Rozliczanie kosztów i przychodów działalności produkcyjnej
REKLAMA
Od początku roku prowadzimy zakład produkcyjny wyrobów z tworzyw sztucznych. Prosimy o odpowiedź, w jaki sposób ewidencjonować i rozliczać koszty i przychody powstałe w procesie produkcyjnym?
Na kontach działalności podstawowej w zespole 5 ewidencjonuje się koszty wytworzenia wyrobów.
Typowe zapisy po stronie Wn konta „Koszty podstawowej działalności produkcyjnej” obejmują:
• koszty bezpośrednie przeniesione z kont zespołu 4 w korespondencji z kontem „Rozliczenie kosztów” lub księgowane bezpośrednio na tym koncie, jeśli jednostka nie prowadzi kont zespołu 4,
• odpisy kosztów rozliczanych w czasie,
• koszty wydziałowe,
• koszty zużycia półfabrykatów pochodzących bezpośrednio z produkcji,
• ujawnione nadwyżki produkcji w toku.
Przy produkcji wyrobów sporządza się odpowiednią kalkulację poniesionych kosztów. Kalkulacją mogą być obejmowane poszczególne rodzaje wyrobów lub ich grupy. Spośród stosowanych metod kalkulacji najczęściej w praktyce stosowana jest kalkulacja podziałowa lub doliczeniowa.
Kalkulacja podziałowa polega na tym, że koszty produkcji wyrobów dzieli się przez ich ilość i otrzymuje się w ten sposób ich koszty jednostkowe. Metodę tę stosuje się, gdy jest wytwarzany jeden rodzaj produktu lub produkty są do siebie podobne, a więc przy produkcji masowej lub wielkoseryjnej.
Przy kalkulacji doliczeniowej koszty bezpośrednie nalicza się na podstawie dowodów źródłowych do przedmiotów kalkulacyjnych, natomiast koszty pośrednie dolicza się do kosztów bezpośrednich za pomocą określonych kluczy, np. udziału robocizny bezpośredniej z narzutami lub materiałów bezpośrednich z narzutami.
Spośród znanych metod kalkulacji najczęstsze zastosowanie ma kalkulacja podziałowa lub doliczeniowa.
Techniczny koszt wytworzenia wyrobów obejmuje:
• robociznę bezpośrednią z narzutami, po pomniejszeniu o wartość odpadów użytkowych z produkcji, przekazanych do magazynu,
• materiały bezpośrednie z narzutami kosztów zakupu i odchyleń od cen ewidencyjnych,
• inne koszty bezpośrednie, np. koszty obcej obróbki produkcyjnej,
• koszty wydziałowe.
Wartość produkcji niezakończonej ustala się w wysokości kosztów wytworzenia, która powinna być potwierdzona inwentaryzacją na ostatni dzień każdego roku obrotowego. Możliwe jest zaniechanie wyceny produkcji w toku, jeśli nie powoduje to zniekształcenia stanu aktywów i wyniku finansowego jednostki.
Przy produkcji wyrobów powstają braki naprawialne i nienaprawialne. Koszty braków nienaprawialnych zwiększają koszty produkcji wyrobów.
W przypadku rozliczania kosztów produkcji według rzeczywistych kosztów produkcji oraz kosztów planowanych zastosowanie ma konto „Rozliczenie kosztów produkcji”. Na równi z wyrobami gotowymi traktuje się półfabrykaty własnej produkcji, dla których prowadzona jest ewidencja ilościowo-wartościowa.
Po stronie Wn konta „Rozliczenie kosztów produkcji” wykazuje się rzeczywisty koszt wytworzenia wyrobów gotowych i półfabrykatów w korespondencji ze stroną Ma konta „Koszty podstawowej działalności produkcyjnej”, a także odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych, gdy ich koszt rzeczywisty jest niższy od ceny ewidencyjnej, w korespondencji ze stroną Ma konta „Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów”.
Po stronie Ma konta „Rozliczenie kosztów produkcji” księguje się wartość wytworzonych wyrobów gotowych (w cenach ewidencyjnych) przekazanych z magazynu do sprzedaży, w korespondencji ze stroną Ma konta „Wyroby gotowe” lub „Półfabrykaty”, a także odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych, gdy ich koszt rzeczywisty jest wyższy od ceny ewidencyjnej, w korespondencji ze stroną Wn konto „Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych”.
Konto „Rozliczenie kosztów produkcji” nie może wykazywać sald na koniec okresu sprawozdawczego. Prowadzenie tego konta nie jest celowe, gdy ewidencja wyrobów gotowych na kontach zespołu 5 i 7 jest prowadzona według kosztów rzeczywistych.
Przy zastosowaniu cen ewidencyjnych koszt wytworzenia wykazuje się po korekcie o odchylenia od cen ewidencyjnych według wskaźnika odchyleń wyliczonego w następujący sposób: odchylenia przypadające na stan początkowy wyrobów gotowych na koncie „Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych” powiększone o powstałe odchylenia w okresie sprawozdawczym i dzielone przez wartość w cenach ewidencyjnych zapasu wyrobów na początek okresu, powiększonego o wartość w cenach ewidencyjnych wyrobów przyjętych z produkcji do magazynu w okresie sprawozdawczym.
Za pomocą tak ustalonego wskaźnika wylicza się kwotę odchyleń przypadającą na pozostałość zapasu wyrobów gotowych, a różnicę odnosi się na konto „Koszt własny sprzedanych wyrobów gotowych”. Przyjęte zasady rozliczania odchyleń od cen ewidencyjnych nie mogą być zmieniane w ciągu roku sprawozdawczego.
Saldo Wn lub Ma na koncie „Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych” koryguje stan wyrobów gotowych do ich rzeczywistego kosztu wytworzenia.
Przychody zarówno ze sprzedaży wyrobów gotowych, jak i półfabrykatów wykazuje się w zespole 7. Uznanie reklamacji odbiorców oraz udzielenie im bonifikat powoduje zmniejszenie przychodów.
Przy sprzedaży wyrobów gotowych występują koszty ich sprzedaży, które obejmują:
• koszty obsługi zbytu, w tym np. koszty reklamy i udziału w targach,
• koszty opakowań zbiorczych związane z przygotowaniem produkcji,
• koszty załadunku i przewozu wyrobów do magazynu odbiorcy,
• prowizje jednostek pośredniczących w sprzedaży wyrobów gotowych.
Nie zalicza się do kosztów sprzedaży kosztów magazynowania i kosztów zbytu w przypadku wydzielenia komórek zbytu. Wydzielenie kosztów zbytu nie jest wskazane, gdy koszty te są nieznaczne. W takim przypadku koszty te zalicza się do kosztów ogólnego zarządu.
Jeśli dokonuje się badania rentowności poszczególnych rodzajów działalności podstawowej lub poszczególnych wyrobów, to koszty ogólnego zarządu mogą być statystycznie rozliczane na kierunki działania lub nośniki kosztów.
Podstawę rozliczania kosztów ogólnych zarządu może wtedy stanowić: koszt wytworzenia, koszt przerobu, ilość produktów lub inny miernik charakteryzujący związek wyrobów z kosztami zarządu.
Gdy dana jednostka gospodarcza sporządza rachunek zysków i strat metodą porównawczą, to na koniec roku obrotowego koszty według rodzaju z zespołu 4 są przenoszone na stronę Wn konta „Wynik finansowy”, natomiast koszty wytworzenia i koszty ogólne sprzedaży przenosi się na stronę Wn konta „Rozliczenie kosztów”. Saldo konta „Rozliczenie kosztów” wyrażające zmianę stanu produktów i rozliczeń międzyokresowych kosztów przenosi się na odpowiednią stronę konta „Wynik finansowy”.
Gdy jednostka sporządza rachunek zysków i strat metodą kalkulacyjną, to na koniec roku obrotowego koszty według rodzaju z zespołu 4 przenoszone są na stronę Wn konta „Rozliczenie kosztów”, a koszty wytworzenia, koszty ogólne i sprzedaży – na stronę Wn konta „Wynik finansowy”.
Przyjęcie prawidłowego sposobu ewidencji i rozliczenia kosztów umożliwia ustalenie:
• jednostkowych kosztów własnych i poszczególnych rodzajów działalności,
• rentowności i analizy poniesionych kosztów.
Dla kierownictwa przedsiębiorstw, szczególnie w większych jednostkach, ma to duże znaczenie, gdyż prawidłowy system ewidencji kosztów staje się elementem kontroli wewnętrznej.
Marian Borkowski
biegły rewident
Źródło:
Serwis Finansowo-Księgowy
Autopromocja
REKLAMA
REKLAMA