Faktury dokumentujące fikcyjny outsourcing pracowniczy a prawo do odliczania VAT

Schemat zakładał, że dana agencja przejmie pracowników przedsiębiorcy i obowiązek opłacania zaliczek na PIT i składek ZUS od ich wynagrodzenia. Następnie tych samych pracowników wynajmie odpłatnie dotychczasowemu pracodawcy. Na tej podstawie zawierano porozumienie na podstawie art. 23 prim ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998r. Nr 21, poz. 94 ze zm.).

Jednakże, po pewnym czasie, wyszło na jaw, że agencja przestała płacić zaliczki na PIT i składki ZUS za oddelegowanych pracowników. W efekcie, przedsiębiorca rozwiązał w trybie natychmiastowym wcześniej zawarte porozumienie. Jednakże zarówno ZUS jak i fiskus zaczęły kwestionować outsourcing pracowniczy, na który decydowała się wcześniej firma.

Niezależnie od nieprawidłowości stwierdzonych na gruncie PIT oraz ZUS, organy podatkowe zajęły się również prawem do odliczenia VAT z tytułu faktur dokumentujących nabycie usług outsourcingu. W toku postępowania podatkowego, US uznał, że umowy o świadczenie usług, jak również umowy zlecenia, bez faktycznego zamiaru przejęcia pracowników czy też ich zatrudnienia, są czynnościami nieważnymi z mocy prawa. W ocenie organu I instancji w przedmiotowej sprawie wystąpiła fikcja prawna: Nie doszło do skutecznego powstania stosunku pracy czy też zawarcia umowy zlecenia między pracownikami i zleceniobiorcami, ponieważ agencje pracy tymczasowej, w rzeczywistości nie przejęły pracowników strony. Tym samym, przedsiębiorcy niezasadnie odliczali podatek naliczony z faktur VAT wystawionych przez te podmioty, dokumentujących wykonanie usług, które miały być świadczone przez przejętych pracowników. Organ powołał się na art. 88 ust. 3a pkt 4c ustawy o VAT, uzasadniając, że: "zgromadzony materiał dowodowy wskazuje, że spółka A. miała świadomość zawarcia umowy o świadczenie usług, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego, ponieważ nie do pogodzenia z zasadami rachunku ekonomicznego jest zaplata za "świadczenie usług", która nie pokrywa realnych kosztów zatrudnienia, tj. pełnych składek ZUS i podatku od wynagrodzeń". Dyrektor Izby Skarbowej podtrzymał decyzję wydaną przez Naczelnika US.

W odpowiedzi przedsiębiorca złożył skargę do WSA. Sąd I instancji oddalił skargę podatnika, argumentując, że okoliczności sprawy nie pozostawiają wątpliwości, że strona skarżąca uczestniczyła w przedsięwzięciu, które nie miało prawnego ani organizacyjnego uzasadnienia. Analogicznie wypowiedział się w tej kwestii NSA. Zdaniem składu orzekającego, nie można uznać, że doszło do zawarcia umowy outsourcingu pracowniczego, a zatem przedsiębiorca nie ma prawa do odliczenie podatku z faktur wystawianych przez agencję. Analogiczne rozstrzygnięcia zapadły w sprawach o sygn. 281-282/16.

Dodatkowo należy podkreślić, że NSA uznał wcześniej, że firma, która znajdzie się w podobnej sytuacji, nie zaliczy wydatków ponoszonych w związku z zawarciem umowy outsourcingu do kosztów uzyskania przychodu (sygn. II FSK 2460/15, II FSK 1474/16).

Polecamy: VAT 2018. Komentarz

Powyższe rozstrzygnięcia są niewątpliwie przestrogą dla przedsiębiorców którzy szukają oszczędności na wydatkach pracowniczych. Z drugiej strony jednak, proces outsourcingu pracowników zdaje się być coraz częstszym zjawiskiem. Dlatego też, każdy przedsiębiorca zainteresowany rzeczywistym outsourcingiem powinien upewnić się, czy oferta współpracy wskazuje na zamiar faktycznego przejęcia pracowników w rozumieniu Kodeksu pracy czy też została tak stworzona że może to w przyszłości prowadzić do nadużyć, szczególnie w kontekście opłacania składek PIT oraz ZUS za pracowników oraz uznania usług nabywanych od agencji za fikcyjne – co skutkowałoby pozbawieniem prawa do odliczenia VAT przez przedsiębiorcę.

Autor: Katarzyna Klimczyk, Doradca podatkowy, Starszy konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego Accreo Sp. z o.o.