Sąd czeka na odpowiedź

– ETS wydaje orzeczenia w dwóch trybach – wyjaśnia Przemysław Skorupa, doradca podatkowy z Baker & McKenzie. Postępowanie przed Trybunałem może zostać wszczęte na wniosek Komisji. Pytanie prawne w sprawie zgodności przepisu krajowego z prawem wspólnotowym może również zadać w konkretnej sprawie sąd krajowy.

– Jednym z głównych zadań ETS jest czuwanie nad jednolitością stosowania prawa UE, poprzez dokonywanie jego wykładni oraz orzekanie o ważności aktów prawnych UE – podkreśla Mi- chał Zając, prawnik z kancelarii Stolarek & Grabalski. Dodaje, że w praktyce podstawową formą dokonywania wykładni prawa UE jest odpowiadanie na pytania prejudycjalne, zadawane głównie przez sądy państw członkowskich.

– Trybunał nie jest kolejnym sądem odwoławczym, do którego można skarżyć niekorzystne rozstrzygnięcia sądów krajowych – wyjaśnia Tomasz Rolewicz, starszy konsultant w dziale doradztwa podatkowego PricewaterhouseCoopers. Dodaje jednak, że orzeczenia ETS wydane w trybie prejudycjalnym mogą mieć także duże znaczenie dla indywidualnych podatników.

Prawo do zadawania pytań wstępnych mają wszystkie są- dy krajowe. Jeśli sąd krajowy (w sprawach podatkowych np. WSA) poweźmie wątpliwości co do interpretacji prawa UE, może z urzędu wystąpić z zapytaniem. Tak było w przypadku akcyzy na samochody sprowadzane z UE.

W sprawach podatkowych wojewódzkie sądy administracyjne mogą zadawać pytania w razie wątpliwości, a Naczelny Sąd Administracyjny ma taki obowiązek.

Sąd krajowy, który zadał pytanie, jest formalnie związany wykładnią prawa wspólnotowego dokonaną przez ETS w sprawie. Wykładnią prawa UE dokonaną przez ETS związane są również faktycznie wszystkie organy krajów członkowskich.

Polskie sądy, zwłaszcza wojewódzkie sądy administracyjne, coraz częściej badają sprawy pod kątem przepisów unijnych. Szczególnie uważne są, jeśli chodzi o sprawy podatkowe. Coraz częściej wykorzystują też instytucję pytań prejudycjalnych. Dobrze, że tak się dzieje, bo gdyby ani sąd I, ani II instancji nie zadał pytania w sprawie podatkowej, uznając, że nie ma takiej potrzeby, konsekwencje byłyby poważne.

– Jeżeli podatnik uważa, że sąd krajowy błędnie zastosował prawo, bo dokonał błędnej wykładni, może złożyć pozew o odszkodowanie do krajowego sądu powszechnego – wyjaśnia Michał Zając. W takim procesie podatnik skarży skarb państwa, w związku z czym ewentualne odszkodowanie przysługuje skarżącemu od państwa polskiego.