Niestaranny pracodawca zapłaci podatek za oszustwo pracownika. Wyrok TSUE nie usuwa wszystkich wątpliwości i nie daje wytycznych

• Pracownik wystawiał puste faktury na dane pracodawcy a potem wyłudzał na ich podstawie zwrot VAT 
• Czy podatnik widniejący na fakturze jako wystawca musi zawsze zapłacić podatek VAT z tej faktury?

Pracownik wystawiał puste faktury na dane pracodawcy a potem wyłudzał na ich podstawie zwrot VAT 

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej rozpoznał sprawę przekazaną w trybie prejudycjalnym przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie. Do NSA wpłynęła sprawa pewnej polskiej spółki (właściciela stacji paliw), której pracownica od stycznia 2010 r. do kwietnia 2014 r. wystawiła 1679 faktur nieodzwierciedlających rzeczywistych transakcji sprzedaży towarów (tzw. pustych faktur), o łącznej wartości około 320.000 EUR. W tym celu wykorzystała dane swojego pracodawcy, podatnika podatku VAT, bez jego wiedzy i zgody. 

- To oszustwo polegało na tym, że pracownicy zbierali nieodbierane przez klientów paragony fiskalne za sprzedaż paliw i po pewnym czasie wystawiono poza systemem finansowo-księgowym zbiorczą fakturę posługując się danymi firmowymi tego pracodawcy – wyjaśnił w rozmowie z serwisem MarketNews24 dr Jacek Matarewicz, adwokat, doradca podatkowy, Partner w Kancelarii Tomczykowski Tomczykowska. 

Faktury stanowiące oszustwo nie zostały ujęte w deklaracjach podatkowych tej spółki (pracodawcy). Zostały one wykorzystane do uzyskania nienależnego zwrotu VAT przez adresatów tych faktur, przy czym odpowiedni podatek nie został wpłacony do budżetu państwa. 

Pracodawca długo o tym oszustwie e nie wiedział. A gdy się o tym dowiedział, to niezwłocznie zwolnił pracownika.

W wyniku kontroli podatkowej organ podatkowy wydał decyzję określającą wysokość VAT należnego od spółki. Zdaniem organu podatkowego działania stanowiące oszustwo były możliwe ze względu na brak nadzoru i odpowiedniej organizacji w spółce, która zatrudniała pracownicę. 

Spółka zaskarżyła tę decyzję do NSA, który z kolei wniósł skargę do Trybunału Sprawiedliwości. NSA zapytał TSUE, kto – spółka, której dane zostały wykorzystane niezgodnie z prawem na fakturze, czy pracownica, która posłużyła się tymi danymi do wystawiania fałszywych faktur – jest osobą, która wykazuje VAT na fakturze w rozumieniu dyrektywy VAT i w związku z tym jest zobowiązana do jego zapłaty. 

Autopromocja

Czy podatnik widniejący na fakturze jako wystawca musi zawsze zapłacić podatek VAT z tej faktury?

Zdaniem TSUE, VAT nie może być należny od widniejącego na fakturze wystawcy fałszywej faktury, jeżeli działa on w dobrej wierze, a organ podatkowy zna tożsamość osoby, która rzeczywiście wystawiła tę fakturę. W takiej sytuacji to ta osoba jest zobowiązana do zapłaty VAT. Odmienna wykładnia byłaby sprzeczna z celem dyrektywy VAT, jakim jest zwalczanie oszustw, oraz z tym, że podmioty prawa nie mogą powoływać się na normy prawa Unii w sposób stanowiący oszustwo. 

W opinii Trybunału, aby zostać uznanym za działającego w dobrej wierze, pracodawca jest zobowiązany do wykazania należytej staranności rozsądnie wymaganej w celu kontrolowania działań swego pracownika, a tym samym w celu uniknięcia sytuacji, w której jego dane byłyby wykorzystywane do wystawiania fałszywych faktur. 

W braku takiego dowodu pracodawcę należy uznać za osobę zobowiązaną do zapłaty VAT wskazanego na fałszywych fakturach. 

Zatem końcowo TSUE uznał, że „(…) art. 203 dyrektywy VAT należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji gdy pracownik podatnika VAT wystawił fałszywą fakturę wykazującą VAT, posługując się tożsamością pracodawcy jako podatnika bez jego wiedzy i zgody, pracownika tego należy uznać za osobę wykazującą VAT w rozumieniu tego art. 203, chyba że podatnik ten nie dochował należytej staranności, rozsądnie wymaganej w celu kontrolowania działań wspomnianego pracownika.”

Do organu podatkowego lub sądu krajowego (NSA) należy – zdaniem TSUE - dokonanie oceny, w świetle wszystkich istotnych okoliczności, czy pracodawca wykazał się taką starannością.

Omawiany wyrok TSUE jest z jednej strony korzystny dla „starannego” podatnika (pracodawcy) ale też organy podatkowe muszą badać w tego typu sprawach, czy  podatnik-pracodawca naprawdę dochował należytej staranności i kontrolował należycie swoich pracowników.

Jak komentuje dr Jacek Matarewicz: „Orzeczenie, które wydaje się korzystne dla pracodawców jednak nic nie zmieni, trwać będzie „zabawa w kotka i myszkę” pomiędzy organami podatkowymi i pracodawcami. I nie ma jednoznacznych instrukcji i wytycznych dla podatników, co zrobić, aby uniknąć takiego uwikłania w karuzele podatkową czy oszustwo podatkowe, skutkujące kwestionowaniem prawa do odliczenia podatku naliczonego lub obowiązkiem zapłaty sankcyjnego VAT za tzw. pustą fakturę.”

Źródło: Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 30 stycznia 2024 r. w sprawie C-442/22 Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Lublinie.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź