Rozliczenie ulgi na IKZE w rocznym zeznaniu podatkowym

Czym jest IKZE?

Zgodnie ze swoją definicją IKZE, czyli indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego, to wyodrębniony zapis w rejestrze uczestników funduszu inwestycyjnego, wyodrębniony rachunek papierów wartościowych lub inny rachunek, na którym zapisywane są instrumenty finansowe nie będące papierami wartościowymi oraz rachunek pieniężny służący do obsługi takich rachunków w podmiocie prowadzącym działalność maklerską, lub wyodrębniony rachunek w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym, wyodrębniony rachunek bankowy w banku, wyodrębniony rachunek IKZE w dobrowolnym funduszu emerytalnym, prowadzone na zasadach określonych ustawą o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego, a w zakresie w niej nieuregulowanym - na zasadach określonych w przepisach właściwych dla tych rachunków i rejestrów.

Autopromocja

Szkolenie:
Podatki i rachunkowość w budownictwie i deweloperce

Sprawdź

Jest to konstrukcja wprowadzona 1 stycznia 2012 r., zmodyfikowana w roku 2013 w celu jej uatrakcyjnienia. Stanowi formę indywidualnego dobrowolnego oszczędzania na emeryturę w ramach III filaru, powiązaną z ulgami podatkowymi.

IKZE jest prowadzone na podstawie pisemnej umowy zawartej przez oszczędzającego z upoważnionym do prowadzenia konta podmiotem. Do katalogu takich podmiotów należą fundusze inwestycyjne, dobrowolne fundusze emerytalne, podmioty prowadzące działalność maklerską na podstawie umów o świadczenie usług polegających na wykonywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych i prowadzeniu rachunku papierów wartościowych oraz rachunku pieniężnego, zakłady ubezpieczeń mające w swojej ofercie ubezpieczenia na życie wraz z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym oraz banki w zakresie umowy o prowadzenie rachunku bankowego.

Przed zawarciem umowy o prowadzenie IKZE osoba fizyczna zobowiązana jest do złożenia oświadczenia, zgodnie z treścią którego deklaruje, że:

1) nie gromadzi środków na IKZE w innej instytucji finansowej albo

2) gromadzi środki na IKZE w innej instytucji finansowej, podając równocześnie nazwę tej instytucji i potwierdzając, że dokona ona transferu środków.

W umowie o prowadzenie IKZE oszczędzający może wskazać jedną lub więcej osób, którym zostaną wypłacone środki zgromadzone na IKE lub IKZE w przypadku jego śmierci.

Niemożliwe jest prowadzenie wspólnego konta zabezpieczenia emerytalnego.

Limity wpłat na IKZE

Wpłaty dokonywane na IKZE nie mogą być dokonywane w dowolnej wielkości. Ustawowo ich górna granica w roku kalendarzowym nie może przekroczyć kwoty odpowiadającej 1,2-krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok, określonego w ustawie budżetowej lub ustawie o prowizorium budżetowym lub w ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone.

Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" do końca roku kalendarzowego poprzedzającego rok, w którym będą dokonywane wpłaty na IKZE, w drodze obwieszczenia, wysokość kwoty, o której mowa. W roku 2016 wynosiła ona 4 866 zł, natomiast zgodnie z obwieszczeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 listopada 2016 r. wysokość kwot wpłat na IKZE w roku 2017 wynosi 5115,60 zł.

Polecamy: PIT-y i ulgi podatkowe 2016

Jeżeli wysokość dochodu uzyskanego w danym roku podatkowym jest niższa od kwoty dokonanej wpłaty na IKZE, podatnik może dokonać odliczenia tylko do wysokości dochodu. Pozostała kwota nie podlega odliczeniu w latach następnych. Osoby małoletnie limit tych wpłat mają dodatkowo ograniczony do wysokości uzyskanych w roku podatkowym dochodów z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę.

Ulga z tytułu prowadzenia IKZE

Zgodnie z brzmieniem ustawy o podatku dochodowym osób fizycznych podstawę podatku stanowi dochód po odliczeniu między innym kwot wpłat na IKZE dokonanych przez podatnika w roku podatkowym, do wysokości określonej przepisach o indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego.

