REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Darowizna - ewidencja księgowa

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

W jaki sposób należy ująć w księgach darczyńcy dokonaną darowiznę? Jak zaksięgować nieodpłatnie otrzymane składniki majątku?
Darowizna jest ustawowo określonym typem umowy nazwanej. Zgodnie z art. 888 kodeksu cywilnego przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Darowiznę wyróżnia więc spośród innych czynności prawnych to, że ma ona na celu nieodpłatne przysporzenie obdarowanemu korzyści kosztem majątku darczyńcy.
Darowizna jest umową, a nie jednostronną czynnością prawną, i to także wówczas, gdy darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia nie nakładając na obdarowanego żadnych obowiązków. Jest ona umową zobowiązującą, pomimo że w określonych sytuacjach samo jej zawarcie skutkuje rozporządzaniem rzeczą lub prawem w sensie wykonania umowy, czyli spełnienia świadczenia na rzecz obdarowanego.
Z unormowania zawartego w art. 890 § 1 kodeksu cywilnego wynika w sposób jednoznaczny, że forma aktu notarialnego zastrzeżona jest wyłącznie dla oświadczenia darczyńcy, a więc dla skutecznego zobowiązania się tej osoby do przysporzenia korzyści obdarowanemu kosztem swego majątku. Natomiast oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny może być złożone w każdej formie, nie wyłączając sposobu tzw. domniemanego.
Niezachowanie przez darczyńcę formy aktu notarialnego pociąga w zasadzie nieważność umowy. Jednak jest to tylko nieważność względna, która może być zniesiona przez wykonanie przyrzeczonego świadczenia. Ustawodawca bowiem w zdaniu drugim art. 890 kodeksu cywilnego zamieścił wyraźne postanowienie, że umowa darowizny zawarta bez zachowania formy aktu notarialnego dla oświadczenia darczyńcy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Kwestia zaś, kiedy doszło do spełnienia świadczenia, nie ma tu istotnego znaczenia.
W sytuacji gdy oświadczenie darczyńcy nie zostało złożone w formie aktu notarialnego, wskazane jest, aby fakt dokonania darowizny został udokumentowany (niezależnie od faktury VAT i innych dowodów księgowych) przynajmniej złożonym na piśmie oświadczeniem obdarowanego o przyjęciu darowizny i przekazaniu jej na oznaczony cel lub też innym dowodem stwierdzającym przekazanie danej kwoty, jak np. przekaz pocztowy lub pokwitowanie obdarowanego.
Należy przy tym podkreślić, iż przeniesienie własności nieruchomości wymaga zawsze zawarcia umowy w formie aktu notarialnego (por. art. 158 k.c.). Dotyczy to oczywiście również darowizny.
Jak więc wynika z przedstawionych wyżej przepisów, umowa darowizny jest umową jednostronnie zobowiązującą. Świadczenie darowizny jest bezpłatne tylko wtedy, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Nieodpłatność ta oznacza, że darczyńca nie może uzyskać jakiegokolwiek ekwiwalentu ani w chwili dokonania darowizny, ani też w przyszłości.
Stosownie do art. 889 k.c. nie stanowią darowizny następujące bezpłatne przysporzenia:
1) gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kodeksu,
2) gdy ktoś zrzeka się prawa, którego jeszcze nie nabył albo które nabył w taki sposób, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za nienabyte.
Darowizna może mieć postać zarówno pieniężną, jak i niepieniężną, tzn. przedmiotem darowizny mogą być np. środki trwałe, prawa majątkowe, wyroby gotowe, materiały, towary. Darowiznę może stanowić również nieodpłatne świadczenie usług na rzecz osoby trzeciej.
Darowizna w świetle przepisów ustawy o rachunkowości
W świetle przepisów ustawy o rachunkowości przekazanie lub otrzymanie nieodpłatnie – w tym w drodze darowizny – aktywów (także środków pieniężnych) na inne cele niż nabycie lub wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie oraz wartości niematerialnych i prawnych zalicza się odpowiednio do kosztów lub przychodów pośrednio związanych z działalnością operacyjną jednostki. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. g ustawy o rachunkowości tego rodzaju operacje ujmowane są jako pozostałe koszty (strona Wn) lub przychody (strona Ma) operacyjne.
Natomiast przyjęte nieodpłatnie, w tym także w drodze darowizny, środki trwałe w budowie, środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne zalicza się – zgodnie z art. 41 ust. 2 ustawy o rachunkowości – do rozliczeń międzyokresowych przychodów. Ujęte na tym koncie kwoty zwiększają stopniowo pozostałe przychody operacyjne, równolegle do odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych.
Zgodnie z art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości nieodpłatnie otrzymane aktywa wycenia się według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu (a więc według aktualnej ceny rynkowej). Natomiast darowizny środków pieniężnych i rzeczowych zawsze spowodują rozchód określonego składnika majątkowego – rozchód taki powinien zostać udokumentowany stosownie do obowiązujących w jednostce zasad.
Przykładowo, jeżeli przedmiotem darowizny są pieniądze, to ich zaksięgowanie nastąpi na podstawie dowodu kasowego albo wyciągu bankowego zapisem:
Wn konto „Pozostałe koszty operacyjne”,
Ma konto „Kasa” lub „Rachunek bankowy”.
W sytuacji gdy przedmiotem darowizny będzie np. składnik zapasów – wyrób gotowy, wówczas podstawą ujęcia w księgach może być dowód wydania z magazynu (Wz) z odpowiednią adnotacją, że wydanie dotyczyło darowizny, oraz protokół czy inny dokument podpisany przez obdarowanego na okoliczność przyjęcia darowizny. Rozchód darowanego składnika należy wycenić według takiej samej metody jak każdy inny rozchód takiego składnika.
Darowizna w ustawie o VAT
Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn.zm.), przez dostawę towarów opodatkowaną podatkiem VAT rozumie się również przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, w szczególności:
przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny,
jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony od tych czynności w całości lub w części.
Zasada ta jednak nie ma zastosowania do przekazywanych prezentów o małej wartości i próbek (a także drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych).
Jak więc widać, opodatkowaniu podatkiem VAT podlega wszelkie nieodpłatne przekazanie (wręczenie) przez podatnika towarów (bez wynagrodzenia), w tym darowizny, na cele związane i niezwiązane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem – jeśli z tytułu ich nabycia przysługiwało prawo do odliczenia podatku.
Zgodnie z art. 29 ust. 10 ustawy o VAT, w przypadku dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2, czyli darowizny, podstawą opodatkowania jest cena nabycia towaru, a gdy cena nabycia nie istnieje, koszt wytworzenia określony w momencie dostawy tego towaru.
Podatnik w celu udokumentowania darowizny obowiązany jest do wystawienia faktury wewnętrznej. Za dany miesiąc można wystawić jedną fakturę wewnętrzną dokumentującą wszystkie darowizny dokonane w tym miesiącu. Zrównanie darowizny ze sprzedażą w rozumieniu ustawy o VAT oznacza stosowanie stawek podatku VAT, właściwych dla sprzedaży w kraju towaru będącego przedmiotem darowizny.
Zgodnie z art. 88 ust. 3 pkt 3 ustawy u darczyńcy podatek naliczony przy nabyciu towaru, który jest przeznaczony na darowiznę lub zostanie przekazany w formie darowizny, podlega odliczeniu od podatku należnego na zasadach ogólnych.
Natomiast u podatnika będącego obdarowanym będzie miał zastosowanie art. 88 ust. 1 pkt 5 lit. b ustawy, zgodnie z którym obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika towarów i usług, których nabycie nastąpiło w wyniku darowizny lub nieodpłatnego świadczenia usługi.
Należy jednak pamiętać o tym, że przedmiotem darowizny mogą być towary używane. Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy zwalnia się od podatku dostawę towarów używanych, pod warunkiem że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony.
Zgodnie z art. 43 ust. 2 ustawy przez towary używane rozumie się:
– budynki i budowle lub ich części – jeżeli od końca roku, w którym zakończono budowę tych obiektów, minęło co najmniej 5 lat,
– pozostałe towary, z wyjątkiem gruntów, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku.
Natomiast jeśli podatnik będzie dokonywał darowizny towaru używanego, przy nabyciu którego przysługiwało mu prawo do odliczenia podatku, to taka czynność będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.
Przykłady
Spółka z o.o., która jest podatnikiem podatku VAT, prowadząca wyłącznie sprzedaż opodatkowaną przekazała nieodpłatnie następujące składniki majątku:
1) samochód ciężarowy użytkowany od 1 roku – wartość początkowa samochodu wynosiła 60 000 zł, dotychczasowe umorzenie 45 000 zł, część nieumorzona 15 000 zł,
2) materiały – na rzecz stałego odbiorcy – których wartość ewidencyjna ustalona na poziomie cen zakupu wynosiła 2000 zł;
3) środki pieniężne – na rzecz klubu sportowego – w wysokości 20 000 zł.
Księgowanie:
1. Przekazanie nieodpłatnie samochodu:
Ma konto „Środki trwałe” 60 000 zł (wartość początkowa)
Wn konto „Odpisy umorzeniowe środków trwałych” 45 000 zł (dotychczasowe umorzenie) / Wn konto „Pozostałe koszty operacyjne” 15 000 zł (część nieumorzona).
Przekazany przez spółkę w formie darowizny samochód ciężarowy jest towarem używanym na mocy przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy, zwalnia się od podatku dostawę towarów używanych, pod warunkiem że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. Jak wynika z przykładu, podatnik prowadzi wyłącznie sprzedaż opodatkowaną, w związku z czym miał prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. Dlatego też taka darowizna będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT, co powinno zostać ujęte w księgach zapisem:
Wn konto „Pozostałe koszty operacyjne”
Ma konto „Rozrachunki z tytułu VAT”
2. Przekazanie nieodpłatnie materiałów na rzecz stałego odbiorcy:
a) wartość w cenach ewidencyjnych ustalonych na poziomie cen zakupu – 2000 zł:
Wn konto „Pozostałe koszty operacyjne”
Ma konto „Materiały”;
b) podatek VAT należny 22 proc. (obliczony zgodnie z art. 29 ust. 10 ustawy o VAT, tzn. podstawę opodatkowania przy darowiźnie stanowi wartość towarów obliczona według cen nabycia (zakupu), w tym przypadku 22 proc. z kwoty 2000 zł – 440 zł:
Wn konto „Pozostałe koszty operacyjne”
Ma konto „Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego”.
3. Przekazanie nieodpłatnie środków pieniężnych na rzecz dziecięcego klubu sportowego (na podstawie wyciągu bankowego) – 20 000 zł:
Wn konto „Pozostałe koszty operacyjne”
Ma konto „Rachunek bieżący”.
Spółka jawna otrzymała nieodpłatnie następujące składniki majątku:
a) samochód osobowy – zaliczony do środków trwałych – o wartości rynkowej 20 000 zł,
b) materiały o wartości rynkowej – wydane bezpośrednio do zużycia: 4000 zł.
W jaki sposób należy ująć w księgach rachunkowych związane z tym operacje?
Księgowanie
1. Wprowadzenie do ewidencji otrzymanego nieodpłatnie samochodu osobowego – 20 000 zł:
Wn konto „Środki trwałe”
Ma konto „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”.
2. Miesięczny odpis amortyzacyjny od otrzymanego nieodpłatnie samochodu:
(20 000 zł x 20% = 4000 zł : 12 m-cy =  333,33 zł):
Wn konto „Koszty według rodzajów” (w analityce: Amortyzacja) lub konto zespołu 5
Ma konto „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”.
3. Zarachowanie do pozostałych przychodów operacyjnych równolegle do dokonanych odpisów amortyzacyjnych – części przychodów przypadających na bieżący miesiąc – 333,33 zł:
Wn konto „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”
Ma konto „Pozostałe przychody operacyjne”.
4. Nieodpłatnie otrzymane materiały – wydane bezpośrednio po otrzymaniu do zużycia – 4000,00 zł:
Wn konto „Koszty według rodzajów” (w analityce: Zużycie materiałów) lub konto zespołu 5
Ma konto „Pozostałe przychody operacyjne”.
Podstawa prawna:
ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn.zm.),
ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn.zm.).
Joanna Jesionowska


Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Prawo Przedsiębiorcy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
KSeF 2.0: firmy będą miały tylko 4 miesiące na testy. Co trzeba zrobić już teraz?

W czerwcu 2025 r. – zgodnie z harmonogramem – Ministerstwo Finansów udostępniło dokumentację interfejsu API KSeF 2.0. Jest to jednak materiał dla integratorów systemów i dostawców oprogramowania. Firmy wciąż czekają na udostępnienie środowiska testowego, które zaplanowano na koniec września. Konkretne testy będą więc mogły zacząć się dopiero w październiku. Tymczasem obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur dla części firm wchodzi już w lutym – oznacza to niewiele czasu na przygotowanie.

Projekt ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF po pierwszym czytaniu w Sejmie. Co się zmienia a co pozostaje bez zmian [komentarz eksperta]

W dniu 9 lipca 2025 r., Sejm przeprowadził pierwsze czytanie i skierował do prac w komisji finansów projekt ustawy zakładającej wdrożenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Wszystkie kluby i koła poselskie zapowiedziały dalsze prace nad projektem. Prace legislacyjne wchodzą w końcową fazę. Z coraz większą pewnością możemy więc stwierdzić, że obowiązkowy KSeF będzie wdrażany w dwóch etapach - od 1 lutego 2026 i od 1 kwietnia 2026 r.

Podatek u źródła 2025: Objaśnienia podatkowe ministra finansów dot. statusu rzeczywistego właściciela. Praktyczne szanse i nieoczywiste zagrożenia

Po latach oczekiwań i licznych postulatach ze strony środowisk doradczych oraz biznesowych, Ministerstwo Finansów opublikowało długo zapowiadane objaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela w kontekście podatku u źródła (WHT). Teraz nadszedł czas, by bardziej szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym zagadnieniom. Dokument z 3 lipca 2025 r., opublikowany na stronie MF 9 lipca, ma na celu rozwianie wieloletnich wątpliwości dotyczących stosowania klauzuli „beneficial owner”. Choć sam fakt publikacji należy ocenić jako krok w stronę większej przejrzystości i przewidywalności, nie wszystkie zapisy spełniły oczekiwania.

Polski podatek cyfrowy jeszcze w tym roku? Rząd nie ogląda się na Brukselę

Choć Komisja Europejska wycofała się z planów nałożenia podatku cyfrowego, Polska idzie własną drogą. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiada, że projekt ustawy będzie gotowy do końca roku.

REKLAMA

KSeF 2026: koniec z papierowymi fakturami, zmiany w obiegu dokumentów i obsłudze procesu sprzedaży w firmie

W przyszłym roku w Polsce zostanie uruchomiony obowiązkowy system fakturowania za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Obowiązek ten wejdzie w życie na początku 2026 roku i wynika z procedowanego w Parlamencie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Aktualny postęp prac legislacyjnych nad projektem, oznaczonym numerem druku 1407, można śledzić na stronach Sejmu.

Składki ZUS dla małych firm w 2025 roku - preferencje: ulga na start, mały ZUS plus i wakacje składkowe

Ulga na start, preferencyjne składki, czy „Mały ZUS plus”, a także wakacje składkowe – to propozycje wsparcia dla małych przedsiębiorców. Korzyści to możliwość opłacania niższych składek lub ich brak. Warto też zwrócić uwagę na konsekwencje z tym związane. ZUS tłumaczy kto i z jakich ulg może skorzystać oraz jakie są zagrożenia z tym związane.

Zwracasz pracownikom wydatki na taksówki – czy musisz pobrać zaliczkę na podatek PIT? Najnowsze wyjaśnienia fiskusa (taksówki w podróży służbowej i w czasie wyjścia służbowego)

Pracodawcy mają wątpliwości, czy w przypadku zwracania pracownikom wydatków na taksówki (kiedy to pracownicy wykonują obowiązki służbowe – zarówno w podróży służbowej jak i w czasie tzw. wyjścia służbowego), trzeba od tych kwot pobierać zaliczki na podatek dochodowy? Pod koniec czerwca 2025 r. wyjaśnił to dokładnie Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Kilka miesięcy wcześniej odpowiedzi na to pytanie udzielił Minister Finansów.

Minister Majewska chce uproszczenia ZUS dla firm – konkretne propozycje zmian już na stole

Minister Agnieszka Majewska zaproponowała szereg zmian w przepisach dotyczących ubezpieczeń społecznych, które mają ułatwić życie mikro, małym i średnim przedsiębiorcom. Wśród postulatów znalazły się m.in. podniesienie limitu Małego ZUS Plus, likwidacja składki rentowej dla emerytów-przedsiębiorców, uproszczenia przy wakacjach składkowych oraz ułatwienia dla łączących biznes z rodzicielstwem.

REKLAMA

Miliardy z KPO usprawniają kolejową infrastrukturę

Prawie 11,5 mld zł warte są inwestycje realizowane ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności (KPO) przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zarządzająca infrastrukturą kolejową spółka, która jest największym beneficjentem KPO, zawarła już ponad 120 umów z wykonawcami na kwotę 8 mld zł. Przeszło 160 prowadzonych zadań ma przyczynić się do zwiększenia prędkości pociągów, a także zwiększenia przepustowości tras oraz usprawnienia zarządzania ruchem kolejowym. Inwestycje poprawiają bezpieczeństwo ruchu i komfort obsługi podróżnych. Na stacjach i przystankach budowany jest nowoczesny system informacji pasażerskiej, a ich infrastruktura - dopasowywana do potrzeb osób o ograniczonej mobilności.

Darowizna od brata ponad limit 36 120 zł. Jakie warunki muszą zostać spełnione, aby nie stracić prawa do zwolnienia podatkowego?

Co robić gdy darowizna przekazana przez brata przekracza limit kwoty wolnej w wysokości 36 120 zł? Czy podlegała zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn, pomimo że jest dokonywana z majątku wspólnego brata i jego małżonki? Jakie warunki muszą zostać spełnione, żeby nie stracić prawa do zwolnienia?

REKLAMA