REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kara umowna a podatek VAT

Grupa ECDP
Jedna z wiodących grup konsultingowych w Polsce
Kara umowna a podatek VAT
Kara umowna a podatek VAT

REKLAMA

REKLAMA

Zawarty w ustawie o podatku od towarów i usług (dale jako ustawa o VAT) katalog czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług (dalej jako podatek VAT), pomimo iż wydaje się dość krótki i syntetyczny, powoduje problemy z kwalifikacją niektórych czynności jako podlegających lub niepodlegających opodatkowaniu.

Przypomnieć należy, iż w myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, a więc uchwycenie związku między zapłatą wynagrodzenia a dostawą towarów nie powinno budzić większych problemów. Z kolei w przypadku usług kwalifikacja może nie okazać się tak łatwa, bowiem art. 8 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, iż świadczeniem usług jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych; zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Przepis ten formułuje więc otwarty katalog.

REKLAMA

Autopromocja

Polecamy: Biuletyn VAT
Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Kwalifikacja kary umownej na gruncie podatku VAT

Podatnicy niejednokrotnie mają wątpliwości dotyczące tego, czy zapłata różnego rodzaju kar umownych lub odszkodowania wiązać się będzie z powstaniem obowiązku w podatku VAT. Konstrukcja kary umownej, na gruncie prawa polskiego, wynika z przepisu art. 483 § 1 kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem możliwe jest zastrzeżenie umowne, na podstawie którego naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. Co więcej w myśl art. 483 § 2 kodeksu cywilnego dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej.

Na gruncie podatku VAT wskazać należy, że w przypadku prostych stanów faktycznych, do których uznać można wypłatę odszkodowania za uszkodzenie rzeczy albo ciała nie zachodzi obowiązek zapłaty podatku VAT. Wynika to z braku ekwiwalentności świadczenia, a mianowicie w zamian za dokonaną płatność nie występuje żadna korzyść dla drugiej strony stosunku prawnego.

Odmiennie jednak wygląda ocena niektórych kar umownych, np. kary za wcześniejsze rozwiązanie umowy (np. umowy najmu lub umowy świadczenia usług telekomunikacyjnych) lub kary umownej za niespełnienie określonych w umowie celów (np. sprzedażowych). Ich występowanie jest niemal powszechne w obrocie prawnym. Jednakże skutki podatkowe takich klauzul umownych budzą wciąż wątpliwości.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Za opodatkowaniem opisanych wcześniej świadczeń przemawiać może ich charakter. Mianowicie stanowią one swego rodzaju wynagrodzenie za usługę. W przypadku wcześniejszego rozwiązania umowy takiej usługi można upatrywać w wyrażeniu zgody na zwolnienie z zobowiązania.

Istotnym głosem w dyskusji na temat podlegania niektórych kar umownych podatkowi VAT jest wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako TSUE albo Trybunał) z 22.11.2018 r., który zapadł w sprawie C-295/17. W omawianym wyroku TSUE podjął się rozstrzygnięcia sporu pomiędzy portugalskim organem podatkowym i celnym, a przedsiębiorcą świadczącym usługi w dziedzinie telekomunikacji, dostępu do Internetu oraz telewizji i produktów multimedialnych. W zawieranych z konsumentami umowach wprowadzono obowiązek, by klienci pozostawali związani umową przez minimalny (z góry ustalony okres), wiążący się w takich przypadkach z warunkami promocyjnymi (m.in. niższymi opłatami miesięcznymi). Umowy te przewidywały również, że wyłączenie przez konsumenta określonych produktów i usług, przed upływem uzgodnionego minimalnego okresu obowiązywania, wiązało się z pobraniem opłaty wyrównawczej odpowiadającej kwocie uzgodnionej miesięcznej opłaty abonamentowej.  W toku postępowania przed organem podatkowym ustalono, iż w przypadku wyłączenia usługi przewidzianej w umowie przedsiębiorca wystawiał konsumentom fakturę, na której widniała uzgodniona wcześniej opłata wyrównawcza (kara umowna) wraz z adnotacją „nie podlega opodatkowaniu z tytułu VAT”.

Na podstawie opisanych okoliczności TSUE uznał, że w zamian za zapłatę kary umownej konsumentowi przysługuje określone świadczenie wzajemne. Składa się na nie prawo do korzystania z usług przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, nawet jeżeli konsument nie chce lub nie może zrealizować tego prawa z przyczyn leżących po jego stronie. Zdaniem Trybunału uiszczona przez konsumenta kwota ma charakter wynagrodzenia również ze względu na to, że pozwalała ona zagwarantować przedsiębiorcy utrzymanie tego samego poziomu dochodów, co w przypadku braku przerwania świadczenia usług.

Co prawda rozstrzygnięcie TSUE nie odnosiło się do polskich regulacji prawnych, jednakże gdyby przenieść sporne postanowienie umowne na grunt polskiego prawa cywilnego, to kwalifikacja świadczenia wypłaconego na rzecz przedsiębiorcy, jako kary umownej w rozumieniu art. 483 kodeksu cywilnego, nie powinna budzić większych wątpliwości. Mianowicie konsument nie wykonał swego zobowiązania (wyłączył określone usługi lub rozwiązał umowę zawartą na czas określony). W następstwie czego przedsiębiorca poniósł szkodę, czyli utracił zyski ze świadczenia przedmiotowych usług. Zatem konsument obowiązany był do zapłaty określonej sumy (kary umownej). W związku z czym wielu podatników może być zdziwionych, że w przedmiotowej sytuacji Trybunał dopatrzył się ekwiwalentności świadczeń oraz wykonania czynności opodatkowanej. W opisanym przypadku dojdzie więc do sytuacji, w której świadczenie o charakterze odszkodowawczym (w rozumieniu cywilnoprawnym) będzie jednak podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT.

Powyższy wyrok jest niewątpliwie krokiem w stronę opodatkowania podatkiem VAT kar umownych, świadczeń za odstąpienie od umowy. Jednakże Trybunałowi w rozstrzygnięciu nie udało się wyodrębnić jasnych kryteriów opodatkowania tego typu świadczeń. Tym samym podatnicy już na etapie konstrukcji umowy przewidującej kary umowne lub świadczenia o zbliżonym charakterze powinni dokonywać ich analizy w świetle rozstrzygnięcia TSUE. Przede wszystkim, analiza, powinna polegać na ustaleniu, czy w zamian za spełnienie świadczenia, wynikającego z postanowień umowy, zaistnieje świadczenie wzajemnego po drugiej stronie. W przypadku odpowiedzi twierdzącej kara umowna może „podlegać” ustawie o VAT.

Podstawa prawna:

  • art. 5 ust. 1 pkt 1; art. 7 ust. 1; art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174);
  • art. 483 § 1 oraz § 2 ustawy Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025)

Kamil Kowalski, aplikant radcowski, Konsultant podatkowy w ECDP sp. z o.o.

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Teraz kontrolerzy ZUS szczególnie upatrzyli sobie firmy z jednej branży, praktycznie żadna nie uniknie kontroli w najbliższym czasie. Co sprawdzają i dlaczego

W ciągu ostatniego roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wziął pod lupę polskie firmy transportowe i rozpoczął szczegółowe kontrole, które są odczuwalne przez branżę. Dla ekspertów nie jest to zaskoczeniem, bo to efekt rozpoznania przez ZUS trików stosowanych w firmach tej branży.

Rząd szuka pieniędzy. Podatek cyfrowy coraz bliżej?

Ministerstwo Cyfryzacji pracuje nad nowym podatkiem, który miałby objąć duże korporacje technologiczne działające w Polsce. Wicepremier Krzysztof Gawkowski zapowiada, że koncepcja podatku cyfrowego zostanie przedstawiona w ciągu kilku miesięcy, a wpływy z niego mogą sięgnąć miliardów złotych. Pomysł budzi jednak kontrowersje.

Wspólne rozliczenie PIT małżonków w 2025 r. za 2024 rok – kto i jak może to zrobić. Korzyści, warunki, jaki formularz wypełnić

Wspólne rozliczenie rocznego zeznania podatkowego PIT przez małżonków jest ważną preferencją podatkową w podatku dochodowym od osób fizycznych, dostępną dla podatników opodatkowanych na zasadach ogólnych, tj. wg skali podatkowej. Rozliczenie wspólne jest korzystne zwłaszcza dla małżonków, których dochody roczne znacznie się różnią (znajdują się w różnych progach podatkowych), w tym w szczególności jeżeli jeden z małżonków nie osiągnął dochodu w danym roku. Kiedy małżonkowie mogą rozliczyć się wspólnie? Na czym polega wspólne rozliczenie PIT małżonków? Czy jest możliwe wspólne rozliczenie ze zmarłym małżonkiem, po rozwodzie i w separacji? Czy jest możliwe wspólne rozliczenie małżonków w przypadku uzyskiwania przychodów z najmu prywatnego, działalności rolniczej, kapitałów pieniężnych, działalności nierejestrowanej? Jakie formy opodatkowania wykluczają wspólne rozliczenie małżonków? Odpowiadamy na te wszystkie pytania.

Będzie rewolucja w raportowaniu ESG po zmianach w dyrektywie CSRD? Obowiązki tylko dla największych firm. Pakiet Omnibus I Komisji Europejskiej

W lutym 2025 roku Komisja Europejska ogłosiła przełomowe zmiany w unijnym systemie raportowania zrównoważonego rozwoju, wywołując gorącą debatę wśród przedsiębiorców, prawników i ekspertów ESG. Propozycje zawarte w pakiecie Omnibus, obejmujące m.in. modyfikacje dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) i CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive), zdaniem wielu komentatorów stanowią próbę znalezienia równowagi między ambicjami klimatycznymi UE a realiami gospodarczymi. Wspólnie z dr Anną Partyką-Opielą, partnerką kancelarii Rymarz Zdort Maruta i laureatką rankingu Top 25 Women Lawyers in Business by Forbes 2024, analizujemy konsekwencje tych zmian dla europejskiego biznesu.

REKLAMA

Biznes ma dość! Domaga się prostych i stabilnych podatków. Jest 100 postulatów

Chaos w podatkach, powolne sądy i drakońskie areszty gospodarcze – polscy przedsiębiorcy mają dość! Domagają się uproszczenia systemu podatkowego, rozszerzenia estońskiego CIT oraz stabilnych przepisów. Czy rząd posłucha biznesu, zanim firmy zaczną masowo uciekać za granicę?

Lista ok. 40 zmian deregulacyjnych przepisów dla biznesu od 1 maja 2025 r. Kontrole firm, rzemiosło, mały ZUS plus, zamówienia publiczne i inne ułatwienia

W dniu 11 marca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego, przedłożony przez Ministra Rozwoju i Technologii. Zmiany mają wejść w życie w większości od 1 maja 2025 roku

Wynagrodzenie brutto, a netto w 2025 roku. Jak obliczyć kwotę pensji do wypłaty? [Przykłady]

Jedną z podstawowych kwestii dla pracownika i pracodawcy jest ustalenie stawki wynagrodzenia, jaką pracownik będzie co miesiąc otrzymywał za wykonywanie swoich obowiązków służbowych. Pracownicy często mają wątpliwości dlaczego kwota netto, która dostają na konto, jest o tyle niższa niż ta zapisana w umowie. Kwota która podana jest na umowie o pracę to najczęściej kwota brutto, czyli całość wynagrodzenia, które zostaje pomniejszane o należne świadczenia publicznoprawne. Po odjęciu tych świadczeń pozostaje kwota netto, którą pracownik otrzymuje, tzw. „kwota na rękę”.

Zasiłek chorobowy już od pierwszego dnia? Przedsiębiorcy apelują do rządu o natychmiastowe działania

Rada Przedsiębiorców domaga się realizacji obietnicy wyborczej – ZUS powinien przejąć wypłatę zasiłku chorobowego już od pierwszego dnia absencji pracownika. W liście do premiera Donalda Tuska i liderów koalicji przedsiębiorcy wzywają do uchwalenia przepisów jeszcze przed wyborami prezydenckimi. Czy rząd dotrzyma słowa?

REKLAMA

Inwestowanie w złoto - marzec 2025 r. Cena i notowania. Stabilność mimo ryzyka delewarowania na zmiennych rynkach

Jak informuje Saxo Bank w komunikacie z 12 marca 2025 r., globalne rynki finansowe pozostają w stanie podwyższonej niepewności, ponieważ wprowadzenie, a następnie odwołanie ceł przez administrację Trumpa wobec głównych partnerów handlowych nadal wywiera presję na Wall Street i szerzej na rynek. Złoto pozostaje stabilne, utrzymując notowania powyżej 2900 USD po kolejnej stosunkowo płytkiej korekcie. Inwestorzy i traderzy reagują również na gwałtowne i nagłe pogorszenie danych makroekonomicznych w USA, co zwiększa ryzyko stagflacji, wspierającej ceny złota.

Jak skutecznie odwołać się od wyników kontroli projektu unijnego? 5 zasadniczych kroków

Realizacja projektu unijnego to duże wyzwanie – wymaga nie tylko zaangażowania i dobrej organizacji, ale także skrupulatnego przestrzegania przepisów i wytycznych. Kontrole projektów są standardową praktyką, której celem jest sprawdzenie, czy środki publiczne są wykorzystywane zgodnie z przepisami i pierwotnymi założeniami projektu. Co jednak zrobić, gdy wynik kontroli jest niekorzystny? Jakie kroki podjąć, by skutecznie się odwołać?

REKLAMA