Ulga z tytuły prowadzenia IKZE jest konstrukcją stosunkowo nową. Wprowadzenie jej miało być swoistą zachętą do oszczędzania w ramach indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego. Jej funkcjonowanie w istocie niewiele różni się od funkcjonowania ulgi, w ramach której odliczane są składki na ubezpieczenie społeczne w ZUS. Kwoty wypłacane osobie, która prowadziła konto, nie podlegają żadnemu ze zwolnień podatkowych, w związku z czym stanowi to swego rodzaju przesunięcie momentu opodatkowania – choć owo opodatkowanie ma atrakcyjną dla podatników stawkę.

Komu ulga przysługuje?

Prawo do posiadania IKZE i dokonywania nań wpłat przysługuje osobom fizycznym, które ukończyły 16 lat. IKZE można założyć bez względu na to, czy posiada się już IKE i, czy jest się uczestnikiem pracowniczego programu emerytalnego. Ustawa daje prawo do powyższej ulgi także podatnikom opodatkowanym podatkiem liniowym, którego stawka wynosi 19 proc.

Opodatkowaniu jednolitą 19-procentową stawką podatkową podlegają tylko i wyłącznie dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej oraz tylko i wyłącznie wszystkie dochody z tych źródeł. Aby wybrać tę formę opodatkowania konieczne jest złożenie stosownego oświadczenia przez podatnika.

Wysokość i podstawa ulgi

Podstawę ulgi stanowią wpłaty na IKZE dokonane przez podatnika w danym roku podatkowym. Wpłaty te muszą być dokonane faktycznie i do wysokości określonego limitu – tj. 4 866 zł w roku 2016 oraz 5115,60 zł w roku 2017. Istnieje możliwość wpłaty całego rocznego limitu za jednym razem, rozbicia go na regularne miesięczne wpłaty lub też na wpłaty nieregularne. Odliczenia można dokonać niezależnie od źródła ich uzyskania i skali podatkowej – taki sam wymiar ulga będzie miała przy dochodach uzyskanych np. ze stosunku pracy czy z emerytury.

Jak w przypadku każdej ze wskazanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ulg i zwolnień podatkowych występuje tu obowiązek udowodnienia prawa do ulgi, leżący po stronie podatnika.

Podstawą rozliczenia jej są w tym wypadku dowody wpłat, tj. dokumenty stwierdzające poniesienie wydatku, wskazujące w szczególności dane identyfikujące podmiot dokonujący wpłaty, odbiorcę wpłaty, jej tytuł oraz kwotę. Dowód powinien również zawierać datę poniesienia wydatku, co pozwoli ustalić prawo do ulgi w danym roku.

Natomiast, jeśli pracodawca pośredniczy w przekazywaniu środków finansowych podatnika na IKZE, aby skorzystać z przysługującego prawa do odliczenia w celach dowodowych powinien dysponować on umową z pracodawcą, z której wynika zobowiązanie do potrącania z wynagrodzenia kwot wpłat na IKZE.

Dodatkowo  podatnik powinien gromadzić paski płacowe lub inne dokumenty, z których jednoznacznie musi wynikać kwota potrącenia oraz dysponować kopią przelewu dokonywanego przez pracodawcę na IKZE.

Odliczenie, o którym mowa, jest dokonywane w rocznym zeznaniu podatkowym PIT. Podatnicy płacący zaliczki na podatek dochodowy nie mają możliwości uwzględnienia tej ulgi przy obliczaniu wysokości zaliczek.

Odliczenie od dochodu nie dotyczy wpłat zwróconych podatnikowi w jakiejkolwiek formie oraz odliczonych od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Transfer środków a opodatkowanie

Ustawa o IKE i IKZE przewidują przeniesienie transferem środków zgromadzonych przez oszczędzającego na IKE, do IKZE. Środki wnoszone do IKE, a następnie do IKZE następują już po opodatkowaniu podatkiem od osób fizycznych. Takie przeniesienie środków traktowane jest na równi z wpływami na IKZE i zgodnie z art. 26. ust.1 pkt 2b ustawy o podatku od osób fizycznych podlega odliczeniu od dochodu do wysokości limitów określonych w ustawie o IKE i IKZE.

Transfer środków zgromadzonych przez oszczędzającego między instytucjami prowadzącymi IKZE oraz wypłaty transferowe dokonane w postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym na IKZE oszczędzającego zwolnione są z opodatkowania.

