REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kara umowna a podatek VAT

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Grupa ECDP
Jedna z wiodących grup konsultingowych w Polsce
Kara umowna a podatek VAT
Kara umowna a podatek VAT

REKLAMA

REKLAMA

Zawarty w ustawie o podatku od towarów i usług (dale jako ustawa o VAT) katalog czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług (dalej jako podatek VAT), pomimo iż wydaje się dość krótki i syntetyczny, powoduje problemy z kwalifikacją niektórych czynności jako podlegających lub niepodlegających opodatkowaniu.

Przypomnieć należy, iż w myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, a więc uchwycenie związku między zapłatą wynagrodzenia a dostawą towarów nie powinno budzić większych problemów. Z kolei w przypadku usług kwalifikacja może nie okazać się tak łatwa, bowiem art. 8 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, iż świadczeniem usług jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych; zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Przepis ten formułuje więc otwarty katalog.

REKLAMA

REKLAMA

Autopromocja

Polecamy: Biuletyn VAT
Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Kwalifikacja kary umownej na gruncie podatku VAT

Podatnicy niejednokrotnie mają wątpliwości dotyczące tego, czy zapłata różnego rodzaju kar umownych lub odszkodowania wiązać się będzie z powstaniem obowiązku w podatku VAT. Konstrukcja kary umownej, na gruncie prawa polskiego, wynika z przepisu art. 483 § 1 kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem możliwe jest zastrzeżenie umowne, na podstawie którego naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. Co więcej w myśl art. 483 § 2 kodeksu cywilnego dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej.

Na gruncie podatku VAT wskazać należy, że w przypadku prostych stanów faktycznych, do których uznać można wypłatę odszkodowania za uszkodzenie rzeczy albo ciała nie zachodzi obowiązek zapłaty podatku VAT. Wynika to z braku ekwiwalentności świadczenia, a mianowicie w zamian za dokonaną płatność nie występuje żadna korzyść dla drugiej strony stosunku prawnego.

REKLAMA

Odmiennie jednak wygląda ocena niektórych kar umownych, np. kary za wcześniejsze rozwiązanie umowy (np. umowy najmu lub umowy świadczenia usług telekomunikacyjnych) lub kary umownej za niespełnienie określonych w umowie celów (np. sprzedażowych). Ich występowanie jest niemal powszechne w obrocie prawnym. Jednakże skutki podatkowe takich klauzul umownych budzą wciąż wątpliwości.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Za opodatkowaniem opisanych wcześniej świadczeń przemawiać może ich charakter. Mianowicie stanowią one swego rodzaju wynagrodzenie za usługę. W przypadku wcześniejszego rozwiązania umowy takiej usługi można upatrywać w wyrażeniu zgody na zwolnienie z zobowiązania.

Istotnym głosem w dyskusji na temat podlegania niektórych kar umownych podatkowi VAT jest wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako TSUE albo Trybunał) z 22.11.2018 r., który zapadł w sprawie C-295/17. W omawianym wyroku TSUE podjął się rozstrzygnięcia sporu pomiędzy portugalskim organem podatkowym i celnym, a przedsiębiorcą świadczącym usługi w dziedzinie telekomunikacji, dostępu do Internetu oraz telewizji i produktów multimedialnych. W zawieranych z konsumentami umowach wprowadzono obowiązek, by klienci pozostawali związani umową przez minimalny (z góry ustalony okres), wiążący się w takich przypadkach z warunkami promocyjnymi (m.in. niższymi opłatami miesięcznymi). Umowy te przewidywały również, że wyłączenie przez konsumenta określonych produktów i usług, przed upływem uzgodnionego minimalnego okresu obowiązywania, wiązało się z pobraniem opłaty wyrównawczej odpowiadającej kwocie uzgodnionej miesięcznej opłaty abonamentowej.  W toku postępowania przed organem podatkowym ustalono, iż w przypadku wyłączenia usługi przewidzianej w umowie przedsiębiorca wystawiał konsumentom fakturę, na której widniała uzgodniona wcześniej opłata wyrównawcza (kara umowna) wraz z adnotacją „nie podlega opodatkowaniu z tytułu VAT”.

Na podstawie opisanych okoliczności TSUE uznał, że w zamian za zapłatę kary umownej konsumentowi przysługuje określone świadczenie wzajemne. Składa się na nie prawo do korzystania z usług przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, nawet jeżeli konsument nie chce lub nie może zrealizować tego prawa z przyczyn leżących po jego stronie. Zdaniem Trybunału uiszczona przez konsumenta kwota ma charakter wynagrodzenia również ze względu na to, że pozwalała ona zagwarantować przedsiębiorcy utrzymanie tego samego poziomu dochodów, co w przypadku braku przerwania świadczenia usług.

Co prawda rozstrzygnięcie TSUE nie odnosiło się do polskich regulacji prawnych, jednakże gdyby przenieść sporne postanowienie umowne na grunt polskiego prawa cywilnego, to kwalifikacja świadczenia wypłaconego na rzecz przedsiębiorcy, jako kary umownej w rozumieniu art. 483 kodeksu cywilnego, nie powinna budzić większych wątpliwości. Mianowicie konsument nie wykonał swego zobowiązania (wyłączył określone usługi lub rozwiązał umowę zawartą na czas określony). W następstwie czego przedsiębiorca poniósł szkodę, czyli utracił zyski ze świadczenia przedmiotowych usług. Zatem konsument obowiązany był do zapłaty określonej sumy (kary umownej). W związku z czym wielu podatników może być zdziwionych, że w przedmiotowej sytuacji Trybunał dopatrzył się ekwiwalentności świadczeń oraz wykonania czynności opodatkowanej. W opisanym przypadku dojdzie więc do sytuacji, w której świadczenie o charakterze odszkodowawczym (w rozumieniu cywilnoprawnym) będzie jednak podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT.

Powyższy wyrok jest niewątpliwie krokiem w stronę opodatkowania podatkiem VAT kar umownych, świadczeń za odstąpienie od umowy. Jednakże Trybunałowi w rozstrzygnięciu nie udało się wyodrębnić jasnych kryteriów opodatkowania tego typu świadczeń. Tym samym podatnicy już na etapie konstrukcji umowy przewidującej kary umowne lub świadczenia o zbliżonym charakterze powinni dokonywać ich analizy w świetle rozstrzygnięcia TSUE. Przede wszystkim, analiza, powinna polegać na ustaleniu, czy w zamian za spełnienie świadczenia, wynikającego z postanowień umowy, zaistnieje świadczenie wzajemnego po drugiej stronie. W przypadku odpowiedzi twierdzącej kara umowna może „podlegać” ustawie o VAT.

Podstawa prawna:

  • art. 5 ust. 1 pkt 1; art. 7 ust. 1; art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174);
  • art. 483 § 1 oraz § 2 ustawy Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025)

Kamil Kowalski, aplikant radcowski, Konsultant podatkowy w ECDP sp. z o.o.

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Firmowe to firmowe. Dlaczego warto oddzielić finanse prywatne od firmowych. Cztery konta, które dają przedsiębiorcy spokój

Właściciele małych firm często powtarzają: „to przecież wszystko moje pieniądze”. I rzeczywiście – formalnie tak jest. Ale kiedy pieniądze są wspólne, problemy finansowe też robią się wspólne. Dopóki na koncie jest płynność, granica między finansami firmowymi a prywatnymi wydaje się niewidoczna. Ale wystarczy większy wydatek, spadek sprzedaży albo poślizg w płatnościach od klientów – i zaczyna się chaos. Nie w dokumentach – w codziennym zarządzaniu.

Dwie ważne nowości w podatku od spadków i darowizn. Przywrócenie terminu do zwolnienia i zmiana przepisów dot. obowiązku podatkowego i złożenia zeznania

W dniu 14 października 2025 r. Rada Ministrów przyjęła i przesłała do Sejmu RP projekt nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn, który przewiduje w szczególności ochronę spadkobierców przed utratą zwolnień podatkowych. Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, nowe przepisy przewidują możliwość przywrócenia terminu, który będzie miał zastosowanie do wszystkich tytułów nabycia majątku podlegającego podatkowi od spadków i darowizn. Ponadto przywrócenie terminu dotyczyć będzie poza zwolnieniem dla najbliższej rodziny, także zwolnienia nabycia przedsiębiorstw zmarłej osoby fizycznej, gdzie warunkiem zwolnienia jest również konieczność terminowego złożenia zgłoszenia. Dodatkowo nowe przepisy doprecyzują moment powstania obowiązku podatkowego przy nabyciu spadku i obowiązku złożenia zeznania podatkowego. Jest możliwe, że zmiany przepisów wejdą w życie jeszcze w 2025 roku.

