Urzędowe interpretacje i objaśnienia podatkowe, WIS, WIA i porozumienia cenowe - jak z nich skorzystać?

Instrumenty podatkowe zapewniające bezpieczeństwo Twojej firmy

Analiza przepisów podatkowych z uwagi na ich zawiłość, mnogość i częste zmiany stanowi często duży problem dla przedsiębiorców. Według rankingu systemów podatkowych[1] polskie prawo podatkowe należy do jednych z najbardziej skomplikowanych na świecie. Na 36 badanych krajów pod względem konkurencyjności sytemu podatkowego Polska zajęła 34 miejsce. Najgorzej zostały ocenione podatki od konsumpcji, czyli np. podatek VAT, a także podatki od nieruchomości oraz od zysków zagranicznych. Polscy przedsiębiorcy również jednoznacznie negatywnie oceniają przepisy podatkowe. Warto jednak pamiętać, że istnieje szereg instrumentów, które wspomagają podatników w prawidłowym stosowaniu przepisów prawa podatkowego. Podatnicy, przy stosunkowo niewielkich kosztach, mogą uzyskać potwierdzenie prawidłowości swoich rozliczeń podatkowych, minimalizując dzięki temu  ewentualne ryzyka w prowadzonej działalności gospodarczej.

O jakich instrumentach mowa?

Katalog instrumentów zwiększających bezpieczeństwo podatkowe firmy jest stosunkowo szeroki. Na potrzeby niniejszego artykułu wybraliśmy i omówiliśmy:

1. indywidualne interpretacje prawa podatkowego,
2. ogólne interpretacje prawa podatkowego i objaśnienia podatkowe,
3. wiążące informacje stawkowe,
4. wiążące informacje akcyzowe,
5. uprzednie porozumienie cenowe.

Interpretacja indywidualna

Czym jest interpretacja indywidualna?

Indywidualna interpretacja prawa podatkowego dalej: (interpretacja indywidualna) jest instrumentem, który umożliwia podatnikowi uzyskanie od Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej wykładni przepisów prawa podatkowego. Dzięki temu, niezwykle przydatnemu narzędziu, podatnik może zabezpieczyć się przed konsekwencją funkcjonowania niejasnych i nieprecyzyjnych norm prawa podatkowego.
Wyobraźmy sobie sytuację, w której jako podatnicy jesteśmy zainteresowani skorzystaniem np. z ulgi badawczo – rozwojowej (B+R). Nie do końca jesteśmy jednak pewni w jaki sposób w praktyce zastosować konkretne, często niejasne przepisy prawa podatkowego. W takiej sytuacji dobrym rozwiązaniem, zwiększającym bezpieczeństwo naszych rozliczeń, będzie złożenie wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej.

Zgodnie z art. 14b Ordynacji podatkowej[2], interpretacja indywidualna wydawana jest przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej na wniosek zainteresowanego (lub grupy podmiotów zainteresowanych) w jego indywidualnej sprawie. Ważne przy tym jest, aby opisana we wniosku sytuacja odnosiła się do konkretnych stanów faktycznych lub zdarzeń, które będą miały miejsce w przyszłości. Wniosek nie powinien wykraczać poza ten obszar.[3]

Należy również pamiętać o wyczerpującym przedstawieniu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), ponieważ organ podatkowy ogranicza się do analizy okoliczności podanych we wniosku.

W terminie do trzech miesięcy[4] od złożenia wniosku podatnik–Wnioskodawca otrzyma rozstrzygnięcie swojej sprawy podatkowej, a więc uzyska ocenę swojego stanowiska wraz z uzasadnieniem organu.[5] Określenie przedmiotu oraz wymogi formalne wniosku zostały ujęte w urzędowym formularzu wniosku ustalonym rozporządzeniem Ministerstwa Finansów. Wzory wniosków dostępne są m.in. na stronie internetowej Krajowej Informacji Skarbowej.[6]

Jakie korzyści daje interpretacja indywidualna?

