Jak księgujemy udziały nabyte w celu ich umorzenia

Zgodnie z art. 36a ustawy o rachunkowości w przypadku umorzenia udziałów własnych dodatnią różnicę między ich wartością nominalną a ceną nabycia należy odnieść na kapitał zapasowy. Natomiast różnica ujemna jest ujmowana jako zmniejszenie kapitału zapasowego, część zaś ujemnej różnicy, która przewyższa kapitał zapasowy, traktujemy jako stratę z lat ubiegłych. Należy ją opisać w informacji dodatkowej w sprawozdaniu finansowym za rok, w którym nastąpiło obniżenie kapitału zakładowego.

W myśl art. 199 § 1 Kodeksu spółek handlowych udział może być umorzony jedynie po wpisie spółki do rejestru i tylko w przypadku, gdy umowa spółki tak stanowi. Udział może zostać umorzony za zgodą wspólnika, w drodze nabycia udziału przez spółkę (tzw. umorzenie dobrowolne), bądź bez zgody wspólnika (tzw. umorzenie przymusowe).

Osoba fizyczna dokonująca odpłatnego zbycia udziałów w celu ich umorzenia na rzecz spółki z o.o. osiąga dochód z udziału w zyskach osób prawnych (art. 24 ust. 5 pkt 1 updof). Od takiego dochodu pobierany jest podatek dochodowy w wysokości 19% (art. 30a ust. 1 pkt 4 updof).

W celu obliczenia dochodu do opodatkowania należy uwzględnić art. 24 ust. 5d updof. Dochodem z umorzenia udziałów lub akcji w spółkach mających osobowość prawną jest nadwyżka przychodu otrzymanego w związku z umorzeniem nad kosztami uzyskania przychodu obliczonymi zgodnie z art. 22 ust. 1f albo art. 23 ust. 1 pkt 38. Jeżeli nabycie nastąpiło w drodze spadku lub darowizny, koszty ustala się do wysokości wartości z dnia nabycia spadku lub darowizny.

Spółka z o.o. będąca płatnikiem zryczałtowanego podatku powinna w terminie do 20. dnia następnego miesiąca przekazać kwotę pobranego podatku na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik właściwy według miejsca siedziby spółki oraz przesłać zbiorczą deklarację PIT-8A (art. 42 ust. 1 updof).

Przykład