Czy użyczenie przez podatnika środków trwałych podlega VAT

RADA

Nieodpłatne udostępnianie przez zleceniodawcę sprzętu zleceniobiorcom nie podlega opodatkowaniu VAT. Nie jest to ani dostawa towaru, ani świadczenie usług. Czynności te mają jedynie charakter pomocniczy w stosunku do przedmiotu umowy o współpracy. Nie dochodzi bowiem do przeniesienia prawa do rozporządzania towarami - sprzętem - jak właściciel.

UZASADNIENIE

Na samym wstępie należy zauważyć, iż opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłata dostawa towaru i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

l przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie;

l wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione;

l wydanie towarów na podstawie umowy komisu między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej;

l wydanie towarów komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jeżeli komisant zobowiązany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta;

l ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu oraz przeniesienie na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego.

Ponadto przez dostawę towarów rozumie się również przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, w szczególności:

l przekazanie lub zużycie towarów na jego cele osobiste lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

l wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny,

- jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub w części.

Przypadek opisany przez Czytelnika nie spełnia warunków, aby móc go przyporządkować jednemu z przypadków wymienionych powyżej.

W opisanym przypadku mamy do czynienia z umową o współpracy, która ze względu na zawarte w niej postanowienia zawiera również elementy umowy toolingowej. Umowa toolingowa zakłada m.in. udostępnienie kontrahentowi urządzeń wykorzystywanych przez niego w ramach wspólnego przedsięwzięcia, gdzie jedna ze stron zobowiązuje się do udostępnienia (bez przenoszenia prawa własności) drugiej stronie określonych środków, które mają być wykorzystane przez tę drugą stronę do wykonywania uzgodnionych działań na rzecz strony udostępniającej te środki.

Obie strony takiej umowy dwustronnie zobowiązującej odnoszą korzyści - dający sprzęt zobowiązuje się m.in. do jego przekazania zleceniobiorcy, zleceniobiorca zaś - do świadczenia określonych usług na rzecz zleceniodawcy.

Zleceniobiorca ma jednak ograniczoną możliwość korzystania z urządzeń. Używa ich bowiem wyłącznie w celu świadczenia usług na rzecz zleceniodawcy.

Ważne!

Umowa toolingowa zakłada udostępnianie przez zlecającego określonych środków trwałych - urządzeń, wykorzystywanych przez zleceniobiorcę do wykonywania określonych w umowie o współpracy czynności na rzecz zlecającego.

Zatem, biorąc pod uwagę powyższe uwagi, należy stwierdzić, iż udostępnienie zleceniobiorcy sprzętu w celu używania go do świadczenia usług wyłącznie na rzecz zlecającego (a więc związane z prowadzoną działalnością) nie jest traktowane jako świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 2 usawy o VAT.

Takie samo stanowisko przedstawił Naczelnik Urzędu Skarbowego w Białymstoku w piśmie z 17 sierpnia 2005 r. nr RO-XV/443/VAT-428/53/RF/05. Czytamy w nim, iż: „nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług, jeżeli nie są one związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części, traktuje się jak odpłatne świadczenie usług. Ponadto celem nieodpłatnego przekazania urządzeń jest zwiększenie obrotów ze sprzedaży towarów, zatem występuje ścisły związek z prowadzoną przez Spółkę działalnością gospodarczą w zakresie hurtowej sprzedaży mięsa i wędlin.

Oznacza to, iż oddania urządzeń AGD do nieodpłatnego korzystania nie można traktować jako odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 2 cytowanej ustawy podatkowej.

W związku z powyższym przekazanie przez Spółkę kontrahentowi urządzeń AGD do nieodpłatnego korzystania nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług”.

Podobne stanowisko zaprezentował Naczelnik Trzeciego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Radomiu w pismach z 7 grudnia 2004 r. nr III MUS-WP/434/1506/04 oraz z 1 czerwca 2006 r. nr 1473/532/WD/423/28/06/ES.

Ważne!

Udostępnianie zleceniobiorcom sprzętu, który jest wykorzystywany w celu realizacji umowy jako świadczenie związane bezpośrednio z prowadzonym przedsiębiorstwem, nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT.

Podsumowując, należy stwierdzić, iż udostępnianie rzeczy - środków trwałych - do używania na podstawie umowy o współpracy z wykonawcami nie spełnia warunków do uznania tej czynności za odpłatną dostawę towarów. W przypadku bowiem odpłatnej dostawy towarów dochodzi do przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Oddanie takiego sprzętu do dyspozycji zleceniobiorcy na pewien czas nie spełnia tego warunku. Urządzenia stanowiące środki trwałe Czytelnika nadal pozostają jego własnością. Zostają tymczasowo udostępnione, bez pobierania jakiegokolwiek wynagrodzenia, zleceniobiorcy. Czynność ta nie spełnia również warunków do uznania jej za nieodpłatne świadczenie usług, które mogłoby podlegać opodatkowaniu.

Warto jeszcze nadmienić, iż chociaż w VAT nie dojdzie do opodatkowania, to na gruncie podatku dochodowego, w przypadku takiego nieodpłatnego udostępniania sprzętu, wywoła to skutki podatkowe.

Otóż w przypadku firmy budowlanej, która jest zleceniodawcą, będzie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wszelkie wydatki, które poniósł zleceniobiorca, używając koparek będących własnością firmy. Chodzi oczywiście o wszystkie wydatki, które są odpowiednio udokumentowane fakturami.

Z treści pytania nie wynika, w jaki sposób firma budowlana zwraca koszty, jakie poniósł zleceniobiorca. Może to robić na zasadzie refakturowania. Ale najprostszym sposobem jest podawanie jako nabywcy na fakturze firmy budowlanej, a nie zleceniobiorcy.

Kolejną istotną kwestię stanowi przychód, który powstanie z tytułu takiego nieodpłatnego udostępnienia.

Z interpretacji podatkowych, jakie zostały opublikowane na stronach internetowych Ministerstwa Finansów, wynika, że nie ma jednolitego stanowiska w tej sprawie. Część organów podatkowych uważa, że w takiej sytuacji przychód powstanie po obydwu stronach.

Takie stanowisko przykładowo reprezentuje Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Białymstoku w piśmie z 5 marca 2007 r. nr RO-XV/443/PDOP-13/26/AM/07. Czytamy w nim, że: „nieodpłatne świadczenie jednej strony na rzecz drugiej powoduje co do zasady zwiększenie przychodów zarówno u strony użyczającej, jak i biorącej do nieodpłatnego używania. U pierwszej strony, tj. użyczającego, powstaje przychód z tytułu utraconych korzyści, które mógł by uzyskać, użyczając daną rzecz za wynagrodzeniem, natomiast u drugiej strony, tj. biorącego w używanie, powstaje przychód z tytułu otrzymanego nieodpłatnie określonego świadczenia”.

Można także spotkać i takie interpretacje, w których organ podatkowy wypowiada się, że przychód powstanie tylko po stronie biorącego w używanie.

W takiej sytuacji najbezpieczniej wystąpić o interpretacje do swojego urzędu skarbowego. Natomiast do momentu, kiedy organ podatkowy nie wypowie się w tej kwestii, można przyjąć, że przychód powstanie po obydwu stronach, tj. zarówno po stronie zleceniodawcy oddającego w nieodpłatne używanie sprzęt, jak i po stronie zleceniobiorcy.

l art. 7 ust. 1-2, art. 8 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029

Sylwia Maciąg

ekspert w zakresie VAT