Umowa komisu – skutki w VAT

Umowa komisu jest umową nazwaną, unormowaną w art. 765 Kodeksu cywilnego. Na jej podstawie przyjmujący zlecenie, czyli komisant zobowiązuje się za wynagrodzeniem do kupna lub sprzedaży określonych rzeczy na rachunek dającego zlecenie, czyli komitenta. Sprzedaż tych rzeczy następuje w imieniu komisanta.

W świetle powyższego należy wyróżnić komis w sprzedaży, czyli sytuację, gdy właściciel towaru (komitent) zleca komisantowi sprzedaż towaru, która dokonywana jest przez komisanta w imieniu własnym, ale na rachunek komitenta. Wyróżnić również należy komis w zakupie, w przypadku którego komisant na zlecenie komitenta dokonuje zakupu towaru w imieniu własnym, ale na rachunek komitenta.

Umowa komisu na gruncie ustawy o VAT

Umowa komisu w ustawie o podatku od towarów i usług została potraktowana w specyficzny sposób. Mianowicie, ustawodawca postanowił, że za dostawę towarów w rozumieniu ustawy VAT należy również rozumieć:

- wydanie towarów na podstawie umowy komisu: między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej;

- wydanie towarów komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jeżeli komisant zobowiązany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta.

Z powyższego wynika zatem, że prawodawca ustanowił fikcję prawną polegającą na przyjęciu, że wyżej wymienione transakcje uznać należy za niezależne od siebie dostawy towarów. Wobec powyższego umowa komisu nie może być traktowana jako świadczenie usług, bowiem z definicji usługi wynika, że należy przez nią rozumieć każdą czynność, która nie stanowi dostawy towarów.

Dostawa towarów i świadczenie usług komisu

W świetle powyższych rozważań jedna ze spółek handlująca odpadami zawierającymi złoto powzięła wątpliwość dotyczącą sposobu opodatkowania prowizji otrzymywanej od kontrahenta za zakup na jego rachunek określonych odpadów.

Spółka wskazała, że zgodnie z postanowieniami umownymi przysługuje jej jako komisantowi prowizja w określonej wysokości. Spółka bowiem jako Komisant, w terminie określonym w umowie, po zakończeniu okresu rozliczeniowego i akceptacji przez komitenta wynagrodzenia, wystawia fakturę wykazującą należną na jej rzecz kwotę prowizji.

Spółka nie była zatem pewna, czy otrzymywana prowizja powinna zostać potraktowana jako wynagrodzenie za usługę. W jej opinii odpowiedź powinna być pozytywna, ponieważ takie działanie nie narusza przepisów ustawy VAT. W ramach umowy komisu mamy bowiem do czynienia z dostawą towarów, jak również z niezależnym świadczeniem usług komisu przez komisanta na rzecz komitenta. Innymi słowy, w ramach cywilnoprawnego stosunku wynikającego z opisanej umowy komisu zaistnieją odrębne od siebie zdarzenia na gruncie podatku VAT – odpłatna dostawa towarów oraz świadczenie usług pośrednictwa przez komisanta na rzecz komitenta.

Polecamy: VAT 2019. Komentarz

Organ podatkowy nie zgodził się z podatnikiem, wskazując, że skoro umowa komisu kwalifikowana jest jako dostawa towarów, to ta sama umowa nie może być jednocześnie kwalifikowana jako świadczenie usługi. Tym samym za bezpodstawne należy uznać odrębne kalkulowanie oraz dokumentowanie podstawy opodatkowania dla czynności świadczenia usług w postaci prowizji od komitenta.

Usługa pośrednictwa w ramach umowy komisu

Spółka, nie zgadzając się z wykładnią przepisów dokonaną przez organ, złożyła skargę do sądu administracyjnego. Wojewódzki sąd administracyjny oddalił ją, wskazując, że fakt zawarcia umowy komisu przez spółkę i określenie w tej umowie wynagrodzenia, jakie przysługuje spółce (komisantowi) za dokonane na rachunek komitenta czynności, nie oznacza, że w ramach umowy komisu wystąpi kolejna czynność, czyli usługa pośrednictwa. Wskutek tego dokumentowanie czynności, jakie zaistniały w stanie faktycznym, powinno się odbywać tak, jak w przypadku dostawy towarów.

Sąd zwrócił dodatkowo uwagę na art. 29a ust. 6 pkt 2 ustawy VAT, który mówi, że podstawa opodatkowania w podatku VAT obejmuje również koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy.

Wyrokiem z dnia 15 lutego 2019 r., sygn. akt I FSK 213/17, Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną spółki, przyznając tym samym rację fiskusowi.

Podsumowanie

Orzeczenia wydane w przedmiotowej sprawie zasługują na aprobatę. Przekonanie podatnika o braku określenia przez ustawodawcę zasad wynagradzania oraz ustalania prowizji przy umowie komisu mogło wynikać z braku całościowej analizy art. 29a ustawy VAT. Regulacja ta zawiera szereg fundamentalnych zasad odnoszących się do ilościowego oraz wartościowego ujęcia kwoty podatku.

W świetle praktyki gospodarczej istotna jest zatem każdorazowa analiza ww. przepisu, bowiem niektóre kategorie wydatków są często nieświadomie pomijane przez podatników jako niezaliczające się do podstawy opodatkowania VAT. Dzieje się tak w szczególności w przypadku dodatkowych kosztów towarzyszących transakcji, które w wielu przypadkach są nieprawidłowo wyłączane z podstawy obliczenia podatku, jako niestanowiące głównego elementu cenotwórczego. Stwierdzić więc trzeba, że prawidłowe obliczenie podatku wymaga analizy charakteru tych kosztów, sposobu poniesienia oraz poziomu ich bezpośredniego związku z czynnością opodatkowaną. Czynności te są niezbędne w celu prawidłowego ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego.

Autor: radca prawny Robert Nogacki

Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi