Samorząd terytorialny

W styczniu dochody budżetu wyniosły 54,5 mld zł, wydatki 43,3 mld zł, a nadwyżka wyniosła 11,2 mld zł – podało Ministerstwo Finansów w komunikacie.

Zdaniem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (zob. interpretacja indywidualna z 22 maja 2022 r.), w przypadku poniesienia przez gminę wydatków na realizację zadania w ramach Programu Inwestycji Strategicznych „Polski Ład” nie zaistnieją negatywne przesłanki, wskazujące na brak prawa do odliczenia podatku VAT z faktur zakupu. Taką przesłanką nie jest płatność dokonana ze środków pochodzących z dofinansowania przyznanego w kwocie brutto.

Miasto (gmina miejska), pobierając opłaty za udostępnianie kanału technologicznego umiejscowionego w drodze publicznej, nie występuje w charakterze podatnika podatku VAT. W związku z tym wnoszone przez przedsiębiorców opłaty za udostępnienie kanału technologicznego nie będą opodatkowane podatkiem od towarów i usług. Tak orzekł Naczelny Sąd w wyroku z 21 października 2021 r. (sygn. I FSK 406/18).

Wpływy z PIT i CIT dla samorządów. Zmiany projektowane w ramach Polskiego Ładu (w tym zwłaszcza podwyższenie kwoty wolnej od podatku PIT) wpłyną raczej niekorzystnie na sytuację finansową jednostek samorządu terytorialnego (JST), tj. gmin, powiatów i województw. Ministerstwo Finansów zapowiada, że z tego względu zostaną wprowadzone rozwiązania stabilizujące i wzmacniające finanse JST. Resort finansów informuje jednocześnie, że sytuacja finansowa samorządów w latach 2016-2020 poprawiła się w stosunku do lat 2011-2015. Wzrosły dochody ogółem oraz kwoty we wszystkich kategoriach dochodów JST. Znacznie zwiększyło się też wsparcie inwestycyjne z budżetu państwa dla JST.

Zastąpienie jednym podatkiem gruntowym podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego - to postulat zawarty w raporcie „Państwo i My. Osiem grzechów głównych Rzeczpospolitej – 5 lat później”. W raporcie proponuje się także wprowadzenie jednolitej opłaty urbanistycznej w miejsce dotychczas istniejących opłat, zmiany dotyczące opłaty skarbowej oraz dochodów samorządów z podatku PIT.

Tarcza antykryzysowa 4.0. to kolejna odsłona zmian w prawie w związku z COVID-19. Przewiduje m.in. dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych dla firm, czasowe przepisy antyprzejęciowe dla ochrony polskich przedsiębiorstw, wakacje kredytowe, wsparcie budżetów samorządów, ułatwienia dotyczące przetargów, wsparcie utrzymania miejsc pracy poprzez dostosowanie rynku pracy do wyzwań spowodowanych przez COVID-19, ułatwienia podatkowe, w tym prawo do odliczania darowizn na rzecz m.in. domów samotnej matki, noclegowni, schronisk dla osób bezdomnych, czy domów pomocy społecznej.

Tarcza antykryzysowa to kompleksowy pakiet działań rządu przeciwdziałających negatywnym skutkom pandemii, przyjętych przez Radę Ministrów 25 marca. Wiele z zaproponowanych przez Ministerstwo Finansów zapisów znalazło się w przyjętych przez rząd ustawach. W tarczy znalazło się m.in. szereg rozwiązań z obszaru podatkowego.

Ministerstwo Finansów, jak co roku, przygotowało prognozę na 2020 rok dochodów gmin i miast w Polsce z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). Najmniejsza prognoza (bo 490 tys. zł) dotyczy podlaskich Przytuł, a najwięcej dostanie oczywiście Warszawa - ponad 6 mld zł. Do miast i gmin wpłynie więc w 2020 roku blisko 55 mld zł z tytułu udziału w PIT. Gminy (miejskie i wiejskie) otrzymają 38,16 proc. podatku PIT zapłaconego przez swoich mieszkańców, natomiast do powiatów trafi 10,25 proc. Dochody miast na prawach powiatu obejmują zarówno część "gminną", jak i "powiatową".

Wprowadzenie możliwości obniżenia kwoty podatku od wydobycia niektórych kopalin o dokonane darowizny na rzecz jednostek samorządu terytorialnego, na których obszarze jest prowadzona działalność wydobywcza - takie rozwiązanie zakłada projekt ustawy zmieniającej ustawę o podatku od wydobycia niektórych kopalin.

Rząd zamierza uruchomić Fundusz Dróg Samorządowych, z którego środki będą przeznaczone na drogi lokalne. Znajdzie się w nim 5 mld zł "na start", a w każdym kolejnym roku co najmniej 4 mld zł. Środki będą pochodziły wprost z budżetu państwa, a także m.in. z podatku obrotowego od sprzedaży drewna.

Kwestia opodatkowania opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego w publicznych placówkach wychowania przedszkolnego prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz opłat za korzystanie z wyżywienia w takich placówkach budzi liczne kontrowersje. Organy podatkowe nadal stoją na stanowisku, że ww. opłaty podlegają opodatkowaniu VAT.

Ministerstwo Finansów opublikowało (24 listopada 2016 r. – broszura informacyjna i 10 stycznia 2017 r. – dodatkowe wyjaśnienia) szczegółowe wyjaśnienia wątpliwości związanych z centralizacją rozliczeń VAT w jednostkach samorządu terytorialnego. Prezentujemy poniżej te wyjaśnienia.

5 września 2016 r. Sejm zaakceptował wszystkie poprawki Senatu do ustawy przewidującej centralizację rozliczeń VAT w samorządach. Jedna z tych poprawek przewiduje zmianę terminu wejścia z życie ustawy z 1 września na 1 października 2016 r.

W dniu 22 lipca 2016 r. Sejm uchwalił obowiązkową „centralizację rozliczenia VAT” we wszystkich jednostkach samorządu terytorialnego, którym dano niewykonalny termin przeprowadzenia tej operacji: 3 miesiące – między dniem 1 października a dniem 31 grudnia 2016 r.

Od 1 stycznia 2017 r. zostanie wprowadzona centralizacja rozliczeń w jednostkach samorządu terytorialnego w zakresie podatku VAT. Ustawa przewidująca centralizację rozliczeń VAT w samorządach została jednogłośnie przyjęta w przez Sejm.

Lobby zainteresowane destrukcją podatku VAT, mające w naszym kraju ogromne wpływy przez poprzednie 8 lat, w dalszym ciągu nie oddało władzy nad tym podatkiem. Na razie ma same sukcesy: storpedowało skutecznie uchwalenie nowej ustawy o tym podatku, której projekt powstał w czasie kampanii wyborczej, zachowując przez to wszystkie luki w tym podatku.

Ustanawiając kryteria oceny projektów w poszczególnych konkursach, samorządy województw mogą, silniej lub słabiej, wpływać na sposób i kierunek wydatkowania środków przekazywanych beneficjentom w formie pomocy publicznej. Jedną z takich możliwości dają regionalne inteligentne specjalizacje. Jaki mają one wpływ na szansę uzyskania dofinansowania projektów w poszczególnych województwach?

Na początku kwietnia 2016 r. rusza program Rodzina 500+. To nie tylko wyzwanie organizacyjne dla organów samorządowych, ale także kwestia, nad którą muszą się poważnie pochylić służby finansowo-księgowe urzędów. Środki z programu Rodzina 500+ są środkami publicznymi i organ odpowiedzialny za ich rozdystrybuowanie musi zadbać o właściwe ujęcie w księgach rachunkowych i sprawozdaniach budżetowych. Zasada ta dotyczy też środków, które będą przeznaczone na obsługę organizacyjną (administracyjną) programu Rodzina 500+.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników, zawiera sposób określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej uznany za najbardziej odpowiadający specyfice wykonywanej działalności i dokonywanych nabyć oraz wskazuje dane, na podstawie których jest obliczana kwota podatku VAT naliczonego z wykorzystaniem tego sposobu określenia proporcji. Jak należy określić proporcję dla uczelni publicznej?

18 stycznia 2016 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został projekt ustawy o zasadach rozliczeń w podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków europejskich przez jednostki samorządu terytorialnego oraz o zmianie ustawy o finansach publicznych. Zakłada on centralizację rozliczeń VAT samorządów z podległymi im jednostkami, co w uproszczeniu oznacza, że dany samorząd oraz wszystkie podległe mu jednostki zobowiązane będą do składania jednej deklaracji VAT-7.

Ministerstwo Finansów przygotowało 18 stycznia 2016 r. oficjalny projekt specustawy, która ma uregulować zasady centralizacji VAT w samorządach. Zgodnie z tym projektem 1 marca 2016 r. samorządy wstąpią we wszystkie prawa i obowiązki jednostek budżetowych i zakładów budżetowych, przy czym w okresie do 31 grudnia 2016 r. w dalszym ciągu będą mogły utrzymywać odrębne rozliczenia. Mogą jednak również zacząć rozliczać się łącznie.

Wyrok TSUE z dnia 29 września 2015 r. C-276/14 nie rozstrzyga o konieczności jakiejś „centralizacji” rozliczenia VAT w gminach - uważa profesor Witold Modzelewski.

Ministerstwo Finansów zdecydowało o przeunięciu terminu obowiązkowej „centralizacji” rozliczeń w samorządach w zakresie podatku VAT z połowy 2016 r. na 1 stycznia 2017 r.

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił w piątek 4 września 2015 r. korzystne dla województwa mazowieckiego wyroki sądu pierwszej instancji w sprawie janosikowego za 2013 r. Zgodnie z orzeczeniem samorząd ma pokryć ponad 190 tys. zł. kosztów postępowania sądowego na rzecz MF.

Lepszą dywersyfikację źródeł dochodów gmin, powiatów i województw, w tym przyznanie im udziału w podatku VAT - przewidują przygotowane przez Ministerstwo Finansów założenia projektu noweli ustawy o tzw. janosikowym, które w poniedziałek samorządowcom przedstawił szef resortu Mateusz Szczurek.