REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kara umowna za odstąpienie od umowy jako koszt

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

Spółka dzierżawi grunt rolny na okres 10 lat. Dzierżawa wiąże się z koniecznością dokonania inwestycji w sprzęt, które w kontekście uzyskiwanych przychodów stają się nieopłacalne. Kalkulacja ekonomiczna skłania nas do decyzji zerwania tej umowy za cenę zapłacenia przewidywanej umową kary umownej. Czy zapłacona w tych okolicznościach kara umowna stanowiłaby koszt uzyskania przychodu?
Kary umowne są instytucją prawa cywilnego. Przepis art. 483 § 1 k.c. stanowi, iż można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy, czyli kary umownej. Według powyższego przepisu kara umowna jest określoną w umowie sumą pieniężną, jaką strona umowy zobowiązana jest zapłacić w przypadku powstania szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań.
Kosztami uzyskania przychodów zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych są wydatki poniesione w celu uzyskania przychodów z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.
W świetle powyższego przepisu, aby można uznać dany wydatek za koszt uzyskania przychodu muszą być spełnione dwa podstawowe warunki:
1) celem wydatku powinno być osiągnięcie przychodów,
2) wydatek nie może znajdować się na liście zawartej w art. 16 ust. 1 stanowiącej katalog wydatków, które nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
W przypadku kar umownych w art. 16 ustawy przewidziane są określone wyłączenia z kosztów. Mianowicie zgodnie z pkt 22 tego artykułu wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów podlegają kary umowne z tytułu:
• wad dostarczonych towarów, wykonywanych robót i usług,
• zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad,
• zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.
Przepis ten nie zabrania zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wszelkich kar umownych, lecz dotyczy tylko kar umownych z wymienionych tytułów.
A zatem, w odniesieniu do kar umownych ponoszonych z innych tytułów można wysnuć wniosek, że jeżeli zapłacona kara umowna stanowi wydatek poniesiony w celu uzyskania przychodów, to nie będzie przeszkód, aby zaliczyć go do kosztów uzyskania przychodów. Jednak należy pamiętać, że trzeba wykazać, że kara umowna ma na celu uzyskanie przychodu, choćby w sposób pośredni. A to w rozpatrywanym przypadku budzi sporo problemów.
Z treści pytania wynika, że odstąpienie od umowy i wynikająca z tego tytułu konieczność zapłacenia kary umownej podyktowane są nieopłacalnością dalszego realizowania przedsięwzięcia gospodarczego, a więc chęcią zapobieżenia ewentualnym stratom finansowym.
Z orzecznictwa wynika, że nie jest ostatecznie jasne, jak należy traktować tego typu wydatki, których celem poniesienia jest zapobieżenie lub zmniejszenie przyszłych strat. Takie działanie nie jest bowiem wprost ukierunkowane na cel, jaki wyznacza art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., tj. nie zmierza do osiągnięcia przychodu.
Stanowisko to znalazło odzwierciedlenie w wyroku NSA z 13 grudnia 1996 r. (sygn. akt SA/Łd 2683/95), w którym sąd stwierdził, że „odstąpienie od umowy i poniesione w związku z tym wydatki na kary umowne mające na celu zapobieżeniu stracie (lub zmniejszeniu straty) nie jest tożsame z działaniem w celu osiągnięcia przychodu”. Podobnie wypowiedział się NSA w wyroku z 12 marca 1999 r. (sygn. akt I SA/Po 1362/98), który stwierdził, że „skoro art. 15 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych mówi, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, to odstąpienie od umowy nie zmierza do osiągnięcia przychodu”.
W pierwszym z zacytowanych wyroków sąd posunął się jeszcze dalej w swych wnioskach, stwierdzając, że uznanie za koszt uzyskania przychodu kary umownej z tytułu odstąpienia od umowy nie jest możliwe nawet w sytuacji, gdy celem odstąpienia od umowy jest stworzenie warunków do zawarcia innej korzystniejszej umowy.
Zgoła inaczej do tego problemu podszedł sąd w aktualniejszym wyroku z 27 stycznia 2003 r. (sygn. akt III SA 1652/01), uznając, że kwota wypłacona na podstawie zawartej umowy o wcześniejszym rozwiązaniu umowy najmu może stanowić koszt uzyskania przychodu, jeżeli rozwiązanie umowy przyczyniło się do zwiększenia przychodów poprzez podwyższenie czynszu i przeprowadzenie remontu. Sąd wytknął bowiem organowi odwoławczemu naruszenie przepisów postępowania, gdyż nie odniósł się on do podnoszonych przez skarżącego argumentów, że bez wcześniejszego rozwiązania umowy nie byłoby możliwe przeprowadzenie remontu pomieszczeń oraz podwyższenia stawek czynszu. W ten sposób sąd przypomniał o naczelnej zasadzie określonej w art. 15 ust. 1, że istotny jest cel, w jakim ponoszone są określone wydatki. Zgodnie z przeprowadzonym przez sąd wywodem „Poprzez sformułowanie »w celu« należy zatem rozumieć dążenie do osiągnięcia jakiegoś stanu rzeczy (przychodu), a dążenie podatnika ma przymiot »celowości«, jeżeli na podstawie dostępnej wiedzy o związkach przyczynowo-skutkowych można zasadnie uznać, że poniesiony koszt może przynieść oczekiwane następstwo”.
Odnosząc się zatem do przytoczonego orzecznictwa, można pokusić się o następujące wnioski:
• jeżeli odstąpienie od umowy miało na celu zapobieżenie stratom bądź ich zmniejszenie, to należy zgodzić się, że działanie takie nie spełnia wymogów art. 15 ust. 1 i zapłacona z tego tytułu kara umowna nie będzie stanowiła kosztu uzyskania przychodu, ale
• kara umowna poniesiona przez podatnika na rzecz kontrahenta z tytułu odstąpienia od umowy może być uznana za koszt uzyskania przychodu w sytuacji, gdy podatnik wykaże, że zapłata kary ma związek z przyszłymi potencjalnymi przychodami.
Należy przy tym pamiętać, że zapłata kary umownej powinna wynikać z umowy. Jeżeli bowiem z samej treści umowy nie wynika, że strony w przypadku odstąpienia od umowy zobowiązane są do zapłacenia kar umownych, to zapłata kary nie wynika z żadnego obowiązku umownego i nie może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów (wyrok NSA z 29 września 1999 r. sygn. akt I SA/Wr 1660/97). Z treści pytania wynika, że odstąpienie od umowy podyktowane jest nieopłacalnością wykonania zobowiązania a więc chęcią zapobieżenia ewentualnym stratom finansowym. Zgodnie zatem z wnioskami płynącymi z orzecznictwa NSA kara umowna, którą spółka zobligowana jest zapłacić za odstąpienie od umowy dzierżawy, nie będzie stanowiła kosztu uzyskania przychodu. Przyjęcie przeciwnego poglądu, mimo że korzystne dla spółki, naraża spółkę na spór z organami podatkowymi.
Anna Bogusz
Podstawa prawna:
art. 15 ust. 1, art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn.zm.).


Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Prawo Przedsiębiorcy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zawód: księgowy: teraz wyraźny awans w rankingu prestiżu. Dlaczego warto zarabiać na umiejętności księgowania

W najnowszym rankingu najbardziej poważanych zawodów w Polsce opublikowanym przez SW Research (2025) księgowy awansował o 3 miejsca w porównaniu z ubiegłym rokiem. Aktualnie zajmuje 22 miejsce na 51 profesji.

Rząd poprawia KSeF, przedsiębiorcy zadowoleni z kolejnym zmian w ustawie, zwłaszcza że korzystne modyfikacje nastąpią jeszcze przed wejściem w życie zmienianych przepisów

Krajowy System e-Faktur zmienia się na lepsze. Rząd, po konsultacjach z przedsiębiorcami, przyjął pakiet przepisów, które mają ułatwić funkcjonowanie Krajowego Systemu e-Faktur. Nowe przepisy są wynikiem licznych konsultacji z przedsiębiorcami, jakie przeprowadziło Ministerstwo Finansów.

MF proponuje zmiany w raportowaniu do KNF. Mniej obowiązków dla domów maklerskich

Ministerstwo Finansów opublikowało projekt rozporządzenia zmieniającego zasady przekazywania informacji do Komisji Nadzoru Finansowego przez firmy inwestycyjne i banki prowadzące działalność maklerską. Nowe regulacje, będące częścią pakietu deregulacyjnego, mają na celu uproszczenie obowiązków sprawozdawczych i zmniejszenie obciążeń administracyjnych.

Kawa z INFORLEX. Przygotowanie do KSeF

Zapraszamy na bezpłatne spotkanie online. Kawa z INFORLEX wydanie EXTRA. Rozmowa z 2 cenionymi ekspertami.

REKLAMA

Kolejna rewolucja i sensacyjne zmiany w KSeF i elektronicznym fakturowaniu. Czy są nowe terminy, co z możliwością fakturowania offline

Deregulacja idzie pełną parą. Rząd zmienia nie tylko obowiązujące już przepisy, ale i te, które dopiero mają wejść w życie. Przykładem takiej deregulacji są przepisy o KSeF czyli o obowiązkowym przejściu na wyłącznie cyfrowe e-faktury. Co się zmieni, co z terminami obowiązkowego przejścia na e-fakturowanie dla poszczególnych grup podatników?

BPO jako most do innowacji: Jak outsourcing pomaga firmom wyjść ze swojej bańki i myśleć globalnie

W dzisiejszym dynamicznym środowisku biznesowym, gdzie innowacyjność decyduje o przewadze konkurencyjnej, wiele przedsiębiorstw boryka się z paradoksem: potrzebują dostępu do najnowszych technologii i świeżych perspektyw, ale ograniczają ich własne zasoby, lokalizacja czy kultura organizacyjna. Business Process Outsourcing (BPO) staje się w tym kontekście nie tylko narzędziem optymalizacji kosztów, ale przede wszystkim bramą do globalnej puli wiedzy i innowacji.

Nowelizacja ustawy o VAT dot. obowiązkowego KSeF. Rząd podjął decyzję

W dniu 17 czerwca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów oraz zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez Ministra Finansów. Ta nowelizacja ma na celu wprowadzenie obowiązkowego modelu Krajowego Systemu e-Faktur („KSeF”), czyli specjalnego systemu elektronicznego do wystawiania i odbierania faktur (tzw. faktur ustrukturyzowanych). Oznaczać to będzie odejście od papierowych faktur VAT. Ponadto, w związku z wejściem w życie nowego systemu, o 1/3 skrócony zostanie podstawowy termin zwrotu VAT – z 60 do 40 dni. Wprowadzenie tego systemu zostanie podzielone na 2 etapy, aby firmy lepiej mogły się do niego dostosować.

Nowelizacja ustawy o VAT dot. obowiązkowego KSeF. Rząd podjął decyzję

W dniu 17 czerwca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów oraz zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez Ministra Finansów. Ta nowelizacja ma na celu wprowadzenie obowiązkowego modelu Krajowego Systemu e-Faktur („KSeF”), czyli specjalnego systemu elektronicznego do wystawiania i odbierania faktur (tzw. faktur ustrukturyzowanych). Oznaczać to będzie odejście od papierowych faktur VAT. Ponadto, w związku z wejściem w życie nowego systemu, o 1/3 skrócony zostanie podstawowy termin zwrotu VAT – z 60 do 40 dni. Wprowadzenie tego systemu zostanie podzielone na 2 etapy, aby firmy lepiej mogły się do niego dostosować.

REKLAMA

Wzmożone kontrole upoważnionych i zarejestrowanych eksporterów w UE

Od czerwca 2025 r. unijne służby celne rozpoczęły skoordynowane i intensywne kontrole firm posiadających status upoważnionego eksportera (UE) oraz zarejestrowanego eksportera (REX). Działania te są odpowiedzią na narastające nieprawidłowości w dokumentowaniu preferencyjnego pochodzenia towarów i mają na celu uszczelnienie systemu celnego w ramach umów o wolnym handlu.

8 Najczęstszych błędów przy wycenie usług księgowych

Prawidłowa wycena usług księgowych pozwala prowadzić rentowne biuro rachunkowe. Za niskie wynagrodzenie za usługi księgowe spowoduje w pewnym momencie zapaść zdrowotną księgowej, wypalenie zawodowe, depresję, problemy w życiu osobistym.

REKLAMA