Zastosowanie się do otrzymanej interpretacji podatkowej pozwala uniknąć negatywnych konsekwencji w odniesieniu do rozliczeń podatkowych. Organy podatkowe nie mogą kwestionować  naszego działania (naszych rozliczeń), które potwierdzono w interpretacji. Należy jednak pamiętać, że każda interpretacja wydawana jest w indywidualnej sprawie, tzn. dotyczy konkretnego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę, obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia i zapewnia ochronę prawną tylko temu, kto o nią wystąpił i to pod warunkiem, że się do niej zastosuje. Nie należy również zapominać, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy, będącej przedmiotem interpretacji, pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. To oznacza, że w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Wszystkie interpretacje indywidualne publikowane są na stronie Ministerstwa Finansów w biuletynie informacji publicznej[7]. Rocznie Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydaje około 20 000 interpretacji indywidualnych, co potwierdza popularność tej instytucji. Przedsiębiorcy bardzo chętnie sięgają po tę możliwość, ponieważ dzięki otrzymanej interpretacji zyskują pewność co do poprawności swoich rozliczeń lub konieczności ich zmiany.

W 2020 roku zostało wydanych 20 213 interpretacji indywidualnych. Nieco ponad połowa z nich dotyczy przepisów ustawy o VAT, a konkretnie odliczeń i zwrotu podatku, jak i zakresu i wysokości opodatkowania podatkiem VAT. Kolejnym popularnym tematem wniosków o interpretacje indywidualne są przepisy ustawy o PIT. Tutaj dominuje tematyka źródła przychodu i kosztów uzyskania przychodu. Nieco mniej interpretacji indywidualnych wydawanych jest w tematyce przepisów ustawy o CIT. Tematyka wniosków jest również zależna od aktualnej sytuacji prawnej, bowiem w 2019 roku na 20 992 wydanych interpretacji jedynie 1994 dotyczyło ulg od podatku, natomiast w 2020 roku ta liczba wzrosła dwukrotnie, co niewątpliwie było spowodowane zmianami w przepisach podatkowych dotyczącymi stanu epidemii COVID-19.

Ogólne interpretacje i objaśnienia podatkowe

Ogólne interpretacje i objaśnienia podatkowe wydawane są przez Ministra Finansów, zasadniczo w celu zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy administracji skarbowej. Zatem są kierowane głównie do organów podatkowych. W praktyce jednak stanowią niezwykle cenną wskazówkę postępowania dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, a zarazem zapewniają im ochronę prawną.

Interpretacje ogólne wydawane są z urzędu lub na wniosek. Tak jak w przypadku interpretacji indywidualnych, treść wniosku jest ściśle określona w ustawie[8]. Natomiast objaśnienia podatkowe, w przeciwieństwie do interpretacji ogólnych, wydawane są wyłącznie z urzędu. Mimo, że podatnik nie może złożyć wniosku o wydanie objaśnień podatkowych to zdecydowanie warto korzystać z opublikowanych dokumentów choćby z uwagi na to, że zawierają one praktyczne przykłady zastosowania przepisów prawa podatkowego (przykładowe sytuacje, praktyczne zalecenia wraz ze stosownymi obliczeniami i wskazówkami).

Interpretacje ogólne od indywidualnych różni m.in. to, że wniosek podatnika o wydanie interpretacji ogólnej nie jest żądaniem, które powoduje po stronie Ministra Finansów obowiązek jej wydania, a jest to jedynie sposób poinformowania o powstałym problemie, którym może być, jak już zostało wspomniane, rozbieżność prezentowanych przez organy podatkowe stanowisk w takim samym stanie faktycznym.

W związku z powyższym interpretacja zawiera opis zagadnienia, w związku z którym jest dokonywana wykładnia przepisów prawa podatkowego oraz wyjaśnienie zakresu oraz sposobu stosowania interpretowanych przepisów prawa podatkowego do opisanego zagadnienia wraz z uzasadnieniem prawnym.

Ponadto wniosek o wydanie interpretacji ogólnej powinien być złożony według wzoru ustalonego rozporządzeniem Ministra Finansów[9].

Warto wspomnieć, że ani interpretacja ogólna ani objaśnienia podatkowe formalnie, nie są wiążące dla organów podatkowych, a organy nie muszą się do nich stosować w indywidualnym postępowaniu. Trudno byłoby jednak wyobrazić sobie sytuację, w której urząd stosuje inną wykładnię niż zaprezentowana przez Ministra Finansów. Celem ministerialnych objaśnień i interpretacji ogólnych jest, bowiem dążenie „do zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe”. Z uwagi na to, że interpretacja ogólna może podlegać zmianie, ustawodawca, aby ochronić podatników, którzy się do niej zastosują wyraźnie, wskazał w art. 14k Ordynacji podatkowej, jakie są skutki zastosowania się do interpretacji:

• zastosowanie się do interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych przed ich zmianą nie może szkodzić temu, kto się do nich zastosował, jak również w przypadku nieuwzględnienia ich w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej;
• nie wszczyna się postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, a postępowanie wszczęte w tych sprawach umarza się oraz nie nalicza się odsetek za zwłokę – w zakresie związanym z zastosowaniem się do interpretacji lub objaśnień które uległy zmianie, lub interpretacji lub objaśnień nieuwzględnionych w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej.

Zatem zastosowanie się do interpretacji i objaśnień podatkowych nie może prowadzić do negatywnych konsekwencji, jeżeli transakcje, co do których podatnik zastosował interpretacje lub objaśnienia, miały miejsce w okresie od wydania interpretacji lub objaśnień do ich ewentualnej zmiany.

Wszystkie interpretacje ogólne publikowane są w Dzienniku Urzędowym Ministra Finansów oraz zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej. Objaśnienia podatkowe co do zasady zamieszczane są w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

Co roku Minister Finansów wydaje od kilku do kilkunastu ogólnych interpretacji i objaśnień podatkowych. W 2020 roku zostało wydanych 8 interpretacji ogólnych i 7 objaśnień podatkowych. Dla porównania – w tym roku Minister opublikował już 5 interpretacji ogólnych oraz 6 objaśnień podatkowych.

Wiążące informacje stawkowe

Wiążące informacje stawkowe (dalej: WIS) zostały wprowadzone do przepisów ustawy o VAT całkiem niedawno (od 1 listopada 2019 r.). Wskazana instytucja od początku jednak stanowi bardzo skuteczne narzędzie zwiększające bezpieczeństwo podatkowe firmy. WIS są wydawane w drodze decyzji przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w celu zapewnienia ochrony podatników, w tym w większości małych i średnich przedsiębiorstw, przez wskazanie sposobu zaklasyfikowania towaru albo usługi według stosownej hierarchii używanej na potrzeby VAT w Polsce oraz określenia właściwej stawki podatku dla danego towaru albo usługi.

WIS, w przeciwieństwie do interpretacji indywidualnych, zapewniają pełną wiążącą ochronę prawną podmiotom, dla których zostały wydane pod warunkiem, że towar, usługa lub świadczenie złożone jest tożsame w stosunku do przedmiotu WIS, a co najważniejsze adresat prawidłowo stosuje się do jej treści. Organy podatkowe nie mogą bowiem kwestionować stawki podatku VAT wynikającej z wydanej WIS. W przypadku zmiany lub uchylenia WIS adresatowi przysługuje możliwość jej stosowania przed jej zmianą lub uchyleniem, do końca stosowanego przez nią okresu rozliczeniowego w podatku VAT następującego po okresie rozliczeniowym, w którym doręczono decyzję o zmianie lub uchyleniu WIS.

Wszystkie WIS, wraz z wnioskami o ich wydanie (po usunięciu danych wnioskodawcy), są ogólnodostępne w Biuletynie Informacji Publicznej Krajowej Informacji Skarbowej[10]. Od momentu publikacji WIS obejmuje ochroną także innych podatników niż ich adresaci (w tym zakresie stosuje się odpowiednio art. 14k–14m Ordynacji podatkowej, a więc ochronę analogiczną jak w przypadku interpretacji podatkowych). Warto jednak pamiętać, że ochrona dotyczy towarów czy usług tożsamych z objętymi daną decyzją WIS. To oznacza, że na podatniku ciąży odpowiedzialność za ustalenie, czy towar objęty opublikowaną WIS jest tożsamy z towarem sprzedawanym przez niego.

Wzór wniosku o wydanie WIS dostępny jest na stronie Krajowej Informacji Skarbowej[11], a jego treść jest uregulowana art. 42b ust. 2 ustawy o VAT i oprócz danych wnioskodawcy lub pełnomocnika powinien zawierać m.in. szczegółowy opis towaru lub usługi, pozwalający na taką ich identyfikację, aby dokonać ich klasyfikacji zgodnej z Nomenklaturą scaloną (CN), Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług lub Polską Klasyfikacją Obiektów Budowlanych.

