Kiedy powstaje obowiązek sporządzenia dokumentacji transakcji z powiązaną spółką

• 100 000 euro – jeżeli wartość transakcji nie przekracza 20% kapitału zakładowego,

• 30 000 euro – w przypadku świadczenia usług, sprzedaży lub udostępnienia wartości niematerialnych i prawnych,

• 20 000 euro – dla transakcji, w związku z którą zapłata należności wynikająca z takiej transakcji dokonywana jest bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową,

• 50 000 euro – w pozostałych przypadkach.

Warto tu podkreślić, że przez wysokość transakcji należy rozumieć „łączną kwotę (lub jej równowartość) wynikającą z umowy lub rzeczywiście zapłaconą w roku podatkowym wymagalnych w roku podatkowym świadczeń” (art. 9a ust. 2 updop). Nie ma przy tym znaczenia, czy chodzi tu o pojedynczą transakcję, czy o większą ich ilość. Z przepisu wynika także, że ocena powstania tego obowiązku powinna nastąpić z wykorzystaniem metody memoriałowej (a więc w oparciu o zarachowaną, a nie rzeczywiście zapłaconą w ciągu roku wysokość świadczeń).

Zasadniczą wartość, od której wymagane jest posiadanie dokumentacji, jest 50 000 euro. Pozostałe wartości stanowią wyjątki. Ustawa przewiduje obniżone progi dla dwóch rodzajów transakcji. Pierwszy z nich obejmuje transakcje, których przedmiot stanowią usługi, sprzedaży lub udostępnienie wartości niematerialnych i prawnych. Przez wartości te należy rozumieć między innymi autorskie lub pokrewne prawa majątkowe, licencje, prawa do: wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych, wzorów zdobniczych, oraz wartość stanowiącą równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know-how) – art. 16b ust. 1 updop. Tego rodzaju transakcje stanowią przedmiot szczególnej troski władzy skarbowej, jako że przy ich zawarciu najczęściej dochodzi do transferu zysku za granicę i tym samym „wyprowadzania” dochodu spółki z Polski. Wartości niematerialne i prawne są z jednej strony szczególnie trudne do oszacowania, z drugiej strony często nie mają miejsca. Z tych powodów ich udokumentowanie ma szczególne znaczenie. Dlatego też Czytelnik w przypadku zawarcia kilku umów z podmiotem powiązanym powinien podzielić je na: umowy, których przedmiotem są te wartości, umowy, z których płatności trafiają do krajów prowadzących szkodliwą konkurencję podatkową, oraz pozostałe umowy.

Spółka X z o.o., utworzona przez spółkę Y GmbH z siedzibą w Hanowerze (spółka matka), zawarła z nią umowę licencyjną, na podstawie której ma płacić 12 000 euro rocznie z tytułu korzystania z licencji. Kolejne 20 000 euro przekazywane jest do spółki matki na podstawie umowy know-how. Dodatkowo w ciągu roku spółka X nabywa od spółki Y GmbH surowce i półprodukty o łącznej wartości 15 000 euro. Ponieważ łączna kwota transakcji, których przedmiotem są wartości niematerialne i prawne (licencja i umowa know-how), przekracza 30 000 euro, to transakcje pomiędzy stronami powinny być udokumentowane zgodnie z art. 9a updop.

Drugą kategorią transakcji, do których w jeszcze większym stopniu stosowana jest zasada ograniczonego zaufania, są transakcje, z których płatność trafia do powiązanego podmiotu z siedzibą w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową (tzw. raju podatkowego). Są to kraje, w których stosuje się szczególnie niskie stawki podatku. Lista tych krajów publikowana jest w rozporządzeniu Ministra Finansów. Czytelnik powinien zatem sprawdzić, czy płatność transakcji nie jest dokonywana (bezpośrednio lub pośrednio!) do kraju występującego na tej liście. Przydatny może tu być certyfikat rezydencji podatkowej kontrahenta.

Ostatni wyjątek dotyczy podmiotów o znacznym kapitale zakładowym. Jeżeli spółka zawarła transakcje do wartości 100 000 euro, a nie przekracza ona 20% jej kapitału zakładowego, to nie powstanie obowiązek jej udokumentowania.

Sławomir Biliński

specjalista w zakresie podatku dochodowego, prawnik