REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak usprawiedliwić niestawiennictwo świadka w postępowaniu podatkowym

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Robert Nogacki
radca prawny
Kancelaria Prawna Skarbiec
Kancelaria Prawna Skarbiec świadczy doradztwo prawne z zakresu prawa podatkowego, gospodarczego, cywilnego i karnego.
Jak usprawiedliwić niestawiennictwo świadka w postępowaniu podatkowym /fot. Shutterstock
Jak usprawiedliwić niestawiennictwo świadka w postępowaniu podatkowym /fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Stawienie się przed organem podatkowym osoby prawidłowo wezwanej jest jej obowiązkiem, zarówno prawnym, jak i społecznym. Czy w związku z tym stawiennictwo świadka w postępowaniu podatkowym, mimo że obowiązkowe, może być usprawiedliwione, a jeśli tak, to w jaki sposób?

Świadek w postępowaniu podatkowym pełni funkcję analogiczną do tożsamej instytucji przewidzianej w przepisach postępowania cywilnego, karnego, a co za tym idzie – również szeroko pojętego postępowania administracyjnego. Pojęciem ściśle związanym ze świadkiem są, co oczywiste, składane przez niego zeznania. Warto zatem nadmienić, że na gruncie ustabilizowanego orzecznictwa sądów administracyjnych stanowią one oświadczenie wiedzy świadka co do faktów istotnych dla rozstrzygnięcia przez organ podatkowy określonej sprawy. Jednak czy każdy aspekt odnoszący się do tego środka dowodowego wygląda podobnie jak w przypadku innych postępowań?

REKLAMA

Autopromocja

Dowód o charakterze ściśle osobistym

Zarówno w doktrynie, jak i judykaturze nie ma wątpliwości co do tego, że dowód z przesłuchania świadka ma charakter osobisty, wobec czego nie przewiduje się możliwości zastąpienia zeznań inną formą złożenia tego typu oświadczenia np. poprzez wyjaśnienia przekazane na piśmie. Jedynym dopuszczalnym trybem przeprowadzenia dowodu z zeznań świadka jest złożenie ich bezpośrednio przed organem podatkowym. Natomiast pisemna wypowiedź osoby mającej wystąpić w roli świadka, nie mogąc być uznaną za dowód w rozumieniu art. 180 § 1 Ordynacji podatkowej, będzie jedynie swego rodzaju źródłem informacji dotyczącej dowodu.

Czy można pozwolić sobie na nieobecność?

Jak uprzednio wspomniano, osoba wezwana w charakterze świadka zobowiązana jest do złożenia zeznań. Odmówić można wyłącznie w ściśle określonym przez przepisy Ordynacji podatkowej przypadku, a mianowicie, gdy świadek jest osobą najbliższą (wskazaną w treści art. 196 § 1 Ordynacji podatkowej) względem strony. Ponadto świadek uprawniony jest do odmowy odpowiedzi na poszczególne pytania, jeżeli mogłoby to narazić świadka lub osobę wymienioną w przywołanym powyżej przepisie na odpowiedzialność karną, karną skarbową albo mogłoby spowodować naruszenie tajemnicy zawodowej. Są to jedyne wyjątki od reguły obligatoryjnego stawienia się oraz złożenia zeznań przez osobę wezwaną do tego przez organ podatkowy. Należy zaznaczyć, że jest to obowiązek prawny, w świetle przepisów Ordynacji podatkowej sankcjonowany karą porządkową. Do nałożenia tej kary ma prawo organ przeprowadzający rozprawę.

Kiedy dojdzie już do nieobecności

Z treści art. 262 §1 Ordynacji podatkowej, ustanawiającego instytucję kary porządkowej dla uczestników, którzy mimo prawidłowego wezwania nie stawili się przed organem, wynika pośrednio, że dopuszczalne jest usprawiedliwienie takiej osoby. Co istotne, przedstawienie uzasadnionej przyczyny wyłącza sankcję kary porządkowej względem nieobecnego uczestnika. Generalną zasadą ukształtowaną na tle praktyki każdego z regulowanych prawnie postępowań jest osobiste przedłożenie przez określonego uczestnika adekwatnego uzasadnienia w tym zakresie. Najczęstszymi przyczynami niestawiennictwa są problemy zdrowotne czy obowiązki służbowe. Swego rodzaju przełomu w tym obszarze dokonał ostatnio Naczelny Sąd Administracyjny, który w ciekawym wyroku z dnia 19 lutego 2020 r. (sygn. akt II FSK 768/18) orzekł, że nie tylko nie jest wymagane usprawiedliwienie pisemne (np. w formie zwolnienia lekarskiego), ale również, że usprawiedliwiać może kto inny niż uczestnik (w tym przypadku świadek), którego sprawa dotyczy (!).