WIS są wydawane na okres 5 lat (o ile nie wygasną z mocy prawa w przypadku zmiany przepisów dotyczących VAT). Dokładne informacje na temat terminów obowiązywania wydanej WIS można znaleźć w Objaśnieniach podatkowych wydanych przez Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z 23 kwietnia 2021 r.[12]

Ilość wniosków o wydanie WIS świadczy o dużej popularności tej instytucji. W 2020 roku do Krajowej Informacji Skarbowej spłynęło około 9 000 wniosków, z czego tylko niecała połowa wnioskujących doczekała się decyzji. Wynika to z błędnie wypełnianych wniosków. Najczęstsze błędy popełniane przez podatników to niepełny bądź zbyt ogólny opis składu towaru jak i niepoprawne wnioskowanie o klasyfikacje PKWiU zamiast o klasyfikację zgodną z Nomenklaturą Scaloną (CN) w przypadku towarów[13]. Jeżeli chodzi o usługi to najwięcej problemów sprawia podatnikom określenie, czy świadczenie jest kompleksowe czy odrębne. Jeżeli wnioskujący pomyli się i poda, że wniosek dotyczy usługi złożonej a w rzeczywistości mamy do czynienia z usługami odrębnymi, dla których należy złożyć osobne wnioski, organ niestety nie wyda decyzji dla takiego wniosku. W związku z tym należy każdorazowo bardzo uważnie przyjrzeć się przedmiotowi wniosku.

Wiążące informacje akcyzowe

Wiążące informacje akcyzowe (dalej: WIA) są (podobnie jak WIS) wydawane na wniosek podatnika w drodze decyzji, ale już przez inny organ - Dyrektora Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu.

Jest to bardzo przydatne narzędzie wydawane na potrzeby:

• opodatkowania wyrobu akcyzowego albo samochodu osobowego akcyzą,
• organizacji obrotu wyrobami akcyzowymi,
• oznaczania znakami akcyzy wyrobów akcyzowych.

Formularz wniosku dostępny jest na stronie Krajowej Administracji Skarbowej[14]. Bardzo istotne jest, aby wniosek o wydanie WIS lub WIA dotyczył wyłącznie jednego towaru lub wyrobu albo jednej usługi lub jednego świadczenia złożonego składającego się z kilku towarów lub usług, które w ocenie wnioskodawcy razem składają się na jedną czynność podlegającą opodatkowaniu tzw. czynność kompleksową.

Uzyskanie WIA zapewnia ochronę przed kwestionowaniem m.in prawidłowości klasyfikacji, sposobu organizacji produkcji i obrotu wyrobami, oznakowania banderolami i rozliczenia akcyzy. Istotnym jest, że WIA wiąże organy podatkowe tylko wobec podmiotu na rzecz, którego została wydana. Pozostali kontrahenci, którzy są uczestnikami łańcucha dostaw muszą wystąpić z własnym wnioskiem.

W 2020 zostało wydanych 153 wiążących informacji akcyzowych. Porównując ten wynik z rokiem 2019 (56 wydanych WIA), można stwierdzić,  że podatnicy coraz śmielej korzystają z tej instytucji.

Wszystkie WIA są zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie Krajowej Administracji Skarbowej[15].

Uprzednie porozumienie cenowe

Uprzednie porozumienie cenowe (w skrócie: APA; z ang. advance pricing arrangements), czyli formalne porozumienia w sprawach ustalenia cen transakcyjnych między podatnikiem a organem podatkowym to instytucja funkcjonująca w Polsce od 2006 r. Dla przedsiębiorców APA mogą być efektywnym narzędziem ograniczenia ryzyka nieprawidłowego ustalania cen transakcyjnych oraz zakwestionowania sposobu ich ustalania przez organy podatkowe.

Jest to rodzaj umowy zawieranej między podatnikiem i organem podatkowym, w której organ akceptuje wybór i sposób stosowania metody ustalania ceny transferowej stosowanej w relacjach podatnika i podmiotów z nim powiązanych. Organem właściwym do zawarcia takiego porozumienia jest Szef Krajowej Administracji Skarbowej, a porozumienie jest wydawane w drodze decyzji administracyjnej.

