Klauzula pewności prawa od 2017 roku

8 listopada 2016 r. rząd przyjął projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców, przedłożony przez ministra rozwoju i finansów. Wśród bardzo wielu zaprojektowanych zmian są i takie, które mają na celu realizację tzw. klauzuli pewności prawa, która jest wywodzona z art. 2 Konstytucji RP. Znajdą się one w Ordynacji podatkowej i ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Zmiany te mają obowiązywać od początku 2017 roku.

Klauzula pewności prawa w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej

Chodzi po pierwsze o zmianę ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, poprzez dodanie nowego art. 9c. Zgodnie z tym przepisem przedsiębiorca nie będzie mógł być obciążony finansowo skutkami zmiany interpretacji przepisów (przy niezmienionym stanie prawnym) o ile- zastosował się do:

- dominującej w okresie przynajmniej ostatnich 12 miesięcy linii interpretacyjnej organu administracyjnego lub

- wydanego wcześniej wobec niego rozstrzygnięcia organu administracji w analogicznej sprawie.

Co bardzo istotne w tym nowym art. 9c ma znaleźć się również przepis, zgodnie z którym przedsiębiorca może powoływać się na interpretację udzieloną innemu przedsiębiorcy, o ile nie została ona zmieniona, a stan faktyczny przedstawiony w interpretacji jest taki sam jak stan faktyczny, w jakim znajduje się przedsiębiorca.

Przy czym warto zaznaczyć, że zarówno praktyka interpretacyjna, jak i powoływanie się na analogiczne interpretacje będzie dotyczyło nie tylko najbardziej znanych interpretacji podatkowych (wydawanych na podstawie Ordynacji podatkowej) ale także interpretacji wydawanych na podstawie art. 10 i 10a ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (a więc np. indywidualnych interpretacji wydawanych przez ZUS i inne organy administracji).

Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik

Polecamy: Jednolity Plik Kontrolny – praktyczny poradnik (książka)

Jak wskazuje minister rozwoju i finansów w uzasadnieniu projektu wprowadzenie tych rozwiązań wymaga zamieszczania zanonimizowanych interpretacji indywidualnych w Biuletynie Informacji Publicznej.

Zdaniem projektodawcy te nowe przepisy będą skutkowały:

- lepszą orientacją przedsiębiorców w prawie gospodarczym, bo we własnym interesie będą oni śledzić treść wydawanych w podobnych sprawach interpretacji indywidualnych,

- ograniczeniem liczby składanych wniosków o wydanie interpretacji indywidualnych.

Proponowana treść przepisu:

"Art. 9c. 1. W przypadku zmiany przez organ administracji publicznej, państwową jednostkę organizacyjną lub organ kontroli zakresu lub sposobu zastosowania przepisów w indywidualnej sprawie przedsiębiorcy, przedsiębiorca nie może być obciążony jakimikolwiek daninami publicznymi, sankcjami administracyjnymi, finansowymi lub karami w zakresie, w jakim zastosował się do:

1) ugruntowanej praktyki organu administracji publicznej, państwowej jednostki organizacyjnej lub organu kontroli;

2) wydanego wcześniej wobec niego rozstrzygnięcia organu administracji publicznej, państwowej jednostki organizacyjnej lub organu kontroli.

2. Przez ugruntowaną praktykę organu administracji publicznej, państwowej jednostki organizacyjnej lub organu kontroli, o której mowa w ust. 1, rozumie się wykładnię prawa dominującą w okresie objętym zachowaniem przedsiębiorcy, nie krócej jednak niż w okresie 12 miesięcy przed dniem wszczęcia postępowania administracyjnego w indywidualnej sprawie przedsiębiorcy albo przed dniem podjęcia czynności kontrolnych, zawartą w szczególności w pisemnych stanowiskach, interpretacjach lub prawomocnych rozstrzygnięciach tych organów, jednostek lub sądów, zaleceniach pokontrolnych lub dokumentach zawierających rekomendacje organów określających zalecany sposób postępowania w zakresie przedmiotu objętego kontrolą.

3. Przedsiębiorca może powoływać się na interpretację udzieloną innemu przedsiębiorcy, o ile nie została ona zmieniona, a stan faktyczny przedstawiony w interpretacji jest taki sam jak stan faktyczny, w jakim znajduje się przedsiębiorca.”;

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Klauzula pewności prawa w Ordynacji podatkowej

Analogiczna zmiana została zaproponowana w Ordynacji podatkowej.

Nowy § 4 pkt 2) art. 14n Ordynacji podatkowej ma przewidywać, że w przypadku zastosowania się przez podatnika do utrwalonej praktyki interpretacyjnej ministra finansów (podatkowe interpretacje indywidualne i ogólne), podatnik będzie chroniony tak, jak gdyby stosował się do wydanej na jego wniosek indywidualnej interpretacji podatkowej.

Pewności prawa ma też sprzyjać wprowadzenie do Ordynacji podatkowej nowej instytucji „objaśnień podatkowych”, które ma wydawać Minister Finansów. Przy czym nadal będą wydawane zarówno indywidualne, jak i ogólne interpretacje podatkowe.