Stan faktyczny

W stanie faktycznym przywołanej powyżej sprawy wnuk strony postępowania podatkowego został wezwany przez organ podatkowy do stawiennictwa w celu przesłuchania w charakterze świadka. Aż do dnia rozprawy właściwy Urząd Skarbowy nie uzyskał żadnej informacji świadczącej o możliwej nieobecności wskazanego świadka. Dopiero w wyznaczonym w wezwaniu dniu rzekomy pełnomocnik świadka telefonicznie poinformował US, iż świadek, przebywając aktualnie za granicą, nie może stawić się przed organem. Co istotne, w aktach sprawy nie znajdowało się żadne pełnomocnictwo dowodzące uprawnienia kontaktującej się osoby do występowania w imieniu świadka. Wobec tego powinien on zwrócić się do US osobiście, czego mimo wszystko nie uczynił. Nie przedstawił tym samym dowodów, potwierdzających, że opisany wyjazd w ogóle miał miejsce, oraz że okoliczność ta równocześnie stanowiła przeszkodę uniemożliwiającą stawiennictwo oraz chociażby telefoniczny kontakt z organem. W następstwie powyższego Naczelnik Urzędu Skarbowego za niestawienie się na wezwanie organu nałożył na świadka karę porządkową.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Co na to NSA?

REKLAMA

W uzasadnieniu wydanego przez siebie wyroku Naczelny Sąd Administracyjny stanął na stanowisku, że nagła, nieplanowana wcześniej podróż służbowa osoby, która została wezwana przez organ podatkowy do stawiennictwa w celu złożenia zeznań jako świadek, powinna być uznana za uzasadnioną przyczynę nieobecności.

NSA zaakcentował w szczególności fakt, że świadek dołożył należytej staranności, dążąc do tego, aby przedmiotowy Urząd Skarbowy powiadomiony został o tym zdarzeniu. Podkreślono natomiast, że bez znaczenia dla sprawy pozostaje okoliczność, iż sama informacja nie została przekazana bezpośrednio od zainteresowanego bądź od jego formalnie ustanowionego pełnomocnika, lecz od osoby trzeciej. Zdaniem NSA umożliwiło to przecież organowi podatkowemu uzyskanie odpowiedniej informacji o nieobecności świadka oraz jej przyczynach.

Warto zwrócić uwagę, że Naczelny Sąd Administracyjny nie tylko przyznał rację świadkowi, ale też skrytykował tryb działania organu podatkowego, stawiając tezę, w świetle której w przypadku zaistnienia wątpliwości co do wiarygodności i prawidłowości usprawiedliwienia świadka dokonanego przez osobę postronną, jedynym właściwym działaniem Urzędu Skarbowego byłoby wówczas przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego w tym zakresie, do czego jednak w zaistniałym stanie faktycznym nie doszło.

Podsumowanie

Nie ulega wątpliwości, że stawienie się przed organem podatkowym osoby prawidłowo wezwanej jest jej obowiązkiem, zarówno prawnym, jak i społecznym. Tym niemniej przytoczone wyżej orzeczenie NSA bezsprzecznie dowodzi tego, iż w sytuacjach przez uczestników postępowania nieprzewidzianych nie ma znaczenia sposób, w jaki organ otrzyma wyjaśnienia co do ich nieobecności. Istotna jest wyłącznie ich treść i zasadność, pozwalająca na usprawiedliwienie danej osoby, które z kolei wyłączy konieczność nałożenia na nią stosownej kary porządkowej.

Autor: radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec

Promocja: INFORLEX Twój Biznes Jak w praktyce korzystać z tarczy antykryzysowej Zamów już od 98 zł

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Minister Majewska chce uproszczenia ZUS dla firm – konkretne propozycje zmian już na stole

Minister Agnieszka Majewska zaproponowała szereg zmian w przepisach dotyczących ubezpieczeń społecznych, które mają ułatwić życie mikro, małym i średnim przedsiębiorcom. Wśród postulatów znalazły się m.in. podniesienie limitu Małego ZUS Plus, likwidacja składki rentowej dla emerytów-przedsiębiorców, uproszczenia przy wakacjach składkowych oraz ułatwienia dla łączących biznes z rodzicielstwem.

Miliardy z KPO usprawniają kolejową infrastrukturę

Prawie 11,5 mld zł warte są inwestycje realizowane ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności (KPO) przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zarządzająca infrastrukturą kolejową spółka, która jest największym beneficjentem KPO, zawarła już ponad 120 umów z wykonawcami na kwotę 8 mld zł. Przeszło 160 prowadzonych zadań ma przyczynić się do zwiększenia prędkości pociągów, a także zwiększenia przepustowości tras oraz usprawnienia zarządzania ruchem kolejowym. Inwestycje poprawiają bezpieczeństwo ruchu i komfort obsługi podróżnych. Na stacjach i przystankach budowany jest nowoczesny system informacji pasażerskiej, a ich infrastruktura - dopasowywana do potrzeb osób o ograniczonej mobilności.

Darowizna od brata ponad limit 36 120 zł. Jakie warunki muszą zostać spełnione, aby nie stracić prawa do zwolnienia podatkowego?

