Współwłaściciel spółki jawnej dokonuje zakupów, które nie dotyczą prowadzonej przez spółkę działalności. Zakupy dokonywane są na kwoty do 8000 zł. Rozumiem, że będą to wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodu.
Jak należy ewidencjonować te zdarzenia? Czy kwotę brutto mogę zaksięgować następująco: Wn konto 250 „Rozrachunki z właścicielami”, Ma konto 201 „Rozrachunki z dostawcami”? A może lepiej jest np. zaksięgować fakturę jak wszystkie inne i wystawić refakturę?
RADA
Oba rozwiązania nie są dobre. Podstawowym ich mankamentem jest to, że nie odzwierciedlają charakteru ekonomicznego ewidencjonowanych operacji, oraz to, że mogą powodować problemy podatkowe.
Najlepszym rozwiązaniem jest wypłata wspólnikom zaliczek na poczet zysku przysługującego im po zakończeniu roku obrotowego. Z tych pieniędzy mogą kupować potrzebne im towary na własny rachunek, a nie na rachunek spółki. Jedynym problemem jest to, że wysokość ewentualnych zysków spółki, które mogą podlegać podziałowi między wspólników, będzie znana dopiero po zamknięciu roku obrotowego. Z tego względu wskazane byłoby określenie w umowie spółki sposobu postępowania z otrzymanymi zaliczkami. Może się bowiem okazać, że spółka na koniec roku nie wypracowała zysku bądź też wypracowała niższy zysk niż wypłacone zaliczki.
UZASADNIENIE
Sądząc z opisu, wspólnicy kupowali potrzebne im produkty, biorąc faktury wystawiane na spółkę jawną. Świadczy o tym propozycja księgowania tych zakupów jako zobowiązania spółki albo ich „refakturowania”.
Zakupy niezwiązane z prowadzoną działalnością rozliczane przez konto rozrachunków z właścicielami
W pierwszym przypadku ewidencjonowanie zakupów: Wn konto 250, Ma konto 201 może spowodować problemy na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług. Spółka formalnie nabywa towary i następnie dokonuje ich dostawy dla wspólników, a więc w zasadzie powinna wykazać podatek należny. Jak rozumiem, nie wystawia ona faktur na wspólników i nie wykazuje podatku należnego w deklaracji VAT-7.
Zakupy niezwiązane z prowadzoną działalnością rozliczane przez refakturowanie
Drugi sposób (refakturowanie) również budzi szereg zastrzeżeń. W opisanej sytuacji należałoby raczej mówić o odsprzedaży niż o refakturowaniu. Refakturowanie dotyczy bowiem zakupu usług. Teoretycznie można by przyjąć, że spółka w ramach działalności handlowej nabywa towary (np. ubrania, żywność, sprzęt gospodarstwa domowego itp.), które następnie odprzedaje wspólnikom. Z formalnego punktu widzenia jest to możliwe, bowiem żaden przepis nie zabrania dokonywania wspólnikowi zakupów w spółce, którą zawiązał.
W takim przypadku spółka uzyskiwałaby przychód ze sprzedaży towarów i mogłaby zaliczyć „wartość sprzedanych towarów w cenach nabycia (zakupu)” do kosztów uzyskania przychodów. Równocześnie odliczałaby podatek VAT zawarty w fakturach i wykazywałaby podatek należny. Ewidencja tych zdarzeń odbywałaby się w sposób „normalny”, jak w przypadku każdej działalności handlowej. Wydaje się, że sprzedaż wspólnikom powinna być jednak ewidencjonowana przy użyciu kasy fiskalnej.
Rozwiązanie to nie jest godne polecenia, gdyż, tak naprawdę, nabycie i sprzedaż towarów przez spółkę miałyby charakter fikcyjny. Nawet wtedy, kiedy transakcje zostałyby udokumentowane fakturami nabycia i paragonami z kas fiskalnych – w przypadku sprzedaży. Poza tym zobowiązania wspólników ewidencjonowane byłyby jako zobowiązania handlowe, podczas gdy ich charakter jest zupełnie inny.
Trudno jest przewidywać, do jakich wniosków mogłyby dojść osoby przeprowadzające kontrolę podatkową w Państwa spółce i co dalej mogłoby z tego wyniknąć.
Wypłata zaliczek na poczet zysku
Istnieje proste rozwiązanie, pozbawione wad oraz ryzyka podatkowego, które powinno być zastosowane w opisanej sytuacji, tj. wypłata w ciągu roku obrotowego zaliczek na poczet zysku.
Zgodnie z przepisami ustawy Kodeks spółek handlowych każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Jednakże w umowie spółki może zostać określony udział wspólnika w zysku, który w razie wątpliwości odnosi się także do udziału w stratach (umowa spółki może zwolnić wspólnika spółki jawnej od partycypowania w stratach).
