Jakie są skutki podatkowe kradzieży przedmiotu leasingu finansowego

W grudniu 2004 roku samochód został ukradziony – posiadamy protokół kradzieży i umorzenia dochodzenia postępowania z policji, a cała dokumentacja została przekazana do PZU celem wypłaty odszkodowania dla firmy leasingowej. Spółka wycofała samochód z ewidencji środków trwałych z datą jego kradzieży, uznając nieumorzoną wartość samochodu za niestanowiącą kosztu uzyskania przychodu. Od stycznia 2005 roku spółka płaci czynsz według faktur otrzymywanych od leasingodawcy, nie odliczając podatku VAT oraz nie uznając ich za koszt uzyskania przychodu.

Prosimy o odpowiedź:

1) Czy spółka prawidłowo postąpiła, wycofując skradziony samochód z ewidencji środków trwałych, czy raczej powinna go pozostawić w ewidencji środków trwałych, obejmując go odpisem aktualizującym?

2) Co z fakturami za czynsz wystawionymi przez leasingodawcę po dacie kradzieży tego samochodu (które zostały uznane za niestanowiące kosztów uzyskania przychodów), w przypadku gdy PZU wypłaci odszkodowanie na rzecz firmy leasingowej, a ta różnicę w wysokości niespłaconych rat leasingowych przekaże na konto spółki?

3) Czy czynsze zapłacone do dnia zwrotu odszkodowania można uznać za koszt uzyskania przychodu w podatku dochodowym od osób prawnych, gdy otrzymane odszkodowanie jest przychodem podatkowym?

W przypadku leasingu finansowego (a więc leasingu, o którym mowa w art. 17f updop) przedmiot leasingu zaliczany jest do środków trwałych podatnika. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się do końca miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór (art. 16h ust. 1 pkt 1 updop). Słusznie zatem postąpiła spółka, wycofując przedmiotowy samochód z ewidencji środków trwałych.

W „normalnym” przypadku (gdyby skradziony samochód stanowił własność spółki) strata związana z utratą samochodu, w części niepokrytej dokonanymi odpisami amortyzacyjnymi, stanowiłaby koszt uzyskania przychodów spółki (por. art. 16 ust. 1 pkt 5 a contrario). W omawianym przypadku nie jest to jednak możliwe, ponieważ nie można uznać za koszt uzyskania przychodów na powołanej podstawie wydatków jeszcze nieponiesionych przez spółkę.

Jednocześnie wydatki związane z leasingiem (raty leasingowe) ponoszone po dniu kradzieży stanowią koszt uzyskania przychodów spółki w momencie poniesienia. Są to bowiem wydatki ponoszone w związku z prowadzoną przez spółkę działalnością, a zatem pośrednio związane z jej przychodami.

Organy podatkowe zdają się reprezentować w tej kwestii odmienne stanowisko. Jako przykład wskazać należy pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w Olsztynie z 24 grudnia 2003 r. (nr USIV/I/443-92/03; pismo to dotyczy co prawda skutków kradzieży przedmiotu leasingu operacyjnego, lecz podobnych argumentów spodziewać się można w przypadku kradzieży przedmiotu leasingu finansowego). Czytamy w nim, że:

podatnik może odliczyć od przychodów wszelkie koszty ich uzyskania, pod warunkiem że miały one bezpośredni lub pośredni związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a ich poniesienie miało bądź mogło mieć wpływ na wysokość osiągniętego przychodu. W sytuacji więc gdy dany wydatek nie ma związku z przychodem, nie może on stanowić kosztu uzyskania przychodu. Zgodnie z przytoczonym stanem faktycznym opłacenie przedmiotowych rat leasingu dotyczy okresu po utracie samochodu. Z uwagi na to, że nie było już przedmiotu leasingu, omawiany wydatek nie mógł mieć wpływu na powstanie przychodu. Wydatek dotyczący spłaty rat leasingowych po utracie samochodu, jak sam podatnik zauważa, służył jedynie zminimalizowaniu strat powstałych w związku z kradzieżą. W świetle powyższego wydatek z tytułu rat leasingowych poniesiony w okresie po kradzieży lub innej formie utraty przedmiotu leasingu nie stanowi kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Mając powyższe na uwadze, wskazać należy dwa możliwe sposoby postępowania w omawianej sytuacji. W ocenie autora wszelkie wydatki z tytułu przedmiotowego leasingu (także raty leasingowe zapłacone przez ubezpieczyciela) stanowią koszt uzyskania przychodów spółki, natomiast otrzymane przez spółkę ubezpieczenie (w tym kwoty przekazane przez ubezpieczyciela firmie leasingowej) – przychód spółki. Przyjmując natomiast tok rozumowania reprezentowany przez organy podatkowe należy uznać, że:

• wydatki ponoszone przez spółkę na spłatę rat leasingowych (po dniu kradzieży samochodu) nie stanowią kosztów uzyskania przychodów spółki,

• odszkodowanie wypłacone przez ubezpieczyciela stanowi przychód spółki jedynie w części, w której odszkodowanie to faktycznie zostanie otrzymane przez spółkę (nie stanowi przychodu spółki ta część odszkodowania, która została przekazana firmie leasingowej i nie została otrzymana przez spółkę w związku z zaliczeniem na poczet niespłaconych rat).

Tomasz Krywan

konsultant podatkowy