Jak wskazuje minister rozwoju i finansów w uzasadnieniu projektu, w odróżnieniu od interpretacji ogólnych objaśnienia podatkowe nie będą dotyczyły wyłącznie wykładni przepisów, lecz obejmować będą również praktyczne ich zastosowanie – wraz z podaniem przykładowych sytuacji.

Warto zauważyć, że tak jak w przypadku ogólnych i indywidualnych  interpretacji podatkowych również wydając objaśnienia podatkowe minister finansów musi brać pod uwagę orzecznictwo sądów administracyjnych, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Objaśnienia podatkowe mają być publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej Ministerstwa Finansów.

Co do zasady data zamieszczenia objaśnienia w BIP będzie datą rozpoczęcia obowiązywania danego objaśnienia. Ale (jak wskazuje projektodawca) w sytuacji, gdy objaśnienia podatkowe będą dotyczyły nowych przepisów, możliwe jest, że data rozpoczęcia obowiązywania tych objaśnień będzie inna niż data zamieszczenia w BIP.

Stosowanie się przez podatników do objaśnień podatkowych ma również mieć skutek ochronny, podobnie, jak stosowanie się do indywidualnych interpretacji podatkowych wydanych na wniosek danego podatnika, czy ww. utrwalonej praktyki interpretacyjnej ministra finansów.

Jak wskazuje minister rozwoju i finansów w uzasadnieniu projektu zmiany te mają na celu ułatwienie podatnikom uzyskania szybszej ochrony w związku z ich zastosowaniem się do treści objaśnień podatkowych, bez konieczności występowania z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej.

---

Proponowana treść nowych przepisów w art. 14n Ordynacji podatkowej:

„§ 4. W przypadku zastosowania się przez podatnika w danym okresie rozliczeniowym do:

1) objaśnień podatkowych – stosuje się odpowiednio przepisy art. 14k–14m, z zastrzeżeniem art. 14na;

2) utrwalonej praktyki interpretacyjnej ministra właściwego do spraw finansów publicznych – stosuje się odpowiednio przepisy art. 14k i art. 14m, z zastrzeżeniem art. 14na.

§ 5. Przez utrwaloną praktykę interpretacyjną, o której mowa w § 4 pkt 2, rozumie się wyjaśnienia zakresu i sposobu stosowania przepisów prawa podatkowego, dominujące w wydawanych w takich samych stanach faktycznych lub zdarzeniach przyszłych oraz w takim samym stanie prawnym – w trakcie okresu rozliczeniowego, o którym mowa w § 4, oraz w okresie 12 miesięcy przed rozpoczęciem tego okresu rozliczeniowego – interpretacjach indywidualnych.

§ 6. W przypadku gdy do okresu rozliczeniowego, o którym mowa w § 4, oraz okresu 12 miesięcy przed rozpoczęciem tego okresu rozliczeniowego, zastosowanie ma wydana w odniesieniu do takiego samego zagadnienia interpretacja ogólna lub objaśnienia podatkowe, wydane w takim samym stanie prawnym przed rozpoczęciem lub w trakcie okresu rozliczeniowego, o którym mowa w § 4, począwszy od dnia opublikowania takiej interpretacji ogólnej lub zamieszczenia takich objaśnień podatkowych zgodnie z art. 14i § 1a, przez utrwaloną praktykę interpretacyjną, o której mowa w § 4 pkt 2, należy rozumieć odpowiednio wyjaśnienie zakresu i sposobu stosowania przepisów prawa podatkowego wynikające z interpretacji ogólnej lub wyjaśnienia przepisów w zakresie podatków, dotyczące praktycznego stosowania tych przepisów, zawarte w objaśnieniach podatkowych.”;

Proponowana treść nowych przepisów w Ordynacji podatkowej w zakresie objaśnień podatkowych:

1) w art. 14a § 1 otrzymuje brzmienie:

„§ 1. Minister właściwy do spraw finansów publicznych dąży do zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, w szczególności:

1) dokonując ich interpretacji, z urzędu lub na wniosek (interpretacje ogólne); wnioskodawcą nie może być organ administracji publicznej,

2) wydając z urzędu ogólne wyjaśnienia przepisów w zakresie podatków, dotyczące praktycznego stosowania tych przepisów (objaśnienia podatkowe)

– przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów oraz Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.”;

2) w art. 14e w § 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie (Minister właściwy do spraw finansów publicznych może z urzędu):

„1) zmienić wydaną interpretację ogólną, interpretację indywidualną lub objaśnienia podatkowe, jeżeli stwierdzi ich nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej;”;

3) w art. 14i po § 1 dodaje się § 1a w brzmieniu:

„§ 1a. Objaśnienia podatkowe są zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej, na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych, pod nazwą „Objaśnienia podatkowe”, wraz z oznaczeniem daty ich zamieszczenia.”;

Opisane wyżej zmiany mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2017 roku.

Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców