Prawo do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez podmiot niezarejestrowany

Rozszerzona możliwość wykreślenia podatnika z rejestru VAT i bardziej rygorystyczna procedura zarejestrowania podatnika VAT

Z dniem 1 stycznia 2017 r. rozszerzono możliwość wykreślenia podatnika VAT z rejestru bez konieczności zawiadomienia podatnika o tym fakcie. Zgodnie z nowym przepisem „naczelnik urzędu skarbowego wykreśla z urzędu podatnika z rejestru jako podatnika VAT bez konieczności zawiadamiania o tym podatnika, jeżeli podatnik nie istnieje lub mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem, lub dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym okażą się niezgodne z prawdą, lub podatnik albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania organu”. Nietrudno więc wyobrazić sobie sytuację, w której np. podatnik nie ma odpowiednich oznaczeń w miejscu prowadzenia działalności; w momencie wizyty urzędnika nie ma nikogo w siedzibie firmy; podatnik nie odpowiedział na pismo czy e-mail otrzymany od organu. W konsekwencji może zostać wykreślony z rejestru bez zawiadomienia i następczego kwestionowania rzetelności wystawionych przez tego podatnika faktur.

Ponadto wprowadzono również bardziej rygorystyczne warunki samego zarejestrowania przedsiębiorcy na VAT. W efekcie procedura rejestracji może trwać jakiś czas, w trakcie którego podatnik nie wie, czy może już wystawiać faktury VAT czy też nie.

Organy podatkowe podważają możliwość odliczenia VAT z faktury wystawionej przez niezarejestrowanego kontrahenta

Skutkiem wprowadzonych zmian stało się podważanie przez organy podatkowe prawa do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez niezarejestrowanego kontrahenta. W dobie istnienia jednolitego pliku kontrolnego organy wysyłają podatnikowi informację o tym, że jego kontrahent nie jest zarejestrowanym podatnikiem VAT, w związku z czym ma on prawo do skorygowania deklaracji złożonej uprzednio do US. Jeżeli podatnik nie dostosuje się do sugestii, raczej nie uniknie kontroli podatkowej czy też postępowania, a w efekcie podjęcia przez organ – w odpowiedniej procedurze – próby pozbawienia podatnika podstawowego prawa do odliczenia VAT naliczonego.

Korzystne dla podatników skutki wyroku TSUE w sprawie C-101/16 a treść odpowiedzi Podsekretarza Stanu Ministerstwa Finansów na interpelację poselską

19 października 2017 r. TSUE rozwiał wątpliwości w powyższym zakresie. Co prawda wyrok zapadł na gruncie systemu podatkowego Rumunii, jednak jego tezy pozostają aktualne również na terytorium RP. W sprawie tej spółka zakwestionowała decyzję administracyjną pozbawiającą ją prawa do odliczenia VAT zapłaconego w związku z nabytymi usługami z uwagi na uznanie kontrahenta za „nieaktywnego” w jawnym rejestrze VAT w dniu wystawienia faktury VAT. TSUE stwierdził, że niedopuszczalna jest odmowa prawa do odliczenia VAT z faktury (na której wyraźnie zostały wskazane wydatki i podatek) wystawionej przez kontrahenta uznanego za nieaktywnego w jawnym rejestrze, gdy odmowa ta nie pozwala na przedłożenie dowodów wskazujących na brak popełnienia przestępstwa podatkowego lub brak utraty wpływów podatkowych. Tym samym, jeżeli dostawa towarów lub świadczenie usług rzeczywiście miały miejsce, nie ma podstaw do pozbawienia podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Polecamy: Pakiet żółtych książek - Podatki 2018

Jeżeli organ podatkowy podważy możliwość odliczenia VAT z uwagi na brak rejestracji kontrahenta, powinien on jednocześnie umożliwić podatnikowi przedstawienie dowodów na rzeczywiste dokonanie transakcji i w efekcie zaakceptować takie odliczenie. Do dzisiaj jednak – pomimo podobnych wyroków polskich sądów administracyjnych i NSA – organy nadal kwestionują to prawo podatników, a ci ostatni mierzą się z procedurą, w której profesjonalna reprezentacja częstokroć potrafi zaważyć na rozstrzygnięciu.

W związku z wprowadzeniem rygorystycznego procesu rejestracji podatnika Marszałek Sejmu RP złożył interpelację poselską (nr 15666). Odpowiedział na nią Podsekretarz Stanu w MF: „Brak zarejestrowania dostawcy towaru/usługodawcy jako podatnika VAT czynnego w związku z realizacją procesu rejestracji, jako taki nie pozbawia nabywcy towaru/usługi prawa do odliczenia podatku naliczonego (…). Jednocześnie jednak nabywca towarów w przypadku pojawiających się wątpliwości odnośnie kontrahenta (gdzie brak rejestracji kontrahenta stanowi istotną okoliczność, która powinna być wzięta pod uwagę) powinien zachować szczególną ostrożność i przedsięwziąć wszystkie działania, jakich można od niego racjonalnie oczekiwać, w celu upewnienia się, że dokonywana przez niego transakcja nie prowadzi do udziału w przestępstwie podatkowym. Jeżeli w wyniku dokonanej weryfikacji podatnik-nabywca ustali, że dokonujący dostawy towaru/usługodawca nie jest wiarygodny, nie powinien dokonywać transakcji”. Z powyższego wynika, że przed każdą transakcją należy nie tylko sprawdzać rejestr VAT, ale także dochować należytej staranności w celu wykluczenia ewentualnego przestępstwa podatkowego.

Czy do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez niezarejestrowanego kontrahenta wystarczy zatem, że do transakcji rzeczywiście doszło i udowodniono to organowi podatkowemu? Z odpowiedzi na interpelację wynika, że to zachowanie tzw. należytej staranności jest kluczowe. W przypadku kwestionowania rzetelności otrzymanych faktur na pewno istotne będzie też przypominanie organom o wyroku TSUE i podjęcie rękawicy w walce o podstawowe prawo podatnika do odliczenia VAT.

Autor: prawnik Weronika Marjańska

Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku oraz doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców.