Kto może odliczyć całą ulgę na dziecko po rozwodzie rodziców? Przykład: dziecko mieszka z matką a ojciec płaci alimenty i czasem widuje się z dzieckiem

• Zasady i warunki odliczania ulgi prorodzinnej (ulgi na dziecko)
• Przypadek matki wychowującej dziecko po rozwodzie
• Dyrektor KIS: władza rodzicielska nie wystarczy do odliczenia ulgi, trzeba jeszcze faktycznie ją wykonywać
• Odliczenie w proporcji ustalonej przez rodziców. A co jeżeli nie ma porozumienia między rodzicami?
• Władza rodzicielska a faktyczna opieka nad dzieckiem
• Jaka kwota ulgi prorodzinnej

Zasady i warunki odliczania ulgi prorodzinnej (ulgi na dziecko)

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT), jednym z ulgowych odliczeń, z których mogą korzystać podatnicy, jest tzw. ulga prorodzinna – zwana też potocznie ulgą „na dziecko”. Zasady jej stosowania regulowane są w art. 27f ww. ustawy. Ulga ta ma na celu wspieranie osób, które ponoszą trud wychowania dzieci.

Z ulgi na dziecko mogą skorzystać osoby wykonujące władzę rodzicielską, pełniące funkcję opiekuna prawnego lub sprawujące opiekę w ramach rodziny zastępczej. W przypadku rozwodów oraz sytuacji, w których dziecko mieszka z jednym z rodziców, kluczowe jest określenie, który z rodziców wykonuje władzę rodzicielską i faktycznie sprawuje codzienną opiekę nad dzieckiem.

Więcej na temat zasad odliczania ulgi na dziecko w poniższych artykułach:

Przypadek matki wychowującej dziecko po rozwodzie

W omawianej interpretacji indywidualnej, mamy do czynienia z sytuacją, w której matka samotnie wychowuje 9-letnie dziecko po rozwodzie z ojcem tego dziecka. Matka ta wystąpiła z wnioskiem o interpretację podatkową. Sąd ustalił, że dziecko mieszka z matką i to ona w pełni zajmuje się jego wychowaniem, zapewniając mu codzienną opiekę, troszcząc się o jego zdrowie, edukację, potrzeby materialne i emocjonalne. Ojciec dziecka płaci alimenty i ma jedynie ustalone przez sąd kontakty z dzieckiem, które nie są w pełni realizowane. Zgodnie z informacjami zawartymi w wniosku, ojciec dziecka odwiedza je tylko w wyznaczonych dniach, ale nie spędza z nim pełnego czasu, który mu przysługuje. Kontakt ten ogranicza się głównie do krótkich wizyt, a dziecko nie mieszka u niego ani nie spędza z nim czasu poza miejscem zamieszkania matki.

Matka (wnioskodawczyni) wskazała, że w 2024 r. ojciec dziecka był w szkole na rozpoczęciu roku szkolnego i na zakończeniu roku szkolnego, pojawia się też na zebraniach klasowych w szkole. Natomiast nie ubiera jej, nie kupuje jedzenia ani leków, nie chodzi do lekarza, nie odrabia lekcji, nie zawozi ani nie przywozi ze szkoły. „Płaci alimenty w wyznaczonym terminie i to wszystko.” – wskazała matka dziecka we wniosku o interpretację.

Polecamy: Program do rozliczania PIT-ów za 2024 rok
Polecamy: Podatki 2025 (komplet) 

Dyrektor KIS: władza rodzicielska nie wystarczy do odliczenia ulgi, trzeba jeszcze faktycznie ją wykonywać

W omawianej interpretacji Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej podkreślił, że podstawowymi warunkami uzyskania ulgi prorodzinnej są:
- posiadanie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem oraz
- faktyczne wykonywanie tej władzy.
A faktycznym wykonywaniem władzy rodzicielskiej jest – wg organów podatkowych:
- wykonywanie wszystkich obowiązków, dzięki którym dziecko wychowywane jest w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój,
- w szczególności sprawowanie faktycznej pieczy nad dzieckiem i jego wychowywanie,
- troszczenie się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka, a więc
- zapewnienie i zabezpieczenie wszystkich potrzeb dziecka od bytowych po edukacyjne, rozwojowe, zdrowotne i emocjonalne.

Dyrektor KIS wyraźnie zaznaczył, że samo płacenie alimentów na dziecko oraz sporadyczne spotkania z małoletnim dzieckiem nie są rozstrzygające dla uznania, że rodzic wykonuje władzę rodzicielską.

Jeżeli władza rodzicielska przysługuje formalnie obojgu rodzicom, a tylko jeden z rodziców faktycznie ją wykonuje, to z odliczenia całości kwoty może skorzystać tylko ten rodzic.

Odliczenie w proporcji ustalonej przez rodziców. A co jeżeli nie ma porozumienia między rodzicami?

Organ podatkowy przytoczył treść przepisów art. 27f ust. 1 i ust. 4 ustawy o PIT, zgodnie z którymi ulga na małoletnie dzieci przysługuje rodzicom, jeżeli wykonują władzę rodzicielską. Odliczenie to dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Przy czym kwotę ulgi podatnicy mogą odliczyć od podatku w dowolnej proporcji przez nich zgodnie ustalonej.

Natomiast w przypadku braku porozumienia między podatnikami, którzy zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem po rozwodzie lub w trakcie separacji (piecza naprzemienna), lub gdy miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim - kwotę tę podatnicy odliczają w częściach równych. A w pozostałych przypadkach odliczenie w wysokości 100% stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny.

W omawianym przypadku tylko matka dziecka spełnia wszystkie wymagania, aby skorzystać z pełnej ulgi prorodzinnej na dziecko w rozliczeniu rocznym PIT-37 za rok 2024. Ulga ta przysługuje jej, ponieważ to ona w sposób ciągły i rzeczywisty sprawuje opiekę nad dzieckiem, zapewniając mu codzienną opiekę, edukację i wsparcie emocjonalne. Dziecko mieszka cały czas z matką. Ojciec dziecka wprawdzie ma prawa do kontaktów z dzieckiem, ale te kontakty są ograniczone do kilku godzin w miesiącu i nie obejmują pełnej opieki nad dzieckiem. W związku z tym tylko matka dziecka spełnia wymogi prawne, aby odliczyć całą ulgę za każdy miesiąc 2024 roku.

Władza rodzicielska a faktyczna opieka nad dzieckiem

W przypadku rozwodu, jeżeli władza rodzicielska nie została odebrana żadnemu z rodziców, dziecko może mieszkać na stałe z jednym z rodziców, a drugi rodzic ma prawo do ustalonych kontaktów. Istotnym aspektem w kontekście ulgi prorodzinnej jest fakt, że miejsce zamieszkania dziecka decyduje o tym, który rodzic ma prawo do ulgi. Zgodnie z art. 27f ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w przypadku, gdy dziecko mieszka na stałe z jednym rodzicem, ten rodzic ma prawo do pełnej ulgi, nawet jeśli drugi rodzic płaci alimenty. W omawianym przypadku, matka dziecka ma prawo do pełnej ulgi, ponieważ to ona sprawuje codzienną opiekę nad dzieckiem, które nie przebywało u ojca w 2024 roku.

Jaka kwota ulgi prorodzinnej

Kwota ulgi na dziecko wynosi 92,67 zł miesięcznie na każde dziecko, o ile dochody podatnika nie przekroczą określonego progu dochodowego. W przypadku matki, której dochody nie przekroczyły 112 000 zł w 2024 roku, przysługuje jej pełna ulga za każdy miesiąc, w którym sprawowała opiekę nad dzieckiem. W związku z tym matka będzie mogła odliczyć kwotę 92,67 zł za każdy miesiąc 2024 roku, co daje łączną kwotę ulgi w wysokości 1 112,04 zł za cały rok.

Podsumowanie
Na podstawie przedstawionej interpretacji, matka samotnie wychowująca dziecko, które przez cały rok 2024 mieszkało z nią i nad którym sprawowała opiekę, ma prawo do pełnej ulgi prorodzinnej w zeznaniu rocznym PIT-37 za rok 2024. Pomimo że ojciec dziecka ma prawa do kontaktów, to fakt, że dziecko na stałe mieszka z matką, a ojciec nie sprawuje codziennej opieki, uprawnia ją do pełnego odliczenia ulgi. Kwota ta wynosi 92,67 zł za każdy miesiąc, co daje łącznie 1 112,04 zł za cały rok.

Źródło: Interpretacja indywidualna Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej z 17 stycznia 2025 r. – sygn. 0114-KDIP3-2.4011.982.2024.1.AC.

Paweł Huczko