Zwrot środków z IKZE a opodatkowanie

Poprzez zwrot środków rozumie się wycofanie całości środków zgromadzonych na IKZE, jeżeli nie zachodzą przesłanki wypłaty bądź  wypłaty transferowej (tj. np. wycofanie środków z IKZE przez podatnika, który nie osiągnął wieku emerytalnego lub nie dochował wymaganego okresu oszczędzania na IKZE). Zwrot środków zgromadzonych na IKZE następuje w razie wypowiedzenia umowy o prowadzenie IKZE przez którąkolwiek ze stron. Na równi ze zwrotem, w tym także dla celów podatkowych, traktuje się pozostawienie środków zgromadzonych na IKZE na rachunku oszczędzającego, jeżeli umowa o prowadzenie IKZE wygasła, a nie zachodzą przesłanki do wypłaty lub wypłaty transferowej. Zwrot ten dokonywany jest w całości. Konstrukcja częściowego zwrotu tudzież zwrotu ratalnego nie występuje.

Zgodnie z interpretacją podatkową Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, sygn. ILPB2/4511-1-503/15-2/JK „(…) podatnicy którzy wpłaty na IKZE odliczali od podstawy opodatkowania lub od przychodu, a następnie uzyskali zwrot z IKZE, obowiązani są doliczyć uprzednio odliczone kwoty odpowiednio do podstawy opodatkowania lub do przychodu, w zeznaniu rocznym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymali ten zwrot.”.

Zwrot ten podlega wyższemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym – stawki ustalane są  według skali podatkowej, które należy rozliczyć na formularzu PIT-36.

Wypłaty środków z IKZE a opodatkowanie

Poprzez wypłatę rozumie się wypłatę jednorazową albo wypłatę w ratach środków zgromadzonych na IKZE dokonywaną na rzecz:

- oszczędzającego po osiągnięciu przez niego 65 lat oraz pod warunkiem dokonywania wpłat na IKZE co najmniej w 5 latach kalendarzowych albo

- osób uprawnionych w przypadku śmierci oszczędzającego.

Wypłata może być, w zależności od wniosku oszczędzającego albo osoby uprawnionej, dokonywana jednorazowo albo w ratach. Wybór sposobu wypłaty należy do oszczędzającego lub osoby uprawnionej i ma istotne znaczenie dla obowiązków instytucji finansowej, jako płatnika.

Wypłata podlega opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym w stawce 10 proc.

Śmierć właściciela IKZE

Oszczędności zgromadzone w ramach IKZE są dziedziczone w całości, przy czy czym nie są obciążone podatkiem od spadków i darowizn. Osoby dziedziczące środki z IKZE zobligowane są do opłacenia zryczałtowanego podatku dochodowego w wysokości 10 proc. - chyba że zdecydują się przenieść wartość spadku na własne konto w trzecim filarze – czynność ta nie jest obarczona żadnym podatkiem. Pozyskanie owej składki przy dziedziczeniu stanowi przychód z innych źródeł.

Osoba występująca z wnioskiem o przyjęcie do funduszu ma możliwość oznaczenia osoby bądź osób, na których rzecz ma nastąpić, po jej śmierci, wypłata środków niewykorzystanych na tzw. wypłaty transferowe. Jeżeli członek wskazał kilka osób uprawnionych do otrzymania środków po jego śmierci, a nie oznaczył ich udziału w tych środkach, uważa się, że udziały tych osób są równe.

Jeżeli w chwili śmierci członek otwartego funduszu pozostawał w związku małżeńskim, fundusz dokonuje wypłaty transferowej połowy środków zgromadzonych na rachunku zmarłego na rachunek małżonka zmarłego w otwartym funduszu w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej.

Wypłaty transferowe są dokonywane w ostatnim dniu roboczym lutego, maja, sierpnia lub listopada, po przedstawieniu przez małżonka zmarłego odpisu aktu zgonu, odpisu aktu małżeństwa oraz pisemnego oświadczenia stwierdzającego, że do chwili śmierci członka funduszu nie zaszły żadne zmiany w stosunku do treści oświadczenia, w którym wskazano osobę uprawnioną do otrzymania środków z OFE.

Polecamy: Podatki 2017 - PIT, CIT, ryczałt 2017 (książka)