API KSeF 2.0 - Ministerstwo Finansów udostępniło demo interfejsu programistycznego

W dniu 15 października 2025 r. Ministerstwo Finansów udostępniło środowisko przedprodukcyjne (Demo) interfejsu programistycznego API KSeF 2.0.Środowisko daje możliwość sprawdzenia systemów finansowo-księgowych z wykorzystaniem rzeczywistych metod uwierzytelniania. Resort finansów zapewnia wsparcie techniczne dla użytkowników środowiska przedprodukcyjnego (Demo) pod adresem: podatki.gov.pl/formularz. Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że integracja ze środowiskiem API KSeF 2.0 jest konieczna, aby zapewnić kompatybilność systemów finansowo-księgowych z obligatoryjną wersją systemu KSeF 2.0.

Od 2026 r. zmiany w księgowości podatników PIT. Nowe pliki JPK i rozporządzenia Ministra Finansów i Gospodarki

Ministerstwo Finansów poinformowało w komunikacie z 16 października 2025 r., że od 2026 r. wchodzą w życie nowe obowiązki dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą i rozliczających się w ramach podatku PIT. Podmioty prowadzące działalność gospodarczą podlegające podatkowi PIT, które co miesiąc przekazują ewidencję JPK_V7M, będą zobowiązane do prowadzenia przy użyciu programów komputerowych ksiąg rachunkowych, podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub ewidencji przychodów. Ministerstwo Finansów udostępni bezpłatne narzędzia pozwalające na realizację obowiązków w zakresie przesyłania nowych obligatoryjnych plików JPK.

REKLAMA

Rachunki nie będą trafiały do KSeF. Czy to oznacza, że wrócą do łask?

Już od 2026 roku podatnicy będą zobowiązani do wystawiania faktur w Krajowym Systemie e-Faktur (KSeF). System obejmie faktury ustrukturyzowane, natomiast nie dotyczy innych dokumentów, takich jak rachunki. Oznacza to, że przedsiębiorcy dokumentujący sprzedaż zwolnioną z VAT mogą wystawiać rachunki poza KSeF.

Darowizna samochodu żonie po wycofaniu z firmy. Czy to na pewno bezpieczne podatkowo? Skarbówka rozwiewa wątpliwości

Czy przekazanie żonie samochodu wycofanego z działalności gospodarczej może sprowadzić na przedsiębiorcę problemy z fiskusem? Najnowsza interpretacja skarbówki rozwiewa te wątpliwości. Urząd jasno wskazał, że darowizna auta po wycofaniu z firmy nie powoduje powstania przychodu w PIT, o ile spełnione są określone warunki. To ważna wiadomość dla przedsiębiorców, którzy zastanawiają się, jak bezpiecznie przekazać majątek firmowy do majątku prywatnego.

Opodatkowanie donejtów dla twórców internetowych (PIT, VAT). Czy to naprawdę darowizna?

Przez lata środowisko twórców internetowych – streamerów, youtuberów czy użytkowników Patronite – żyło w przekonaniu, że donate’y (czyli dobrowolne wpłaty od widzów) to darowizny, a więc – do określonego limitu – nieopodatkowane. Takie podejście miało swoje źródło w języku – słowo „donate” pochodzi przecież od angielskiego „donation”, czyli darowizna.

KSeF 2.0. Co ważniejsze – prawo podatkowe, czy podręczniki Ministerstwa Finansów? Faktura ustrukturyzowana istnieje tylko wirtualnie

Opublikowany przez resort finansów, liczący kilkaset stron (!) dokument pod nazwą „Podręcznik KSeF 2.0.” (w 4. częściach), jest w wielu miejscach nie tylko sprzeczny z projektowanymi przepisami, lecz również z uchwaloną już nowelizacją ustawy o VAT – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

REKLAMA

Jaka składka zdrowotna dla przedsiębiorców w 2026 roku? Ministerstwo Finansów nie pracuje nad przedłużeniem obniżonej podstawy wymiaru

Ministerstwo Finansów poinformowało Polską Agencję Prasową, że nie pracuje nad projektem, który zakładałby utrzymanie obniżonej minimalnej podstawy obliczania składki zdrowotnej dla przedsiębiorców w 2026 r. i kolejnych latach.

KSeF: Pomoc dla przedsiębiorców czy nowy ból głowy? Fakty i mity wokół Krajowego Systemu e-Faktur [Gość Infor.pl]

Krajowy System e-Faktur (KSeF) budzi wiele emocji i narosło wokół niego sporo mitów. Czy to nowy podatek? Kogo i kiedy dotyczy obowiązek wystawiania faktur ustrukturyzowanych? Czy czeka nas rewolucja w relacjach z biurami rachunkowymi? O tym, na co muszą przygotować się przedsiębiorcy, rozmawiają eksperci z infor.pl, Szymon Glonek i Joanna Dmowska.

REKLAMA