Jak prawidłowo rozliczyć kompensatę należności i zobowiązań w walucie obcej
REKLAMA
Prowadzę działalność gospodarczą, w ramach której dokonuję transakcji międzynarodowych (tj. wewnątrzwspólnotowych nabyć i dostaw oraz importu i eksportu). Zdarza się, że rozliczam się z kontrahentami zagranicznymi w formie kompensaty należności bądź zobowiązań. Jak mam je prawidłowo rozliczać dla celów podatkowych? Czy występują tu różnice kursowe?
RADA
Przy rozliczaniu należności i zobowiązań, wyrażonych w walucie obcej, w formie kompensaty wierzytelność niższa zostaje umorzona względem wierzytelności wyższej. Z powodu braku płatności dokonywanych w drodze faktycznych transferów pieniężnych nie mają zastosowania przepisy podatkowe o różnicach kursowych.
UZASADNIENIE
Kompensata jest sposobem umorzenia wierzytelności wzajemnych, gdy kontrahenci są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami. Wówczas każda ze stron może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelnością drugiej strony. Na skutek kompensaty obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.
W momencie dokonywania kompensaty należności i zobowiązań nie ustala się różnic kursowych, gdyż nie ma faktycznych przepływów pieniężnych. Takie stanowisko prezentują także organy podatkowe (np. postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego Naczelnika Urzędu Skarbowego Łódź-Śródmieście z 18 kwietnia 2006 r., sygn. USII/423/05/06/G.Z.).
Definicja potrącenia wierzytelności, czyli kompensaty, znajduje się w Kodeksie cywilnym. Aby kompensata była skuteczna, muszą być spełnione przesłanki z art. 498–505 k.c. Przepisy o różnicach kursowych będą miały zastosowanie jedynie do części nieobjętej kompensatą.
Oznacza to, że do nieskompensowanej różnicy regulowanej gotówkowo mają zastosowanie przepisy o różnicach kursowych oraz będzie możliwe powiększenie lub zmniejszenie kosztów bądź przychodów. I tak, jeżeli:
• przychody wyrażone są w walutach obcych, a między dniem ich uzyskania i dniem faktycznego otrzymania występują różne kursy walut, przychody te odpowiednio podwyższa się lub obniża o różnice wynikające z zastosowania kursu kupna walut z dnia faktycznego otrzymania przychodów, ustalonego przez bank, z którego usług korzystał uzyskujący przychód, oraz z zastosowania kursu średniego ogłaszanego przez NBP z dnia uzyskania przychodu,
• koszty wyrażone są w walutach obcych, a między dniem ich zarachowania i dniem zapłaty występują różne kursy walut, koszty te odpowiednio podwyższa się lub obniża o różnice wynikające z zastosowania kursu sprzedaży walut z dnia zapłaty, ustalonego przez bank, z którego usług korzystał ponoszący koszt, oraz z zastosowania kursu średniego ogłaszanego przez NBP z dnia zarachowania kosztów.
Przykład 1
Polski kontrahent ma należność N – 10 000 euro, zarachowaną 4 kwietnia 2006 r., przeliczoną po średnim kursie NBP (1 euro = 3,98 zł) – 39 800 zł.
Zagraniczny kontrahent ma zobowiązanie Z – 8000 euro.
Kompensata: N – Z = 10 000 euro – 8000 euro = 2000 euro.
17 maja 2006 r. polski kontrahent otrzymał przychód, stanowiący nieskompensowaną należność, w wysokości 2000 euro, który należy przeliczyć, stosując kurs kupna banku podatnika (1 euro = 3,78 zł) – 7560 zł.
Wartość 2000 euro z dnia 4 kwietnia 2006 r. po przeliczeniu po średnim kursie NBP to 7960 zł.
Różnice kursowe związane z nieskompensowaną należnością: 7560 zł – 7960 zł = –400 zł, stanowią kwotę pomniejszającą przychód podatnika w związku z ich ujemną wartością. Gdyby różnica była dodatnia, podatnik musiałby powiększyć swój przychód.
Przykład 2
Polski kontrahent ma zobowiązanie Z – 8000 euro zarachowane 4 kwietnia 2006 r., przeliczone po średnim kursie NBP (1 euro = 3,98 zł) – 31 840 zł.
Zagraniczny kontrahent ma należność N – 10 000 euro.
Kompensata: N – Z = 10 000 euro – 8000 euro = 2000 euro.
17 maja 2006 r. polski kontrahent poniósł koszt – zapłacił nieskompensowane zobowiązanie w wysokości 2000 euro, przeliczone z zastosowaniem kursu sprzedaży banku podatnika (1 euro = 3,80 zł) – 7600 zł.
Wartość 2000 euro z 4 kwietnia 2006 r., po przeliczeniu po średnim kursie NBP, to 7960 zł.
Różnice kursowe dotyczące nieskompensowanego zobowiązania: 7600 zł – 7960 zł = –360 zł, stanowią kwotę pomniejszającą koszt podatnika na skutek ich ujemnej wartości. Gdyby różnica była dodatnia, podatnik musiałby powiększyć koszt.
Przepisy dotyczące różnic kursowych, tak jak w przypadku kompensaty, nie będą miały zastosowania do wymiany barterowej dokonywanej między kontrahentem polskim i zagranicznym, jeżeli wartość towarów będących przedmiotem wymiany barterowej będzie wyrażona w walucie obcej. Potwierdzenie prawidłowości takiego rozliczenia podatku można znaleźć w orzecznictwie, np. w wyroku NSA z 30 sierpnia 1995 r., sygn. akt III SA 71/95.
• art. 12 ust. 3, art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2005. Nr 183, poz. 1538
• art. 498–505 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny – Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 172, poz. 1438
Leszek Syguła
ekspert w zakresie podatków dochodowych,
prawnik, doktorant Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu
Autopromocja
REKLAMA
REKLAMA
Podatek PIT - część 2
Jak zdobyć Certyfikat:
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat
1/10
Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
2 maja 2023 r. (wtorek)
4 maja 2023 r. (czwartek)
29 kwietnia 2023 r. (sobota)