Podatnik wyjechał za granicę na około 1,5 miesiąca i nie ustanowił pełnomocnika do doręczeń. Urząd kontroli skarbowej wysłał w tym czasie pocztą decyzję, którą traktuje jako doręczoną w sposób zastępczy, tj. na podstawie art. 150 § 2 Ordynacji podatkowej. Czy w opisanej sytuacji doszło do skutecznego doręczenia decyzji? W miarę możliwości proszę o poparcie odpowiedzi orzecznictwem.
RADA
Tak, doszło do skutecznego dostarczenia decyzji. Artykuły 148–150 Ordynacji podatkowej nie są stosowane tylko w razie wyjazdu za granicę na okres co najmniej 2 miesięcy, gdy podatnik będący stroną (nie jest nią np. świadek) nie ustanowił pełnomocnika do spraw doręczeń. W uzasadnieniu – przykład orzeczenia, w którym sędziowie NSA opisują, kiedy organy podatkowe mogą stosować art. 147, a kiedy 148–150 Ordynacji podatkowej.
UZASADNIENIE
Artykuł 147 Ordynacji podatkowej przewiduje specjalny sposób doręczania podatnikom pism organów podatkowych. Dotyczy on wyłącznie osób, które są stroną oraz wyjeżdżają za granicę na co najmniej 2 miesiące. Jeżeli przedsiębiorca spełniający te warunki nie ustanowi pełnomocnika do spraw doręczeń, organy podatkowe doręczają decyzję pod dotychczasowym adresem. Nawet gdy list nie został odebrany, uznają, że decyzja została doręczona. Ponieważ pobyt trwał krócej niż 2 miesiące, nie stosuje się tego przepisu wobec Pana. UKS miał więc prawo – pomimo pobytu za granicą – przekazać pismo tak, jakby był Pan w Polsce. Jak wiadomo, organy podatkowe doręczają wtedy pisma pod adresem zamieszkania lub do pracy, a gdy się to nie uda, stosują tzw. doręczenie zastępcze.
PRZYKŁAD 1
Jan K. wyjechał za granicę 1 grudnia 2005 r. Planował tam spędzić 1 miesiąc. Dlatego nie ustanowił pełnomocnika do spraw doręczeń. Pobyt przeciągnął się jednak do końca marca 2006 r. W Polsce toczyło się przed wyjazdem Jana K. postępowanie podatkowe. 20 lutego 2006 r. urząd skarbowy wydał decyzję przeciwko Janowi K. Z uwagi na brak pełnomocnika do spraw doręczeń decyzję uznano za przekazaną po jej dostarczeniu pod dotychczasowym adresem Jana K. w Polsce.
PRZYKŁAD 2
Anna K. wyjechała z Polski 25 stycznia 2006 r. na jeden miesiąc. 20 lutego 2006 r. urząd skarbowy wydał decyzję o zaległości podatkowej Anny K. za 2004 r. w podatku dochodowym. Ponieważ pani Anna wyjeżdżała na krócej niż 2 miesiące, nie ma zastosowania art. 147 Ordynacji podatkowej. Urząd skarbowy przekazał decyzję pocztą (art. 148–150 Ordynacji podatkowej). Anna K. odebrała list 28 lutego 2006 r. i zdążyła złożyć odwołanie.
Doręczanie pism osobom, które wyjechały za granicę
O odrębności art. 147 i art. 148–150 Ordynacji podatkowej NSA wypowiedział się 10 listopada 2004 r. (sygn. FSK 614/04). Sąd rozstrzygał skargę kasacyjną Ryszarda W. Przedsiębiorca przebywał w Berlinie od 2000 r. W Polsce przed organami podatkowymi reprezentował go adwokat. W grudniu 2002 r. Ryszard W. odwołał pełnomocnika. Przed ustanowieniem nowego Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej podpisał niekorzystną dla Ryszarda W. decyzję. Dostarczono ją pod ostatnim adresem Ryszarda W. w Polsce. Uznano ją za doręczoną, pomimo, że nie dotarła do Ryszarda W. Dla pewności doręczenia decyzji pracownicy aparatu skarbowego podjęli jeszcze jedną próbę jej dostarczenia, tym razem dla nowego pełnomocnika. NSA w tej sprawie stwierdził:
Obowiązek ustanowienia pełnomocnika do spraw doręczeń powstał niezwłocznie po odwołaniu dotychczasowego pełnomocnika. W niewadliwie ustalonym stanie faktycznym sprawy zawarty w skardze kasacyjnej zarzut pominięcia przez Sąd art. 148–150 Ordynacji podatkowej był całkowicie chybiony, gdyż przepisy te nie miały zastosowania do osoby, która ma miejsce zamieszkania za granicą. Wprost jest o tym mowa w art. 150 § 1 Ordynacji podatkowej, który przewiduje doręczenie zastępcze tylko w razie niemożności doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 148 lub art. 149 Ordynacji podatkowej. Z oczywistych względów ten sposób doręczenia nie może być natomiast stosowany do osób wskazanych w art. 147 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej, gdyż skoro przebywają one za granicą, to nie mogą podjąć w tym czasie pism kierowanych do nich na adres w kraju. Dla tych osób tryb doręczenia pism jest unormowany odrębnie w przepisach art. 147 Ordynacji podatkowej.
Jednocześnie NSA skrytykował podejmowane przez organy podatkowe próby doręczenia zastępczego decyzji, gdyż wprowadzało to w błąd Ryszarda W. Jego nowy pełnomocnik sądził, że ma dwa tygodnie na złożenie odwołania od nadania listu z decyzją. Warto podkreślić, że w ostatnich latach do Ordynacji podatkowej wprowadzono przepisy, które dają przedsiębiorcom prawo dochodzenia odszkodowania od organów podatkowych. Warunkiem otrzymania odszkodowania jest podważanie decyzji organu podatkowego (np. art. 260 Ordynacji podatkowej), co w opisanej sprawie nie miało miejsca.
• art. 133, 147–150, 260 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa – j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60; ost.zm. Dz.U. Nr 143, poz. 1199
