Jak ujmować w księgach rachunkowych patenty i prace badawczo-rozwojowe

Koszty zakończonych prac rozwojowych prowadzonych przez jednostkę na własne potrzeby, poniesione przed podjęciem produkcji lub zastosowaniem technologii, zalicza się do wartości niematerialnych i prawnych po spełnieniu warunków określonych w art. 33 ust. 2 ustawy o rachunkowości. Szczegóły w uzasadnieniu.

Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się m.in. koszty zakończonych prac rozwojowych (art. 3 ust. 1 pkt 14 ustawy o rachunkowości). W ustawie o rachunkowości nie został jednak określony zakres przedmiotowy prac badawczych i prac rozwojowych.

Terminy „prace rozwojowe” i „prace badawcze” zostały zdefiniowane w § 8 Międzynarodowego Standardu Rachunkowości nr 38 „Wartości niematerialne i prawne” w sposób następujący:

•  prace rozwojowe są praktycznym zastosowaniem odkryć badawczych lub też osiągnięć innej wiedzy w planowaniu lub projektowaniu produkcji nowych lub znacznie udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów technologicznych, systemów lub usług, które ma miejsce przed rozpoczęciem produkcji seryjnej lub zastosowaniem,

• prace badawcze są nowatorskim i zaplanowanym poszukiwaniem rozwiązań podjętym z zamiarem zdobycia i przyswojenia nowej wiedzy naukowej i technicznej.

Zgodnie z art. 33 ust. 2 ustawy o rachunkowości koszty zakończonych prac rozwojowych prowadzonych przez jednostkę na własne potrzeby, poniesione przed podjęciem produkcji lub zastosowaniem technologii, zalicza się do wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli:

1) produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych wiarygodnie określone,

2) techniczna przydatność produktu lub technologii została stwierdzona i odpowiednio udokumentowana i na tej podstawie jednostka podjęła decyzję o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii,

3) koszty prac rozwojowych zostaną pokryte, według przewidywań, przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii.

UWAGA!

Okres dokonywania odpisów kosztów prac rozwojowych należy ustalić w polityce rachunkowości, ale nie może on być krótszy niż 5 lat. Natomiast wszelkie nakłady poniesione na prace badawcze należy ujmować w ciężar kosztów okresu, w którym zostały poniesione. Ich aktywowanie byłoby sprzeczne z zasadą ostrożności oraz ogólną definicją aktywów, a zwłaszcza brakiem możliwości wykazania, że w przyszłości przyniosą one określone korzyści ekonomiczne.