Duże zmiany w egzekucji administracyjnej w 2019 roku

Trzeba pamiętać, że przepisy ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji stosuje się m.in. do:

• podatków, opłat i innych należności, do których stosuje się przepisy działu III Ordynacji podatkowej
• niepodatkowych należności budżetowych, do których stosuje się przepisy ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych;
• grzywien, kar i innych należności pieniężnych wymierzanych przez organy administracji publicznej;
• należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska;
• obowiązków z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi, nakładane w drodze decyzji organów Państwowej Inspekcji Pracy;
• obowiązków z zakresu ochrony danych osobowych, nakładane w drodze decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry

Uproszczenie procedur egzekucyjnych

Głównym celem omawianej nowelizacji ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji jest uproszczenie istniejących procedur egzekucyjnych bowiem są one obecnie dalekie od doskonałości. Dość wspomnieć, że średni czas trwania jednego postępowania egzekucyjnego to 555 dni, przy efektywności egzekucji na poziomie ok. 36%. (dane za 2016 rok). Obecne przepisy generują też wg projektodawcy częste spory pomiędzy organami egzekucyjnymi.

Omawiany projekt nowelizacji przewiduje uproszenie i usprawnienie postępowania egzekucyjnego w szczególności w zakresie:

1. wszczęcia postępowania egzekucyjnego poprzez elektroniczne doręczanie organowi egzekucyjnemu tytułu wykonawczego i zapewnienie automatycznej rejestracji tego tytułu w systemie obsługującym organ egzekucyjny oraz eliminujący spory o właściwość miejscową organów egzekucyjnych;

2. procedur administracyjnych obowiązujących w egzekucji administracyjnej, w tym trybu rozpatrywania zarzutów i wniosków o umorzenie postępowania egzekucyjnego poprzez eliminację dublowania czynności procesowych wierzyciela i organu egzekucyjnego;

3. procedury dochodzenia z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka i dłużnika rzeczowego przy zapewnieniu środków ochrony prawnej tych osób oraz zmniejszeniu kosztów dochodzenia obciążających małżonka zobowiązanego i dłużnika rzeczowego;

4. zbiegów egzekucji poprzez zmianę zasad rozstrzygania zbiegów co do należności alimentacyjnych i należności celnych oraz uproszczenie procedury przekazywania dokumentów pomiędzy organami egzekucyjnymi;

5. egzekucji z ruchomości poprzez wprowadzenie nowej formy sprzedaży ruchomości przez zobowiązanego pod nadzorem organu egzekucyjnego oraz wprowadzenia innych usprawnień w ramach tej egzekucji;

6. egzekucji z nadpłaty lub zwrotu podatku, m. in. poprzez wprowadzenie elektronizacji dokonywanych przez komorników sądowych i niektóre administracyjne organy egzekucyjne zajęć wierzytelności z ww. tytułu; 

7. egzekucji z pieniędzy poprzez wprowadzenie możliwości korzystania z terminali płatniczych;

8. egzekucji z rachunku bankowego prowadzonego przez Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową oraz z praw z instrumentów finansowych zapisanych na rachunkach papierów wartościowych lub innych rachunkach prowadzonych przez banki poprzez ich elektronizację;

9. dokonywania przez naczelników urzędów skarbowych postanowień o zabezpieczeniu majątkowym wydanych na podstawie Kpk i ograniczenie rozpatrywania środków zaskarżenia podejrzanego przez naczelników urzędów skarbowych, które rozpatruje prokurator lub sąd w postępowaniu karnym;

10. kolejności zaspokojenia należności celnych w ten sposób, aby koszty egzekucyjne powstałe w egzekucji tych należności celnych były zaspokajane po zaspokojeniu należności celnych.

Projekt ustawy obejmuje zatem głównie zmiany w zakresie przepisów regulujących środki zaskarżenia, egzekucję z majątku wspólnego małżonków, egzekucję z majątku dłużnika rzeczowego, zbieg egzekucji, egzekucję z pieniędzy, egzekucję z ruchomości, egzekucję z rachunków bankowych oraz wykonywanie przez naczelników urzędów skarbowych postanowień o zabezpieczeniu majątkowym wydanych przez prokuratora lub są w postępowaniu karnym lub karnym skarbowym.

Niektóre ważniejsze zmiany - krótkie omówienie

Protokół o stanie majątkowym

Nowe przepisy pozwolą wierzycielowi żądać od zobowiązanego danych  niezbędnych do sporządzenia protokołu o stanie majątkowym pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Dotychczas sporządzenie protokołu o stanie majątkowym było wyłącznym uprawnieniem organu egzekucyjnego.

Zmiana w zakresie organów egzekucyjnych

Nowy przepis art. 19 § 1a pozwoli na wykonywanie niektórych czynności egzekucyjnych w ramach postępowania egzekucyjnego przez naczelnika urzędu skarbowego w imieniu innego naczelnika urzędu skarbowego. Naczelnik urzędu skarbowego dokonujący czynności w imieniu innego naczelnika zostanie upoważniony w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Delegowanie określonych zadań upoważnionemu naczelnikowi urzędu skarbowego może spowodować usprawnienie postępowania egzekucyjnego w związku ze specjalizacją w zakresie określonych czynności egzekucyjnych.

Nowy przepis art. 22 § 3b obliguje organ egzekucyjny do niezwłocznego przekazania sprawy w przypadku podjęcia informacji o zdarzeniu powodującym zmianę właściwości miejscowej organu egzekucyjnego. Przy czym podjęte w postępowaniu czynności pozostają w mocy. Celem wprowadzenia przepisu jest zobligowanie organu egzekucyjnego prowadzącego postępowanie do jak najszybszego przekazania sprawy właściwemu organowi egzekucyjnemu, jeżeli nastąpi zdarzenie powodujące zmianę właściwości miejscowej.

Elektronizacja przekazywania tytułów wykonawczych

W zmienionym art. 26 § 1c zostanie zapisana zasada (obowiązek) elektronicznego przekazywania tytułów wykonawczych organowi egzekucyjnemu (za pośrednictwem systemu teleinformatycznego albo z użyciem środków komunikacji elektronicznej). Zasady elektronicznego przesyłania tytułów wykonawczych zostaną szczegółowo uregulowane w przepisach wykonawczych. Pozostanie (jako wyjątek) możliwość przekazywania tytułów wykonawczych w postaci papierowe ale tylko w przypadku wystąpienia problemów technicznych przy przekazywaniu elektronicznym. Aktualnie mimo prawnej możliwości sporządzenia tytułu wykonawczego w postacie elektronicznej i przesyłania w tej postaci znacząca część wierzycieli przesyła tytuły wykonawcze w postaci papierowej. Generuje to niepotrzebne koszty dla wierzyciela i organu egzekucyjnego.

Egzekucja z majątku wspólnego małżonków

Sposób dochodzenia w ramach egzekucji administracyjnej należności pieniężnej, za którą odpowiedzialność ponosi zobowiązany z majątku odrębnego i majątku wspólnego małżonków, nie został dotychczas uregulowany ustawowo. Powoduje liczne wątpliwości organów egzekucyjnych i niejednolitą praktykę w tym zakresie.

Omawiana nowelizacja kompleksowo (nowe art. 27e-27h) ureguluje tę kwestię. Zasadą będzie, że tytuł wykonawczy wystawiony na zobowiązanego stanowi podstawę do prowadzenia egzekucji również z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka.

Egzekucja z przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego

Tytuł wykonawczy wystawiony na zobowiązanego będzie stanowił podstawę do prowadzenia egzekucji z przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, niezależnie od tego kto jest aktualnym właścicielem tego przedmiotu.

Od kiedy zmiany mają obowiązywać

Wejście w życie omawianej nowelizacji ma nastąpić w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia. Jednak projekt przewiduje inne terminy wejścia w życie niektórych zmian:
- 1 miesiąc od dnia ogłoszenia (zbiegi egzekucji, zajęcia nadpłat i zwrotów podatku),
- 4 miesiące od dnia ogłoszenia (podział kwoty uzyskanej z egzekucji),
- 1 lipca 2019 r. (elektronizacja przekazywania tytułów wykonawczych) oraz
- 1 rok od dnia ogłoszenia (elektronizacja wierzytelności z rachunków prowadzonych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe).

Projekt ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw