Rozszerzone uprawnienia KAS w zakresie ochrony dóbr kultury

KAS z nowymi uprawnieniami w zakresie ochrony dóbr kultury

Znowelizowana ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) ma zapewnić wdrożenie przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/880 z 17 kwietnia 2019 roku w sprawie wprowadzania i przywozu dóbr kultury (Dz. Urz. UE. L 151 z 7 czerwca 2019 roku, str. 1). Rozporządzenie to określa warunki wprowadzania i przywozu dóbr kultury do Unii Europejskiej w celu ochrony dziedzictwa kulturowego ludzkości oraz zapobiegania nielegalnemu handlowi dobrami kultury, w szczególności w przypadku gdy taki nielegalny handel mógłby przyczynić się do finansowania terroryzmu.

Nowe zasady prawne dotyczące przywozu dóbr kultury

Wprowadzanie na terytorium UE dóbr kultury, które zostały wyprowadzone z terytorium kraju, w którym powstały lub zostały odkryte, z naruszeniem przepisów ustawowych i wykonawczych tego kraju jest zabronione (tzw. zasada ogólnego zakazu). W przypadku złamania zakazu dotyczącego przywozu takich dóbr, będzie groziła grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jednocześnie możliwe będzie orzeczenie przez sąd przepadku dóbr kultury, które pochodzą z tego przestępstwa, na mocy wprowadzonego do ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami art. 108a.

Rozszerzone uprawnienia naczelników urzędów celno-skarbowych

Nowe rozwiązania prawne wprowadzają także zmianę w ustawie z 16 listopada 2016 roku o Krajowej Administracji Skarbowej rozszerzając zawarte w art. 33 tej ustawy kompetencje naczelników urzędów celno-skarbowych o rozpoznawanie, wykrywanie i zwalczanie przestępstw przywozu do UE dóbr kultury nielegalnie wywiezionych z kraju ich pochodzenia.

Przed zmianą przepisów naczelnicy urzędów celno-skarbowych posiadali jedynie kompetencję do rozpoznawania, wykrywania i zwalczania przestępstwa dotyczącego m. in. wywozu zabytku za granicę bez stosownego pozwolenia Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.

Działania KAS w obszarze ochrony dóbr kultury

W latach 2017-2021 Krajowa Administracja Skarbowa prowadziła 51 spraw dotyczących przemytu przedmiotów zabytkowych i kolekcjonerskich do Polski. W większości przypadków były to zabytki archeologiczne ujawnione przy próbie przemytu przez wschodnią granicę UE. Obiekty były w sposób profesjonalny ukrywane w celu uniknięcia kontroli celnej i uiszczenia należności celno-podatkowych. Do najciekawszych sposobów ukrycia należały: wnętrze laptopa (po wyjęciu płyty głównej) w którym schowano 442 monety i pamiątkowy medal oraz bak paliwa, w którym ukryto zapakowaną w woreczki foliowe unikatową biżuterię kobiecą z epoki brązu i wczesnego średniowiecza.

W 2020 r. KAS udaremniła przemyt do Polski 966 przedmiotów zabytkowych. Zatrzymano też nielegalny wywóz cennych archiwaliów, w tym dokumentów Służby Bezpieczeństwa - o tej sprawie informowaliśmy w komunikacie: Archiwalne dokumenty organów bezpieczeństwa PRL w lotniczej przesyłce kurierskiej.

Ponadto funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej we współpracy z Policją zabezpieczyli obiekty skradzione z muzeów.

Ministerstwo Finansów - Krajowa Administracja Skarbowa