Wywłaszczenie gruntu za odszkodowaniem

Opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Natomiast przez towar należy rozumieć rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.

Przeniesienie własności gruntu z nakazu organu władzy publicznej w zamian za odszkodowanie stanowi, w myśl ustawy o VAT, dostawę towaru podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). W tym przypadku obowiązek podatkowy spoczywa na dostawcy tego towaru, czyli na podatniku, który dokonuje czynności podlegającej opodatkowaniu. Wynika z tego, że obowiązek podatkowy w zakresie podatku od towarów i usług będzie spoczywał na właścicielu gruntu, którego własność jest przenoszona z nakazu organu władzy publicznej.

Czytelnik nie precyzuje w swoim pytaniu, czy przedmiotem dostawy jest grunt niezabudowany, czy też zabudowany. Od tego, jakiego rodzaju jest grunt, jakie ma przeznaczenie, zależy stawka podatku, którą należy zastosować w stosunku do transakcji dostawy tego gruntu.

Jeżeli przedmiotem dostawy jest grunt niezabudowany, dostawa tego gruntu będzie podlegała zwolnieniu z opodatkowania podatkiem VAT, z wyjątkiem sytuacji gdy grunt niezabudowany jest terenem budowlanym lub przeznaczonym pod zabudowę.

Jeżeli przedmiotem dostawy są niezabudowane grunty budowlane lub przeznaczone pod zabudowę, to zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o VAT zastosowanie znajdzie stawka podstawowa VAT w wysokości 22%.

Należy dodać, że w przypadku dostawy budynków lub budowli trwale związanych z gruntem albo części takich budynków lub budowli z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu. W przypadku dostawy budynku lub budowli stawką właściwą dla tego budynku lub budowli opodatkowany będzie również grunt związany z tym budynkiem.

Przykład 1

Może się też zdarzyć tak, że z gruntem będą nierozerwalnie związane obiekty budownictwa mieszkaniowego bądź budynki, które spełniają warunki do tego, aby je uznać za towary używane. Wówczas w stosunku do dostawy takich budynków podatnik będzie stosował stawkę podatku zwolnioną. Jednak w przypadku towarów używanych istotne jest to, czy podatnikowi przysługiwało prawo odliczenia podatku naliczonego w związku z zakupem tych towarów.

Otóż zgodnie z przepisem art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT zwalnia się z podatku dostawę towarów używanych, pod warunkiem że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Zwolnienie dotyczy również używanych budynków i budowli lub ich części, będących przedmiotem umowy najmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze.

Ponadto zwolnienia z podatku towarów używanych nie stosuje się, jeżeli przed wprowadzeniem towarów do ewidencji środków trwałych lub w trakcie użytkowania wydatki poniesione przez podatnika na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej, a podatnik:

1) miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych wydatków,

2) użytkował te towary w okresie krótszym niż 5 lat w celu wykonywania czynności opodatkowanych.

W dalszej części swojego pytania Czytelnik ma wątpliwości, jakie elementy wziąć pod uwagę przy określaniu podstawy opodatkowania.

W myśl ustawy o VAT podstawę opodatkowania stanowi obrót, czyli kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o należny podatek. W związku z tym podatnik w przypadku przeniesienia własności gruntu z nakazu organu władzy publicznej za odszkodowaniem jako podstawę opodatkowania podatkiem VAT powinien przyjąć kwotę należnego odszkodowania, pomniejszoną o kwotę podatku należnego, a nie wartość rynkową.

Obowiązek podatkowy z tytułu dostawy gruntów niezabudowanych powstaje zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o VAT z chwilą wydania towaru. Jeśli transakcja powinna być udokumentowana fakturą, to obowiązek podatkowy powstanie z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru. Natomiast w przypadku gruntów zabudowanych obowiązek ten powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 30. dnia, licząc od dnia wydania towaru (art. 19 ust. 10 ustawy o VAT).

Przykład 2

Magdalena Jabłecka

Podstawa prawna