Utrata zwolnienia rolnika z VAT z mocy ustawy

Taka sytuacja ma miejsce, kiedy rolnik ryczałtowy osiągnie za rok obrotowy obroty na poziomie 1.200.000 EUR. Wynika to wprost z art. 2 pkt 19 ustawy o VAT, zgodnie z którym pod pojęciem rolnik ryczałtowy - rozumie się przez to rolnika dokonującego dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczącego usługi rolnicze, korzystającego ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Z kolei na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT zwalnia się od podatku dostawę produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego.

Odwołanie się do wynikającego z odrębnych przepisów obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych odnosi się do obowiązku wynikającego z art. 2 ust.1 pkt 2 ustawy o rachunkowości.

Zatem rolnik po osiągnięciu progu 1.200.000 EUR obrotów za rok obrotowy nie może korzystać ze zwolnienia od podatku i ze szczególnej procedury uzyskiwania zryczałtowanej rekompensaty zwrotu VAT zapłaconego przy nabyciu towarów i usług, a staje się czynnym podatnikiem, rozliczającym podatek na zasadach ogólnych.

Zatem rolnikiem ryczałtowym jest tylko ten rolnik, który:

- nie ma obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych na podstawie ustawy o rachunkowości i

- nie zrezygnował z przysługującego mu zwolnienia od VAT.

Chcąc ustalić powyższą wielkość w złotówkach polskich, należy przemnożyć kwotę 1.200.000 euro przez średni kurs ogłoszony przez Narodowy Bank Polski, na dzień 30 września roku poprzedzającego rok obrotowy.

Przykład
Rolnik ryczałtowy w roku 2012 osiągnął obroty (sprzedaż netto) na poziomie 3.500.000 zł. Kurs średni EUR ogłoszony przez NBP na dzień 30 września 2012 r. wynosił 4,1138 zł/EUR. Zatem ustalenie obrotów w walucie EURO przebiega następująco: 3.500.000 zł : 4,1138 zł/EUR = 850.795 EUR.

Kwota nie przekroczyła 1.200.000 EUR i rolnik utrzymał status rolnika ryczałtowego.

Gdyby jednak w wyniku przeliczenia okazałoby się, że rolnik wartość 1.200.000 EUR przekroczył, to od 1 stycznia 2013 r. byłby zobowiązany po pierwsze do zaprowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych oraz po drugie utraciłby status rolnika ryczałtowego i musiał zarejestrować się dla potrzeb podatku VAT jako podatnik VAT czynny.

4.936.560 zł - tyle wynoszą obroty za rok obrotowy 2012, których osiągnięcie wymaga założenia pełnych ksiąg rachunkowych od 1 stycznia 2013 r.

Kwotę limitu ustalono przemnażając 1.200.000 EUR i średniego kursu NBP obowiązującego w dniu 30 września 2012 r. w wysokości 4,1138 zł/EUR.

Decyzję o ewentualnym zlekceważeniu powyższego obowiązku należy dokładnie przemyśleć, ponieważ sankcje za nieprowadzenie ksiąg rachunkowych mogą być dotkliwe, a jeszcze bardziej dotkliwe mogą być konsekwencje podatkowe nierozliczania się z podatku VAT w sytuacji utraty zwolnienia z mocy ustawy.

W świetle wyżej przytoczonego przepisu na potrzeby ustawy o VAT rolnicy ryczałtowi, czyli rolnicy posiadający gospodarstwo rolne w myśl ustawy o podatku rolnym, rolnicy prowadzący działy specjalne produkcji rolnej oraz osoby świadczące usługi rolnicze, zostali jednolicie potraktowani w przedmiocie momentu utraty zwolnienia w VAT i utraty statusu rolnika ryczałtowego. Warto w tym miejscu przypomnieć, że obowiązki ewidencjono-rachunkowe podatników, uzyskujących przychody z działów specjalnych produkcji rolnej, zostały uregulowane w ustawie o PIT, w sposób odmienny niż w ustawie o rachunkowości. Tym samym obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych na podstawie ustawy o rachunkowości tej grupy podatników nie dotyczy. Pomimo tego faktu, osiągnięcie lub nie obrotu na poziomie 1.200.000 EUR determinuje prawo podatnika do korzystania ze zwolnienia od podatku i ze szczególnej procedury uzyskiwania zryczałtowanego zwrotu podatku VAT.