Kiedy trzeba naliczyć VAT od darowizny towarów na cele charytatywne?

Darowizny co do zasady opodatkowane VAT

Zgodnie z art. 7 ust. 2 pkt 2 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT) przekazanie towarów bez wynagrodzenia (czyli np. darowizny) przez podatnika tego podatku stanowi odpłatną dostawę towarów na terytorium kraju.

Dostawa ta podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, jeżeli temu podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty VAT należnego o kwotę VAT naliczonego od tych czynności, w całości lub w części.

Żywność na cele charytatywne bez VAT od 1 października 2013 r.

Tak więc przepisy ustawy o VAT nie zakładają, co do zasady, opodatkowania podatkiem od towarów i usług darowizn towarów, jeżeli podatnikowi nie przysługiwało odliczenie podatku naliczonego przy nabyciu towarów związanych z tą darowizną.

Zatem naliczenie podatku od towarów i usług od przekazywanych bez wynagrodzenia towarów (tj. przekazywanych przez handlowców produktów spożywczych) dotyczy tylko przypadków, gdy podatnikowi ww. podatku przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów związanych z tym przekazaniem.

Konstrukcja podatku od towarów i usług opiera się na opodatkowaniu konsumpcji.

Zdaniem Ministra Finansów odstąpienie od obowiązku naliczania podatku należnego w sytuacji, gdy podatnik odliczył podatek naliczony przy nabyciu towaru (w tym przypadku produktu spożywczego) będącego przedmiotem darowizny, oznaczałoby, że faktycznie konsumpcja nie byłaby obciążona tym podatkiem. Stałoby w sprzeczności z zasadą neutralności i powszechności opodatkowania - podstawowymi elementami konstrukcji podatku VAT.

Polska regulacja dotycząca darowizn towarów w ustawie o VAT odpowiada unormowaniom zawartym w dyrektywie Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347, z 11.12.2006 str. 1, z późn. zm.).

Producenci żywności zwolnieni z VAT przy darowiznach

Trzeba wiedzieć, że przepisy ustawy o VAT przewidują zwolnienie od tego podatku niektórych darowizn żywności na cele charytatywne (art. 43 ust. 1 pkt 16).

Zwolnienie to dotyczy jednak wyłącznie producentów żywności, którzy przekazują produkty spożywcze (z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%), na rzecz organizacji pożytku publicznego, w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.

Zdaniem Ministra Finansów rozszerzenie powyższego zwolnienia na handlowców (dystrybutorów żywności) nie tylko nie miałoby uzasadnienia systemowego w podatku od wartości dodanej, lecz również prowadziłoby wprost do niezgodności regulacji krajowych z prawem Unii Europejskiej.

Resort finansów zauważa, iż podstawową przesłanką wprowadzenia zwolnienia z VAT darowizn produktów spożywczych dokonywanych przez producentów żywności była specyfika ich rozliczeń. W przeciwieństwie do handlowców (dystrybutorów żywności) u producentów tej żywności nie jest bowiem możliwe określenie podstawy opodatkowania w podatku od towarów i usług uwzględniającej realną wartość produktów spożywczych

Polecamy: Podatnicy i zakres opodatkowania

Polecamy: serwis VAT

Bowiem do obliczenia tej podstawy uwzględnia się koszty wytworzenia, które w krótkim okresie, co do zasady, nie ulegają zmianie.

Handlowcy mogą przeszacować towary

Natomiast w przypadku handlowców dokonujących darowizn produktów spożywczych podstawa opodatkowania tym podatkiem, określona zgodnie z art. 29 ust. 10 ustawy o VAT, pozwala na uaktualnienie ceny nabycia towarów będących przedmiotem darowizny, nawet przy towarach pełnowartościowych, na podstawie ich realnej wartości uwzględniającej np. upływający wkrótce termin przydatności do spożycia.

Warto pamiętać, że od dnia 1 stycznia 2011 r. stawka VAT w przypadku darowizn podstawowych produktów żywnościowych, takich jak np.: świeży chleb, nabiał, niektóre przetwory mięsne, produkty zbożowe (mąka, kasza, makaron) czy soki, wynosi 5%. Jest to najniższa, możliwa do zastosowania zgodnie z prawem unijnym stawka VAT.

Wobec powyższego Minister Finansów nie widzi potrzeby ani możliwości zmiany przepisów o podatku od towarów i usług w zakresie darowizn produktów spożywczych dokonywanych przez innych podatników VAT niż producenci żywności.

Źródło: odpowiedź z 9 marca 2011 r. podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów Macieja Grabowskiego (z upoważnienia ministra) na interpelację poselską nr 20642.