Doręczanie korespondencji i fikcja doręczeń w postępowaniu administracyjnym i podatkowym

Procedura doręczenia w postępowaniu administracyjnym

Podstawę całego postępowania administracyjnego, czyli postępowanie przez organami administracji publicznej i organami państwowymi, reguluje kodeks postępowania administracyjnego. Zgodnie z jego normami (art. 42), w przypadku osób fizycznych pisma należy doręczyć w ich mieszkaniu lub miejscu pracy. Jeżeli przypisy szczególne nie stanowią inaczej, pisma można doręczyć w lokalu organu administracji publicznej. W tym miejscu jednak ustawodawca stwierdził, że norma może prowadzić do nadużyć i już rok po wprowadzeniu kodeksu (w 1961 roku) wprowadził dodatkowy zapis, że w przypadku niemożności doręczenia pisma w domu, pracy lub lokalu organu, można je doręczyć w każdym innym miejscu, gdzie zastanie się adresata.

Uwaga praktyczna: Pismo może zostać doręczone podatnikowi w zakładzie pracy, jeżeli będzie unikać korespondencji w domu.

Autopromocja

Doręczenia zastępcze

Początkowo, ustawodawca chciał doręczenia osobistego, z podpisem i datą doręczenia. Jednak już w 1980 roku zauważył, że podatnicy unikają odbioru pism i wprowadził możliwość doręczenia ich każdemu dorosłemu domownikowi, sąsiadowi a nawet dozorcy budynku. Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 43, pismo doręcza się (w przypadku nieobecności adresata) za pokwitowaniem dorosłemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu pod warunkiem, że podejmą się oddania mu pisma. O doręczeniu sąsiadowi lub dozorcy informuje się zawiadomieniem w skrzynce pocztowej lub drzwiach mieszkania.

Uwaga praktyczna: Pismo odebrane przez każdego dorosłego domownika lub dozorcę, uważa się za doręczone z chwilą, kiedy oni pismo odebrali, nie natomiast kiedy adresat otrzymuje je do rąk własnych.

Fikcja doręczenia

Autopromocja

Obowiązkowy KSeF
– jak wdrożyć w firmie

Sprawdź

Najbardziej rozszerzone możliwości doręczenia pisma zostały jednak określone w art. 44 ustawy. Zgodnie z nimi, w razie, jeżeli niemożliwe jest doręczenie adresatowi, domownikowi, sąsiadowi ani dozorcy, operator pocztowy przechowuje pismo 14 dni w swojej placówce, albo jeżeli pismo doręcza urzędnik gminy, to pismo przechowuje właściwa gmina (miasto). Zawiadomienie o takim przechowywaniu zostawia się w oddawczej skrzynce pocztowej, na drzwiach lub w widocznym miejscu wejścia na posesję. To zawiadomienie nazywane jest potocznie "awizem". Po upływie ostatniego dnia 14 dniowego okresu, pismo uważa się za doręczone. Oznacza to w praktyce, że jeżeli adresat nie odbierze pisma, ale zostanie dokonana prawidłowa procedura awizacji - odniesie ono takie skutki, jakby adresat odebrał je 14 dnia.

Uwaga praktyczna: Poczta nie wyda pisma adresatowi po terminie awizacji. Dlatego w przypadku przekroczenia tego terminu można stracić możliwość zapoznania się z jego treścią. Odbiór pisma w terminie 14 dni oznacza jego doręczenie – z datą odebrania pisma z placówki Pocztowej (od tej daty oblicza się ewentualne terminy, nie od daty pierwszego awiza).

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Polecamy: INFORLEX Biznes

Autopromocja

Podatki 2024
Najnowsze zmiany i aktualne problemy

Sprawdź

Procedura doręczeń w postępowaniu podatkowym i egzekucyjnym

Swoje własne uregulowania w zakresie doręczeń ma ustawa Ordynacja podatkowa, która normuje kwestie zobowiązań podatkowych, postępowań podatkowych, kontroli i czynności sprawdzających, a także informacji podatkowych i tajemnicy skarbowej. Zasady te korespondują i są dość podobne do unormowań KPA.

Zgodnie z art. 148 Ordynacji podatkowej, pisma doręcza się osobom fizycznym albo w miejscu ich zamieszkania, albo pod adresem do doręczeń. Można doręczyć je również w miejscu zatrudnienia lub prowadzenia działalności adresatowi lub osobie upoważnionej do odbioru korespondencji, a także w siedzibie organu podatkowego. Ponownie katalog ten ustawodawca rozszerzył o możliwość doręczenia pisma wszędzie, gdzie tylko się adresata zastanie - jeżeli jest to uzasadniony przypadek.

Autopromocja

Webinarium
VAT 2024 + certyfikat gwarantowany

Termin: 11 grudnia 2023

Sprawdź

Uwaga praktyczna: Uwaga - pismo w osobistym postępowaniu podatkowym może zostać doręczone osobom prowadzącym działalność gospodarczą do rąk ich recepcji firmowej.

Doręczenie zastępcze

W dalszej części, ordynacja podatkowa przewiduje również doręczenie zastępcze oraz fikcję doręczenia. Zgodnie z art. 149, w przypadku nieobecności adresata w miejscu zamieszkania lub pod adresem doręczeń w kraju, pismo można doręczyć za pokwitowaniem dorosłemu domownikowi, a gdy go nie ma (lub odmówił) - sąsiadom, zarządcy domu lub dozorcy, pod warunkiem, że podjęły się oddania pisma. Tak jak w procedurze administracyjnej, zawiadomienie o takim doręczeniu zostawia się w oddawczej skrzynce pocztowej, drzwiach mieszkania lub w widocznym miejscu przy wejściu na posesję.

