

Na przedawnienie zobowiązania podatkowego nie wpływa wystawienie przez podatnika faktury korygującej, również zwiększającej. Korekta faktury nie kreuje bowiem obowiązku podatkowego, gdyż odnosi się do faktury pierwotnej, która odzwierciedla zdarzenie powodujące powstanie obowiązku podatkowego. Nie ma więc żadnych podstaw prawnych, by w przypadku korekty faktury początek 5-letniego terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego wiązać z datą korekty faktury, a nie ze zdarzeniem powodującym powstanie obowiązku podatkowego. Dlatego po upływie 5-letniego terminu przedawnienia nie istnieje możliwość wystawiania przez podatników faktur korygujących.

REKLAMA

Kasa fiskalna w działalności nierejestrowanej. Ulga na zakup kasy: warunki i zasady zwrotu pieniędzy

Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną podlega takim samym regułom rozliczania VAT jak każdy inny podatnik. Dlatego może być zobowiązana do ewidencjonowania sprzedaży na kasie, nawet jeśli działalność nierejestrowana korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT, to powinna nabyć kasę i rozpocząć ewidencjonowanie w określonych przepisami terminach. Jeśli dochowa wszystkich wymienionych w przepisach warunków, będzie mogła skorzystać z ulgi na zakup kasy online.

Brak NIP na paragonie fiskalnym. Czy można to uzupełnić i wystawić nabywcy fakturę do paragonu?

Podatnik omyłkowo zaewidencjonował sprzedaż na kasie fiskalnej i wydał nabywcy paragon bez numeru NIP. Czy sprzedawca jest uprawniony zaewidencjonować tę pomyłkę w rejestrze korekt? Czy będzie mógł wystawić fakturę VAT z numerem NIP kontrahenta? 

REKLAMA