Warto zauważyć, że APA to porozumienie długofalowe. Może ono obowiązywać do pięciu lat, a po upływie tego okresu porozumienie może zostać odnowione już w uproszczonej procedurze, jeśli kluczowe jego elementy nie uległy zasadniczej zmianie.

W minionym roku Szef Krajowej Administracji Skarbowej zawarł 18 uprzednich porozumień cenowych.  APA najczęściej dotyczą sprzedaży dóbr materialnych do Polski lub za granicę. Obecnie na rozpatrzenie czeka 446 wniosków (średni czas oczekiwania to 1 rok). Wiele zależy od wnioskodawcy, ponieważ procedura wydania APA jest złożona i pracochłonna, wymaga dogłębnego zbadania transakcji i otoczenia gospodarczego. W związku z tym, aby przyspieszyć tempo wydawania APA kluczowe jest pełne zaangażowanie ze strony podatnika i jego pełnomocników. 

Ile to wszystko kosztuje?  

Wniosek o wydanie interpretacji podatkowych indywidualnych jak i ogólnych podlega opłacie w wysokości 40 zł za jeden stan faktyczny (w praktyce wskazana opłata naliczana jest od każdego zadanego pytania).

Wniosek o wydanie WIS również podlega opłacie 40 zł. Natomiast w przypadku, gdy przedmiotem wniosku o wydanie WIS są towary lub usługi, które w ocenie wnioskodawcy razem składają się na jedną czynność podlegającą opodatkowaniu, opłata za wniosek o wydanie WIS jest ustalana jako iloczyn kwoty opłaty i liczby towarów oraz usług składających się, w ocenie wnioskodawcy, razem na jedną czynność podlegającą opodatkowaniu. Dodatkowa opłata, jaka może zostać naliczona, to koszt przeprowadzenia badania lub analizy, jeżeli takowe będzie niezbędne do wydania WIS.

Opłata za wniosek o wydanie WIA jest uzależniona od zakresu badań i analiz, których przeprowadzenie jest niezbędne do wydania decyzji WIA. Wysokość ta jest określana w wydawanym na tę okoliczność postanowieniu.

Opłata za wniosek o wydanie uprzedniego porozumienia cenowego jest znacznie wyższa, wynosi 1% wartości transakcji kontrolowanej będącej przedmiotem APA, przy czym dla jednostronnego uprzedniego porozumienia cenowego:

a) dotyczącego wyłącznie krajowych podmiotów powiązanych - wynosi nie mniej niż 5000 zł i nie więcej niż 50 000 zł,

b)dotyczącego zagranicznego podmiotu powiązanego - wynosi nie mniej niż 20 000 zł i nie więcej niż 100 000 zł;

natomiast dla porozumienia dwustronnego oraz porozumienia wielostronnego - wynosi nie mniej niż 50 000 zł i nie więcej niż 200 000 zł. Wysokość opłaty od wniosku o odnowienie uprzedniego porozumienia cenowego stanowi odpowiednio połowę wysokości opłaty ustalonej na podstawie powyższych stawek. Opłatę należy wpłacać na rachunek Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w terminie do 7 dni od dnia złożenia wniosku.

Podsumowanie

Częste zmiany przepisów, niejasne regulacje podatkowe z pewnością nie ułatwiają przedsiębiorcom prowadzenia działalności gospodarczej. Na szczęście ustawodawca przewidział pewne instrumenty, dzięki którym podatnicy mogą zwiększyć bezpieczeństwo prowadzonej firmy. Opisane wyżej instytucje prawne stanowią w praktyce istotne ułatwienie rozliczeń podatkowych i minimalizują ewentualne ryzyko. Wybór odpowiedniej instytucji, a także sprawne przejście przez proces uzyskania dodatkowego zabezpieczenia w praktyce mogą się okazać czasochłonne i problematyczne. Z tego względu warto zastanowić się nad powierzeniem tych zadań specjalistom w tej dziedzinie. Powierzenie doradcom podatkowym tego typu działań oznacza dla przedsiębiorcy dużą oszczędność czasu. Czasu, który będzie mógł poświęcić na prowadzenie i rozwój swojej działalności gospodarczej.

Justyna Rak, młodszy konsultant ds. podatków, Business Tax Professionals sp. z o.o., sp.k.