Fikcja doręczenia

Autopromocja

Instrukcje VAT
15 praktycznych procedur dla podatników

Sprawdź

W ostatnim kroku, art. 150 określa możliwość doręczenia pism przez operatora pocztowego. Zgodnie z nim, pismo przechowuje się przez okres 14 dni w placówce pocztowej lub urzędzie gminy (miasta). W miejscu zamieszkania / do doręczeń, pozostawia się zawiadomienie o możliwości odbioru przesyłki w terminie 7 dni, następnie pozostawia się powtórne zawiadomienie o możliwości odbioru w terminie nie dłuższym niż 14 dni od pierwszego zawiadomienia. W przypadku niepodjęcia pisma, uważa się je za dokonane z upływem okresu 14 dni, a pismo pozostawia się w aktach sprawy. Dodatkowo, w procedurze podatkowej na wniosek strony, doręczenie może mieć miejsce na adres skrytki pocztowej.

Postępowanie egzekucyjne

Autopromocja

Przepisy dotyczące doręczania korespondencji z procedury administracyjnej, mają zastosowanie w również w postępowaniu egzekucyjnym. Przepisy ustawy postępowanie egzekucyjne w administracji wskazują w art. 18, iż w przypadku braku postanowień innych do postępowania egzekucyjnego, należy stosować kodeks podstępowania administracyjnego. Postępowanie egzekucyjne w administracji ma zastosowanie do większości egzekucji podatkowych.

Należy pamiętać, że w obu procedurach operatorem pocztowym jest operator ustalony, zgodnie z ustawą Prawo Pocztowe.

Doręczenia i fikcje doręczenia w praktyce orzeczniczej

Na tle doręczeń zastępczych oraz fikcji doręczeń, toczyły się i toczą gorące spory. Wiele osób jest zdania, że nie mogą przecież ponosić negatywnych konsekwencji dokumentów, których nie otrzymali. W ostatnim czasie coraz więcej sporów dotyczy również nie tylko tradycyjnych form doręczeń (opisywanych powyżej), ale i nowoczesnych możliwości doręczeń elektronicznych. Jednym z ostatnich wyroków dotyczących tej materii, jest Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 1 kwietnia 2020 r. (sygn. akt. I SA/Bk 110/20), dotykający właśnie zarzutów braku doręczenia środkami komunikacji elektronicznej, podczas gdy strona dokonała takiego wyboru.

Autopromocja

W ocenie Sądu: przepis art. 44 k.p.a. ustanawiając zastępczy tryb doręczenia korespondencji umożliwia przyjęcie fikcji prawnej, że pismo, którego adresat nie odebrał z placówki pocztowej lub z urzędu gminy (miasta) w określonym terminie, zostało doręczone z upływem ostatniego dnia terminu.

Doręczenia i fikcje w trakcie epidemii

Na szczególne rozwiązania doręczeń zdecydowano się w trakcie epidemii COVID-19. Zaskoczeni adresaci mogą znaleźć listy polecone w swoich skrzynkach pocztowych i nie jest to błąd listonosza. Fikcja doręczeń w trakcie zagrożenia epidemicznego stała się więc sporym problemem - adresat listu nie ma już 14 dni na odbiór, a jego termin liczy się od momentu wrzucenia listu do skrzynki, a nie jego fizycznego odebrania. Część listów natomiast wcale nie może zostać uznana za doręczone, podczas całego trwania epidemii. Kwestie te reguluje tak zwana 2 Tarcza Antykryzysowa, w art. 50, 97 i 98.

Zgodnie z tymi uregulowaniami, przede wszystkim w przypadku wystąpienia stanu epidemii, przesyłka listowa rejestrowana może być doręczona w sposób zwykły, bez wniosku adresata. Nie dotyczy to przesyłek z Sądu, Trybunału, Prokuratury, organów ścigania lub komornika sądowego. W trakcie epidemii nie zwraca się przesyłki niedoręczonej do adresata. Dodatkowo, w przypadku nieodebranych pism z potwierdzeniem odbioru, nie można ich uznać za doręczone w czasie obowiązywania zagrożenia epidemicznego. Tych zasad nie stosuje się do postępowań w sprawach gier hazardowych, niektórych podatkowych, celno-skarbowych oraz przesyłanych przez sądy, trybunały, prokuraturę, organy ścigania i komornika sądowego.

Podstawy prawne:

• Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego Dz.U.2020.256 tj. z dnia 2020.02.18 (zwana w artykule „Kodeks postępowania administracyjnego” lub „KPA”);
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, Dz.U.2019.900 tj. z dnia 2019.05.14 (zwana w artykule „Ordynacja Podatkowa”);
• Ustawa z dnia z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 Dz.U.2020.695 z dnia 2020.04.17 (zwana w artykule "2 Tarcza Antykryzysowa" lub "Tacza 2.0.");
• Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji Dz.U.2019.1438 tj. z dnia 2019.08.01 (zwana w artykule „Podstępowanie egzekucyjne w administracji”;
• Ustawa z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe, Dz.U.2018.2188 tj. z dnia 2018.11.23 (zwana w artykule „Prawo pocztowe”);
• Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 1 kwietnia 2020 r. w sprawie sygn. akt. I SA/Bk 110/20.