Czy brak oświadczenia wspólnika pozbawia spółkę prawa do prowadzenia księgi

Osoby fizyczne i spółki tych osób (cywilna, jawna, partnerska) na podstawie art. 24a ust. 1 updof mogą prowadzić ewidencję w postaci podatkowej księgi przychodów i rozchodów albo ksiąg rachunkowych. Powinna ona być prowadzona w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy.

Kwestię obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych przez te podmioty reguluje art. 24a ust. 4 updof. Na podstawie tego przepisu obowiązek ten dotyczy osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody z działalności gospodarczej za poprzedni rok podatkowy wyniosły w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty określonej w euro w przepisach o rachunkowości. Przypomnijmy, że limit przychodów wynikający z tych przepisów, obligujący do prowadzenia ksiąg rachunkowych, został ustalony na poziomie 800 000 euro.

Należy podkreślić, że spółka jawna osób fizycznych może prowadzić księgi rachunkowe również od początku następnego roku podatkowego, jeżeli przychody te za poprzedni rok podatkowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej kwoty określonej w euro w przepisach o rachunkowości (czyli niższe niż równowartość 800 000 euro). W tym przypadku wspólnicy spółki przed rozpoczęciem roku podatkowego są obowiązani do zawiadomienia o tym fakcie naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym.

Powyższy przepis daje zatem możliwość wyboru podatkowej księgi przychodów i rozchodów, o ile uzyskane przez spółkę przychody za poprzedni rok podatkowy były nisze od równowartości kwoty 800 000 euro.

Zasady zawiadamiania o zaprowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów, m.in. przez wspólników spółki jawnej, zawiera § 10 ust. 2 i 3 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Z przepisów tych wynika, że obowiązek zawiadomienia w formie pisemnej naczelnika urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika o prowadzeniu księgi powinien zostać dopełniony w terminie 20 dni od dnia jej założenia. Jeśli działalność jest prowadzona m.in. w formie spółki jawnej osób fizycznych, do złożenia zawiadomienia są zobowiązani wszyscy wspólnicy. Każdy z nich powinien je złożyć naczelnikowi skarbowemu właściwemu według miejsca swojego zamieszkania.

W sytuacji opisanej w pytaniu jeden ze wspólników trzyosobowej spółki jawnej nie dopełnił obowiązku zawiadomienia właściwego dla siebie naczelnika urzędu skarbowego o zaprowadzeniu przez spółkę jawną podatkowej księgi przychodów i rozchodów w miejsce dotychczas prowadzonych ksiąg rachunkowych. Tym samym nie zostały spełnione wszystkie wymagane przepisami warunki uprawniające spółkę do przejścia na uproszczoną formę ewidencji księgowej w postaci księgi podatkowej. Oznacza to, że w 2007 r. spółka jawna będzie zmuszona nadal prowadzić księgi rachunkowe mimo nieprzekroczenia limitu przychodów określonego w ustawie o rachunkowości.

Takie samo stanowisko zajmują również organy podatkowe. Przykładem jest pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w Radomsku z 21 kwietnia 2006 r. nr I/415/Z-7/06, w którym organ podatkowy, odpowiadając na pytanie wspólników spółki jawnej w tego rodzaju kwestii, powołał się na przepisy art. 24a updof i § 10 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów i podkreślił, że tylko spełnienie wskazanych w nich warunków uprawnia jednostkę do zmiany prowadzenia w roku 2006 ksiąg podatkowych, tj. z księgi rachunkowej na podatkową księgę przychodów i rozchodów.