W myśl przepisu art. 52 § 1 k.s.h. wspólnik spółki jawnej może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego. Ponadto – zgodnie z art. 53 k.s.h. – ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5% od swojego udziału kapitałowego, nawet gdy spółka poniosła stratę.
Przepisy k.s.h. nie mówią o możliwości wypłaty „zaliczek” na poczet zysku w spółce jawnej. Chociaż uprawnienie do otrzymania przypadającej części zysku powstaje po zakończeniu roku obrotowego, to jednak należy zauważyć, że zgodnie z art. 37 k.s.h. przepisy kodeksu dotyczące spółki jawnej stosuje się, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej (umową nie można zmieniać postanowień przepisów o zarządzie i reprezentacji spółki).
WAŻNE!
Kodeks spółek handlowych nie mówi o możliwości wypłaty zaliczek na poczet zysku w spółce jawnej. Dopuszczalne jest jednak zawarcie w umowie spółki zastrzeżenia o dokonywaniu takich wypłat w ciągu roku obrotowego.
Dopuszczalne zatem jest zastrzeżenie w umowie spółki możliwości wypłaty zaliczek na zysk w ciągu roku obrotowego. Jest to praktykowane, bowiem wspólnicy spółek jawnych pobierają w trakcie roku obrotowego wynagrodzenie „na życie” w formie zaliczek. Częstotliwość i wysokość wypłacanych zaliczek na poczet zysku za rok obrotowy uzależniona jest, w zasadzie, od decyzji właścicieli.
Jedynym problemem jest to, że wysokość ewentualnych zysków spółki, które mogą podlegać podziałowi między wspólników, będzie znana dopiero po zamknięciu roku obrotowego. Z tego względu wskazane byłoby określenie w umowie spółki sposobu postępowania z otrzymanymi zaliczkami, gdyby okazało się, że spółka na koniec roku nie wypracowała zysku bądź też wypracowała niższy zysk niż wypłacone zaliczki.
PRZYKŁAD
W umowie spółki jawnej przewidziana została możliwość wypłaty zaliczek na poczet zysku rocznego. Wspólnicy podjęli uchwałę o wypłacie zaliczki. Wypłata powinna zostać zaksięgowana:
Wn konto 821 „Rozliczenie wyniku finansowego za lata poprzednie”,
Ma konto 257 „Rozrachunki z tytułu wypłat z zysku”, w analityce konta imienne wspólników, oraz
Wn konto 257„Rozrachunki z tytułu wypłat z zysku”, w analityce konta imienne wspólników,
Ma konto 101„Kasa krajowych środków pieniężnych” lubkonto 131 – „Bieżący rachunek bankowy”.
Po zakończeniu roku obrotowego, zatwierdzeniu sprawozdania i podjęciu uchwały o wypłaceniu należnych wspólnikom części zysku – następuje przeniesienie zysku za poprzedni rok obrotowy:
Wn konto 860 „Wynik finansowy”,
Ma konto 821 „Rozliczenie wyniku finansowego za lata poprzednie” oraz „doksięgowanie” zysku należnego za rok obrotowy na konto rozrachunków z tytułu wypłat z zysku,
Wn konto 821 „Rozliczenie wyniku finansowego za lata poprzednie”:
Ma konto 257 „Rozrachunki z tytułu wypłat z zysku”
lub w sytuacji odwrotnej, tj. wyższych zaliczek od przysługującego zysku:
Wn konto 257„Rozrachunki z tytułu wypłat z zysku”
Ma konto 821 „Rozliczenie wyniku finansowego za lata poprzednie”.
Z pobranych zaliczek wspólnicy mogą (i powinni) dokonywać swoich prywatnych zakupów, a nie na rachunek spółki, którą zawiązali.
Należy dodać, że dokonanie wypłaty środków pieniężnych dla wspólników spółki jawnej nie rodzi skutków podatkowych na gruncie podatku dochodowego. Oznaczałoby to bowiem podwójne opodatkowanie tych samych środków: raz – jako dochodu z działalności gospodarczej, drugi raz – z chwilą wypłaty tych środków, u tej samej osoby (wspólnika).
Takie zaliczki, czy wypłata zysku na koniec roku obrotowego w spółce jawnej, nie są dywidendą ani dochodem kapitałowym. Sposób opodatkowania spółek jawnych – jak i innych spółek osobowych – podatkiem dochodowym ma charakter, jak wiadomo, szczególny. Podatnikiem tego podatku nie jest bowiem spółka, lecz jej wspólnicy.
• art. 37, art. 52 § 1, art. 53 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych – Dz.U. Nr 94, poz. 1037; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 184, poz. 1539
