Jak ustalić wartość księgową udziału

Wycena bilansowa udziałów zależy od tego czy jednostka stosuje przepisy ustawy o rachunkowości czy rozporządzenia MF w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych. Szczegóły w uzasadnieniu.

Nabyte przez jednostkę udziały w innym podmiocie gospodarczym zakwalifikowane zostaną w bilansie nabywcy – zgodnie z wymogami ustawy o rachunkowości – do inwestycji. Wynika to wprost z definicji ustawowej, która mówi, że inwestycje to aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej. Jednostka nabywająca udziały może zaliczyć je do inwestycji długo- lub krótkoterminowych, w zależności od tego, przez jaki okres zamierza ona trzymać te aktywa.

Wycena udziałów będzie zależeć od tego, czy do wyceny aktywów finansowych jednostka stosuje przepisy ustawy o rachunkowości, czy rozporządzenia MF w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych, czy ewentualnie MSR nr 39 – „Instrumenty finansowe – ujmowanie i wycena”.

Niezależnie od tego, jakim przepisom jednostka podlega, istotna jest również przyjęta przez nią polityka rachunkowości. Wynika to z tego, że przepisy zawarte w różnych aktach prawnych w zakresie wyceny składników aktywów finansowych proponują nie tylko jedno rozwiązanie. Dlatego jednostka powinna sprecyzować, czy wycena następuje zgodnie z zasadą ostrożności, czy też według cen/wartości rynkowych. Przyjęcie jednej z wymienionych zasad ma fundamentalne znaczenie dla całego procesu wyceny.

Zasady wyceny inwestycji precyzuje art. 28 ust.1 pkt 3–5 ustawy o rachunkowości. Zgodnie z nim wyceniamy:

• udziały w innych jednostkach – według ceny nabycia, pomniejszonej o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości lub według wartości godziwej;

• inwestycje krótkoterminowe – według ceny (wartości) rynkowej albo według ceny nabycia lub ceny (wartości) rynkowej, zależnie od tego, która z nich jest niższa. W przypadku krótkoterminowych inwestycji, dla których nie istnieje aktywny rynek, wartość godziwą określamy na podstawie np. ekspertyz.