Co robić gdy darowizna przekazana przez brata przekracza limit kwoty wolnej w wysokości 36 120 zł? Czy podlegała zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn, pomimo że jest dokonywana z majątku wspólnego brata i jego małżonki? Jakie warunki muszą zostać spełnione, żeby nie stracić prawa do zwolnienia?

KSeF wymusi zmiany. Rejestry VAT i wydatki pracownicze po nowemu od 2026 roku

Wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur to jeden z najważniejszych projektów cyfryzacyjnych polskiej administracji podatkowej ostatnich lat. Od 1 lutego lub od 1 kwietnia 2026 roku – w zależności od poziomu sprzedaży w 2024 roku – podatnicy VAT będą zobowiązani do wystawiania faktur wyłącznie w formie elektronicznej za pośrednictwem KSeF. To nie tylko zmiana technologiczna, ale także rewolucja organizacyjna, która wymusi dostosowanie systemów księgowych, procesów wewnętrznych i codziennej pracy działów finansowych.

REKLAMA

Kredyt EKOlogiczny 2025 – bezzwrotna dotacja dla firm na modernizację energetyczną. Jakie warunki trzeba spełnić?

Już od października 2025 r. przedsiębiorcy będą mogli ubiegać się o dofinansowanie z Kredytu EKOlogicznego – dotacji realizowanej w ramach programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG 3.01).

Obowiązkowy KSeF: kogo obejmie, jak fakturować w czasie awarii? Co czeka podatników VAT w 2026 roku?

Ponad pół rok dzieli przedsiębiorców od dnia, w którym elektroniczne fakturowanie stanie się w Polsce obowiązkowe. W zależności od poziomu sprzedaży w 2024 roku, firmy będą musiały dołączyć do Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) od 1 lutego lub od 1 kwietnia 2026 roku. Od tego momentu korzystanie z KSeF stanie się obowiązkowe dla wszystkich podatników VAT czynnych. Firmy mają już niewiele czasu, by dostosować swoje systemy, procedury i zespoły do nowych wymogów.

Ulga termomodernizacyjna i zwolnienie z podatku dochodowego (PIT) dla osób realizujących przedsięwzięcia termomodernizacyjne. Najnowsze objaśnienia Ministra Finansów z 2025 r.

W dniu 30 czerwca 2025 r. Minister Finansów wydał objaśnienia podatkowe odnośnie form wsparcia przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Objaśnienie te dotyczą rozwiązań podatkowych (ulga termomodernizacyjna i zwolnienie podatkowe), które wspierają przedsięwzięcie termomodernizacyjne na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej „ustawa PIT”), oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (dalej „ustawa o ryczałcie”). Objaśnienia zawierają ogólne wyjaśnienia przepisów prawa podatkowego oraz uwzględniają stan prawny obowiązujący na dzień 1 stycznia 2025 r. Objaśnienia podatkowe są wydawane przez ministra finansów na podstawie art. 14a § 1 pkt 2 ustawy – Ordynacja podatkowa z urzędu w celu zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe. Warto w szczególności zwrócić uwagę na zmieniony wykaz wydatków uprawniających do odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej. Walorem tych objaśnień są także liczne przykłady wyjaśniające treść przepisów. Publikujemy poniżej pełną treść tych objaśnień.

Nowe tachografy nie aż tak inteligentne jak zakładano. Na jakie błędy muszą uważać kierowcy i firmy transportowe?

Od 19 sierpnia 2025 roku w przewozach międzynarodowych w UE wymagane będą już wyłącznie najnowsze tachografy inteligentne często oznaczane jako tachografy G2V2, czyli druga wersja tachografów inteligentnych. Obecnie w transporcie międzynarodowym stanowią one już większość tachografów. Choć nowe urządzenia rejestrujące miały za zadanie ułatwiać pracę firmom transportowym, to jednak są zawodne i mogą powodować wiele trudności przy rozliczaniu i kontroli czasu pracy kierowców. Na jakie błędy nowych smart tachografów trzeba uważać i jak skutecznie sobie z nimi radzić?

REKLAMA

Patologiczna prywatyzacja majątku firm? Rada Przedsiębiorców wzywa rząd do pilnych zmian w prawie

Rada Przedsiębiorców alarmuje: niekontrolowane postępowania upadłościowe sprzyjają nadużyciom i grabieży majątku firm. W liście do premiera Donalda Tuska organizacja apeluje o zmiany legislacyjne, które mają zakończyć nieformalny system patologicznej prywatyzacji i chronić interes publiczny.

Jak korzystać w praktyce z procedury VAT OSS – rejestracja, rozliczenia, płatności, ewidencja

Procedura OSS (ang. One Stop Shop) obowiązuje w Polsce od 1 lipca 2021 r., jednak wciąż wiele firm nie zdaje sobie sprawy, jak bardzo może ona uprościć ich rozliczenia podatkowe w zakresie VAT. Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się skomplikowana, przy wsparciu doświadczonego doradcy jej wdrożenie jest szybkie i efektywne, a korzyści z jej stosowania znaczące.

REKLAMA