Centralizacja rozliczeń VAT w samorządach - projekt ustawy

Projekt ma związek z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości UE z 29 września 2015 r. ws. gminy Wrocław (C-276/14). Ministerstwo Finansów podtrzymało kluczowe propozycje, w tym tę, aby obowiązkowa centralizacja rozliczeń VAT gmin, powiatów i województw oraz ich jednostek organizacyjnych nastąpiła od 1 stycznia 2017 r.

W uzasadnieniu projektu resort zapowiedział też kolejny projekt nowelizacji ustawy o VAT dotyczący obliczania prewspółczynnika i korekty rocznej po centralizacji.

Zwrot do 1 marca

Nowością w jego najnowszej wersji jest regulacja, która znacząco ogranicza możliwość wstecznego odzyskania VAT przez samorządy. Chodzi o przypadki, gdy UE sfinansowała VAT związany z projektem unijnym (było to możliwe, gdy gminie lub jej jednostce nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT), a po wyroku TSUE okazało się, że gmina miała jednak prawo do odliczenia tego podatku. W związku z tym powinna ona oddać część pieniędzy do UE. Projekt zakłada, że gmina w takiej sytuacji będzie mogła odliczyć VAT, ale pod warunkiem, że przed 1 marca 2016 r. (planowany termin wejścia w życie specustawy) zwróci środki unijne w tej części.

– Taka treść przepisu oznacza, że samorządy, które rozważały odzyskiwanie VAT wstecz, przede wszystkim od inwestycji finansowanych ze środków UE, będą musiały bardzo przyspieszyć swoje działania, aby zdążyć przed 1 marca 2016 r. ze zwrotem środków europejskich – wskazuje Michał Borowski, starszy menedżer w Crido Taxand. Jeśli gmina nie zdąży, to utraci prawo do odliczenia VAT. – Proponowane rozwiązanie oznacza ograniczenie prawa do odliczenia podatku naliczonego, co jest niezgodne z dyrektywą VAT – uważa ekspert.

Gminy, powiaty i województwa, które zdecydują się na odzyskanie VAT za poprzednie lata, będą musiały zwrócić podatek sfinansowany przez UE wraz z odsetkami.

Tylko jednostki, które nie będą korygowały podatku za poprzednie lata i domagały się zwrotów, nie będą musiały zwracać VAT od projektów unijnych sfinansowanego przez UE. W takiej sytuacji koszty zwrotu do UE weźmie na siebie bud- żet państwa. Resort szacuje, że może to być kwota ok. 700 mln zł. Zakłada jednak, że gminy co do zasady tak właśnie postąpią.

Biuletyn VAT

Korekty wstecz

Korekta wsteczna związana z wyrokiem TSUE będzie się wiązać nie tylko z odsetkami, lecz także z innymi negatywnymi konsekwencjami. Trzeba będzie objąć nią rozliczenia za całe 5 lat, a więc okres nieobjęty przedawnieniem.

Na korekty będzie czas do końca 2017 r. W tym celu gminy będą musiały złożyć specjalne oświadczenie oraz wykaz wszystkich jednostek organizacyjnych, z podaniem ich nazwy i NIP. Będą musiały także uwzględnić w korektach prewspółczynnik (dotyczący działalności objętej i nieobjętej VAT) oraz współczynnik (określający proporcję działalności zwolnionej i opodatkowanej VAT). Zarówno prewspółczynnik, jak i współczynnik trzeba będzie obliczyć odrębnie dla każdej jednostki budżetowej i zakładu.

Takie rozwiązanie szczególnie mocno skomplikuje rozliczenia dużych miast. Budzi też zasadnicze wątpliwości co do zgodności z dyrektywą o VAT.

Agnieszka Bieńkowska, doradca podatkowy i partner w MDDP, dodaje, że odrębne proporcje sprzedaży (prewspółczynnik i współczynnik) dla każdej jednostki organizacyjnej trzeba będzie stosować również w przypadku, gdy gmina scentralizowała swoje rozliczenia z jednostkami budżetowymi przed 2016 r., a w 2016 r. lub 2017 r. centralizacją obejmie również zakłady budżetowe.

Projekt precyzuje również, że gminy będą mogły korygować wcześniejsze rozliczenia VAT swoich jednostek organizacyjnych na dotychczasowych zasadach, o ile nie będą one wynikały z wyroku TSUE ws. gminy Wrocław oraz złożą pisemne uzasadnienie przyczyn korekty i specjalne oświadczenie, że korekta nie jest związana z wyrokiem TSUE. Przykładowo korekty takie mogą dotyczyć błędnych obliczeń w deklaracji.

Przewodnik po zmianach przepisów 2015/2016 dla firm

Etapy centralizacji

Zgodnie z projektem 1 marca 2016 r. samorządy wstąpią we wszystkie prawa i obowiązki jednostek budżetowych i zakładów budżetowych, przy czym w okresie do 31 grudnia 2016 r. w dalszym ciągu będą mogły utrzymywać odrębne rozliczenia. Mogą jednak również zacząć rozliczać się łącznie. ©?

Nowości w projekcie specustawy

Gmina, która zechce odliczyć VAT za minione okresy, musi przed 1 marca 2016 r. zwrócić środki unijne w tej części. To nowość w stosunku do projektu z 26 listopada 2015 r.

Nowością jest też zapisana wprost w projekcie zasada sukcesji praw i obowiązków. Zgodnie z nią 1 marca 2016 r. jednostki samorządu terytorialnego wstąpią we wszystkie prawa i obowiązki utworzonych przez nie jednostek i zakładów budżetowych. Sukcesja obejmie również okresy rozliczeniowe sprzed 1 marca.