REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Pracownik wystawił pustą fakturę. Kto za to odpowiada? Pracodawca (podatnik VAT)?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Pracownik wystawił pustą fakturę. Kto za to odpowiada? Pracodawca (podatnik VAT)?
Pracownik wystawił pustą fakturę. Kto za to odpowiada? Pracodawca (podatnik VAT)?
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

W codziennej praktyce biznesowej wielokrotnie powstaje pytanie, czy za pustą fakturę zawsze odpowiada podatnik (firma), gdy to pracownik, bez wiedzy i zgody pracodawcy, wystawiał fikcyjne faktury, umożliwiając innym podmiotom odliczenie VAT. Jedna z takich spraw trafiła do sądu, a w wyniku zadanego pytania prejudycjalnego – do TSUE. Poznaliśmy właśnie opinię Rzecznika Generalnego TSUE, który uznał, że co do zasady administracja skarbowa nie powinna egzekwować VAT od przedsiębiorcy. Zobaczymy, czy Trybunał weźmie pod uwagę tę opinię (bo z reguły tak robi), wydając wyrok, na który trzeba jeszcze trochę poczekać.

W omawianej sprawie, która ostatecznie będzie rozpatrywana przez TSUE, doszło do fałszowania faktur przez pracownika.

REKLAMA

Autopromocja

W jaki sposób doszło do fałszowania faktur przez pracownika

Sporne faktury z danymi spółki były wystawiane bez wiedzy i zgody przez pracownicę spółki. Faktury wystawiano poza systemem i nie przekazywano ich do księgowości spółki. Stąd nie były też ujawniane w składanych deklaracjach podatkowych. Proceder trwał przez ponad 4 lata. Pracownica przyznała się do nielegalnego wykorzystywania danych spółki. W sprawie bezspornym był fakt, iż faktury dokumentowały dostawę towarów i świadczenie usług, które faktycznie nie były wykonane. Łączna kwota uszczuplenia budżetowego z tytułu VAT wyniosła niemal 1,5 mln zł. Faktury były zaś wystawiane do paragonów fiskalnych z transakcji z innymi niż widniejące na fakturach VAT podmiotami. Paragony pochodziły np. z koszy na śmieci na stacji paliw (były wyrzucane przez osoby nieprowadzące działalności). Oczywiście dotyczyło to okresów sprzed 2020 r., kiedy to można było jeszcze wystawiać faktury do paragonów bez NIP.

Zdaniem organów podatkowych pracodawca nie dochował należytej staranności w tym, aby zapobiec procederowi. Pracownica nie miała dokładnie określonego na piśmie zakresu obowiązków. Miała bardzo szeroki zakres uprawnień, gdzie mieściła się możliwość wystawiania faktur VAT do paragonów poza systemem. Brak właściwego nadzoru i właściwej organizacji pracy spowodował, że prezes zarządu spółki odkrył nieprawidłowości dopiero w związku z kontrolą krzyżową organu podatkowego.

Organ podatkowy uznał, że pracodawca powinien zapłacić VAT z tych faktur na podstawie art. 108 ustawy o VAT, uznając je ze puste faktury.

Jakie pytania zadano TSUE na temat ponoszenia odpowiedzialności przez pracodawcę za sfałszowane faktury przez pracownika

Sprawa ostatecznie trafiła do NSA, który postanowieniem z 26 maja 2022 r. (sygn. akt I FSK 1212/18) zwrócił się z pytaniem prejudycjalnym do TSUE. Zadał dwa pytania. 

Pierwsze z nich dotyczyło podmiotu zobowiązanego do zapłaty VAT ze sfałszowanych przez pracownika faktur, który posłużył się danymi pracodawcy. Czy VAT powinien zapłacić pracownik czy pracodawca?

Drugie pytanie dotyczyło ustalenia, czy pracodawca ma zapłacić VAT tylko, gdy można mu zarzucić brak należytej staranności w nadzorze nad pracownikiem.

NSA dostrzegł bowiem różne racje, np. że:
1) uznanie braku odpowiedzialności pracodawcy skutkowałoby przerzuceniem tej odpowiedzialności za prowadzenie działalności gospodarczej przez przedsiębiorców na państwo;
2) wystawcą faktury zobowiązanym do zapłaty podatku na podstawie art. 108 ustawy o VAT nie może być podmiot, którego danymi bezprawnie posłużono się w treści faktury, a zatem podmiot, pod który bezprawnie „podszył się” inny podmiot; innymi słowy – obowiązek zapłaty VAT z pustej faktury trudno adresować wobec podmiotu, który z wystawieniem faktury nie miał nic wspólnego.

Co ciekawe, NSA zauważył m.in., że adresowanie obowiązku zapłaty podatku z pustej faktury do pracownika powoduje ryzyko niewykonania tego obowiązku z uwagi na sytuację majątkową tej osoby. Z drugiej strony – to pracownik ma najczęściej sformułowane zarzuty karne z tytułu wystawienia nierzetelnej (fałszywej) faktury przy wykorzystaniu mechanizmów VAT. To zaś przemawiałoby za tym, by również na gruncie podatkowym to pracownik faktycznie popełniający oszustwo podatkowe poprzez wystawienie fałszywej faktury z wykazanym VAT był zobowiązany do jego zapłaty.

Kiedy według Rzecznika Generalnego TSUE pracodawca odpowiada za sfałszowane faktury przez jego pracownika

Wydanie orzeczenia przez Trybunał jest poprzedzone opinią Rzecznika Generalnego TSUE. Rzecznik wydał 21 września 2023 r. opinię co do odpowiedzialności przedsiębiorców za działania pracowników wystawiających fikcyjne faktury (sprawa o sygn. C-442/22).

Rzecznik na wstępie przypomniał, że sam „brak wiedzy” podatnika nie wystarczy, by jego przedsiębiorstwo uniknęło odpowiedzialności za niezapłacony VAT. Wystarczy bowiem, że firma powinna była wiedzieć, iż dokonując transakcji uczestniczy w transakcji związanej z oszustwem w zakresie VAT.

Rzecznik dostrzegł specyfikę sytuacji. Otóż art. 203 dyrektywy VAT dotyczy zasadniczo wystawcy faktur. Jednak sprzedawca widoczny na fakturze (czyli spółka), który zwykle wystawia faktury, nie sporządził faktur pustych. Te zostały natomiast wystawione przez pracownicę stacji, która jedynie posłużyła się firmą swojego pracodawcy (użyła jego nazwy, adresu i numeru NIP). Spółka zaś nie chce jedynie odpowiadać za korzyść majątkową osoby trzeciej (nabywców fikcyjnych faktur, z którymi nie ma żadnego związku). Z jednej więc strony – pracownica nie była całkowicie osobą obcą (osobą trzecią), ale faktury wystawiała bez wiedzy i zgody firmy.

Innymi słowy, jak tłumaczy Rzecznik, jeśli firma:
(…) działała w dobrej wierze, to jest ona raczej ofiarą niż sprawcą i nie może mieć do niej zastosowania art. 203 dyrektywy VAT. Jeśli natomiast nie działała w dobrej wierze oraz zachowanie wystawcy faktury można jej przypisać jako jej własne (ze względu na szczególną bliskość lub odpowiedzialność), wówczas może ona również ponosić odpowiedzialność jako wystawca nieprawidłowej faktury.

Jak dalej tłumaczył Rzecznik:

  • wystawienie tych faktur nie może być przypisane spółce, bo trzeba odróżnić wystawianie faktur w imieniu spółki od wystawiania faktur „pod firmą spółki” (bez jej wiedzy).
  • spółka może natomiast ponosić winę np. „w wyborze” pracownika (czy bardziej „w nadzorze”),
  • spółkę należy uznać za działającą w dobrej wierze, pod warunkiem że nie można jej zarzucić żadnej jej własnej winy,
  • o tym, czy taka wina występuje w sprawie, może zadecydować wyłącznie sąd krajowy.

Reasumując, zdaniem Rzecznika:
Artykuł 203 dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że pozorny wystawca faktury na fikcyjne transakcje tylko wtedy jest zobowiązany do zapłaty wykazanego na niej podatku, gdy 
(1) adresatowi faktury nie można już odmówić odliczenia podatku, 
(2) to jemu należy przypisać wystawienie faktury przez osobę trzecią na podstawie szczególnej odpowiedzialności (w szczególności związku) i 
(3) nie działał w dobrej wierze
Dobra wiara może przy tym zostać wykluczona tylko przy własnej winie pozornego wystawcy. Ta wina może w przypadku podatnika także przejawiać się w zawinionym nieprawidłowym wyborze pracowników lub nadzorze nad nimi.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

 

Jakie wnioski płyną z opinii Rzecznika TSUE na temat odpowiedzialności za fałszowanie faktur przez pracownika

Opinia rzecznika generalnego TSUE nie ma charakteru wiążącego ani dla Trybunału, ani dla sądów krajowych. Często jednak stanowiska (czy spostrzeżenia) tam zawarte są cytowane np. w orzeczeniach TSUE czy sądów krajowych.

Co do zasady więc, zdaniem Rzecznika, administracja skarbowa nie powinna egzekwować podatku od przedsiębiorcy. Podatkiem może natomiast być obciążony sam pracownik, który wystawiał puste faktury.

Pracodawca może jednak odpowiadać za błędy w nadzorze nad pracownikami czy księgowością. Rolą sądu krajowego będzie weryfikacja postępowania przedsiębiorcy. Czyli – jeśli TSUE podzieli argumentację Rzecznika, to również organy podatkowe, zobligowane do wykładni dokonanej przez TSUE, będą musiały analizować aspekt nadzoru pracodawcy nad pracownikami.

I tu również pojawia się aspekt dobrej wiary. Organy podatkowe mogą ją podważyć, gdy wykażą, iż pracodawca np. wiedział o działaniach swojego pracownika bądź np. wykazał się rażącym niedbalstwem.

Niezależnie od tego aspektu sprawy przepisy o obowiązku zapłaty VAT z pustej faktury (art. 108 ustawy/art. 203 dyrektywy) mają i tak znaczenie wówczas, kiedy to istnieje ryzyko uszczupleń budżetowych. W związku z oszustwem podatkowym nie może być bowiem tak, iż fiskus bezpodstawnie wzbogaciłby się (co wynika i z opinii Rzecznika, i z wcześniejszego orzecznictwa). Podatnik nie powinien ponosić odpowiedzialności za niezapłacony VAT, gdy adresaci pustych faktur nie odliczyli z nich VAT.

 

 

Łukasz Matusiakiewicz, radca prawny specjalizujący się w prawie podatkowym

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Biuletyn VAT

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Firmy ignorują KSeF? Tylko 5 tys. podmiotów gotowych na rewolucję e-fakturowania

Choć obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur wejdzie w życie za 9 miesięcy, zaledwie 5230 firm zdecydowało się na dobrowolne wdrożenie systemu. Eksperci biją na alarm – to ostatni moment na przygotowania. Firmy nie tylko ryzykują chaos, ale też muszą zmierzyć się z brakiem środowiska testowego, napiętym harmonogramem i rosnącą liczbą innych zmian w przepisach.

Spółka komandytowa bez VAT od dywidendy – ważna interpretacja skarbówki

Dywidenda wypłacana komplementariuszowi nie podlega VAT – potwierdził to Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Oznacza to, że spółki komandytowe, w których wspólnicy prowadzą sprawy spółki bez wynagrodzenia, nie muszą obawiać się dodatkowego obciążenia podatkowego. To dobra wiadomość dla przedsiębiorców poszukujących efektywnych i bezpiecznych rozwiązań podatkowych.

Fiskus wlepi kary za niezapłacony podatek od sprzedaży ubrań i zabawek w internecie? MF analizuje informacje o 300 tys. osób i podmiotów handlujących na platformach internetowych

Operatorzy platform, za pośrednictwem których dokonywane są transakcje w internecie, przekazali MF dane ponad 177 tys. osób fizycznych i 115 tys. podmiotów – poinformowała PAP rzeczniczka szefa KAS Justyna Pasieczyńska. Dane te są teraz analizowane.

Będzie katastrofa fakturowa w 2026 roku? Kto odważy się wdrożyć obowiązek stosowania KSeF i faktur ustrukturyzowanych?

Niedawno opublikowano kolejną wersję projektu „nowelizacji nowelizacji” ustaw na temat faktur ustrukturyzowanych i KSeF, które mają być niezwłocznie uchwalone. Ich jakość woła o pomstę do nieba. Co prawda zaproponowane zmiany świadczą o tym, że twórcy przepisów chcą pozostawić tym, którzy połapią się w tych zawiłościach, jakieś możliwości unikania tej katastrofy, zachowując fakturowanie w dotychczasowej formie przynajmniej do końca 2026 r. Pytanie, tylko po co to całe zamieszanie i dezorganizacja obrotu gospodarczego – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

REKLAMA

Jak nie zbankrutować na IT: inteligentne monitorowanie i optymalizacja kosztowa środowiska informatycznego. Praktyczny przewodnik po narzędziach i strategiach monitorowania

W dzisiejszej erze cyfrowej, środowisko IT stało się krwiobiegiem każdej nowoczesnej organizacji. Od prostych sieci biurowych po rozbudowane infrastruktury chmurowe, złożoność systemów informatycznych stale rośnie. Zarządzanie tak rozległym i dynamicznym ekosystemem to nie lada wyzwanie, wymagające nie tylko dogłębnej wiedzy technicznej, ale przede wszystkim strategicznego podejścia i dostępu do odpowiednich narzędzi. Wyobraźcie sobie ciągłą potrzebę monitorowania wydajności kluczowych aplikacji, dbałości o bezpieczeństwo wrażliwych danych, sprawnego rozwiązywania problemów zgłaszanych przez użytkowników, a jednocześnie planowania przyszłych inwestycji i optymalizacji kosztów. To tylko wierzchołek góry lodowej codziennych obowiązków zespołów IT i kadry managerskiej. W obliczu tej złożoności, poleganie wyłącznie na intuicji czy reaktywnym podejściu do problemów staje się niewystarczające. Kluczem do sukcesu jest proaktywne zarządzanie, oparte na solidnych danych i inteligentnych systemach, które nie tylko informują o bieżącym stanie, ale również pomagają przewidywać przyszłe wyzwania i podejmować mądre decyzje.

Wojna celna USA - Chiny. Jak może się bronić Państwo Środka: 2 scenariusze. Świat (też Stany Zjednoczone) nie może się obejść bez chińskiej produkcji

Chiny mogą przekierować towary nadal objęte nowymi, wysokimi cłami USA przez gospodarki i porty azjatyckie lub (a raczej równolegle) przekierować sprzedaż dotychczas kierowaną do USA na inne rynki - prognozują eksperci Allianz Trade. Bardziej prawdopodobna jest przewaga drugiego scenariusza – tak było podczas pierwszej wojny handlowej prezydenta Trumpa, co obecnie oznaczać będzie m.in. 6% rokroczny wzrost importu z Chin do UE (ale też do innych krajów) w ciągu trzech najbliższych lat. Branża, która nie korzysta z żadnych wyłączeń w wojnie celnej – odzież i tekstylia może odczuć ją w największym stopniu na swoich marżach.

Ostatnie dni na rozliczenie PIT-a i odliczenie ulg podatkowych. Czego nie uwzględnia Twój e-PIT? Co zrobić, gdy nie masz PIT-11?

Dzień 30 kwietnia robi na podatnikach coraz mniejsze wrażenie, zwłaszcza na tych rozliczających się na formularzu PIT-37. Teoretycznie nie muszą już pamiętać o wysłaniu dokumentu, bo na koniec miesiąca automatycznie zrobi to za nich e-Urząd Skarbowy (usługa Twój e-PIT). W praktyce jednak – jeśli naprawdę zależy nam na najkorzystniejszym rozliczeniu 2024 roku (w tym np. o rozliczeniu ulg podatkowych), nie możemy odpuścić samodzielnej weryfikacji przygotowanego przez fiskusa rozliczenia. Co warto zrobić na krótko przed upływem terminu?

Rozliczenie składki zdrowotnej do 20 maja 2025 r. za zeszły rok. Wypełnij ZUS DRA albo ZUS RCA i sprawdź czy masz nadpłatę, czy niedopłatę

ZUS przypomina, że każdy, kto w 2024 r. prowadził pozarolniczą działalność i podlegał ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz był opodatkowany podatkiem liniowym, skalą podatkową lub ryczałtem ewidencjonowanym - musi rozliczyć w skali roku składki na ubezpieczenie zdrowotne. Należy to zrobić w dokumencie ZUS DRA lub ZUS RCA za kwiecień 2025 r., a termin minie 20 maja. Do tego dnia trzeba uiścić ewentualną niedopłatę.

REKLAMA

KSeF. Do 25 kwietnia 2025 r. przedsiębiorcy mogą zgłaszać dodatkowe uwagi i opinie nt. KSeF. [WAŻNE TERMINY]

Krajowy System e-Faktur (KSeF). Do 25 kwietnia 2025 r. przedsiębiorcy mogą zgłaszać dodatkowe uwagi i opinie nt. KSeF. Resort finansów potwierdził wprowadzenie obowiązku wystawiania e-faktur dla wszystkich podatników. Poinformował, że uwzględnił wszystkie kluczowe postulaty zgłaszane przez przedsiębiorców w zakresie wystawiania e-faktur w KSeF.

System ICS-2 w transporcie drogowym i kolejowym – na to muszą uważać przewoźnicy. Od kwietnia 2025 r. ostatni etap wdrażania

Import Control System 2 (ICS2) ma służyć do przekazywania informacji o ładunkach między Unią Europejską a krajami trzecimi, a jego zadaniem jest uszczelnienie handlu z państwami spoza UE. Od kwietnia 2025 r. rozpoczął się ostatni etap wdrażania systemu ICS-2 dla sektora transportu drogowego i kolejowego.

REKLAMA