Czy prawo wieczystego użytkowania gruntu, przyznane ZOZ na podstawie decyzji gminy, stanowi składnik aktywów trwałych i podlega amortyzacji? Jeśli tak, to jak prawidłowo zaksięgować koszty związane z jego amortyzacją oraz jaki przyjąć okres i stawkę amortyzacji?
Odpowiedź
Wartość prawa wieczystego użytkowania gruntu (a nie grunt) podlega amortyzacji, która stanowi koszt dla celów bilansowych. Jednak zgodnie z przepisami podatkowymi prawo wieczystego użytkowania gruntów nie podlega amortyzacji, a zatem amortyzacja tych praw – ustalona dla celów bilansowych – nie jest kosztem uzyskania przychodów dla celów podatkowych. Przykład ewidencji prezentujemy w uzasadnieniu.
Uzasadnienie
Prawo wieczystego użytkowania gruntu ma ograniczony okres ważności, co powoduje, że w miarę upływu czasu traci na wartości, a to uzasadnia jego amortyzowanie.
Stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 12 ustawy o rachunkowości do aktywów zalicza się kontrolowane przez jednostkę, uzyskane w wyniku przeszłych zdarzeń zasoby, o wiarygodnie określonej wartości, które przyniosą w przyszłości korzyści ekonomiczne.
Tej definicji, zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy, odpowiadają przyznane jednostkom nieodpłatnie prawa użytkowania wieczystego gruntów, które obecnie zalicza się do środków trwałych.
Zatem prawo to podlega wycenie tak, jak inne środki trwałe. Czyli – według cen nabycia lub kosztów wytworzenia albo wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny środków trwałych), pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.
Przepisy ustawy o rachunkowości nie określają stawek amortyzowania prawa wieczystego użytkowania gruntu. Dlatego jednostka, w której to prawo występuje, ustala we włas-nym zakresie indywidualną stawkę amortyzacyjną, uwzględniając okres ekonomicznej użyteczności tego prawa.
Na jego określenie wpływa przede wszyst- kim prawne ograniczenie czasu używania pra-wa wieczystego użytkowania gruntu, ustalone w umowie.
Zgodnie z art. 236 § 1 Kodeksu cywilnego okres użytkowania wieczystego z reguły wynosi 99 lat. Wyjątkowo, gdy cel gospodarczy użytkownika wieczystego nie wymaga tak długiego okresu, może on być krótszy, jednak powinien wynosić co najmniej 40 lat. Zarówno 99, jak i 40 lat są dla jednostki prowadzącej działalność gospodarczą okresami bardzo długimi, wymykającymi się spod przewidywań co do okresu ekonomicznej użyteczności prawa wieczystego użytkowania gruntu.
Wobec ograniczonej zdolności przewidywania okres ten, zgodnie z zasadą ostrożności, nie powinien być dłuższy niż 20 lat, czyli tyle, ile wynosi maksymalny okres amortyzacji wartości firmy stanowiącej tytuł wartości niematerialnych i prawnych (art. 44b ust. 10 ustawy).
Decyzja o przyjętych stawkach oraz okresie amortyzacji, jakim należy objąć prawo wieczystego użytkowania gruntu, zależy od kierownika jednostki, jako że kwestia ta nie została unormowana w treści samej ustawy o rachunkowości.
Jak wynika z powyższego przykładu, amortyzacja prawa wieczystego użytkowania gruntu obciąża koszty (Wn konto „Amortyzacja”). Równolegle do niej, w tej samej wysokości, następuje odpisanie na pozostałe przychody operacyjne odpowiedniej części równowartości prawa (Wn konto „Przychody przyszłych okresów”, Ma konto „Pozostałe przychody operacyjne”).
Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 1a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych opłaty roczne za użytkowanie wieczyste gruntów są kosztami uzyskania przychodów.
Nie stanowią kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne (umorzeniowe) dokonywane od prawa wieczystego użytkowania gruntów dla celów bilansowych. Nie są też przychodami podatkowymi pozostałe przychody operacyjne, wywołane odpisami równowartości prawa.
PODSTAWY PRAWNE
• art. 3 ust. 1 pkt 12, art. 44b ust. 10 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2252)
• art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 107, poz. 723)
• art. 236 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. z 2005 r. Nr 172, poz. 1438)
