REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Skutki unieważnienia umowy sprzedaży

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

Polscy podatnicy mogą wykonywać prawo do odliczenia podatku naliczonego również w sytuacji, gdy leżąca u podstaw danego stanu faktycznego czynność prawna jest bezwzględnie nieważna.

Pytania prejudycjalne zostały przedłożone ETS w ramach dwóch sporów pomiędzy A. Kittelem i Recolta Recycling SPRL a Belgią w przedmiocie odmowy uznania przez belgijskie władze podatkowe prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego od transakcji wykorzystywanych w oszustwach typu karuzeli podatkowej. Zasadnicze zagadnienie, przed którym stanął Trybunał, dotyczyło tego, czy w sytuacji, gdy dostawa towarów jest przeznaczona dla podatnika, który zawarł umowę w dobrej wierze, nie wiedząc o oszustwie podatkowym popełnionym przez sprzedawcę, zasada neutralności podatku VAT oznacza, że nieważność umowy sprzedaży – jako sprzecznej z zasadami porządku publicznego – wynikająca z przepisu krajowego prawa cywilnego, powoduje utratę przez tego podatnika prawa do odliczenia podatku.

Innymi słowy, ETS musiał rozstrzygnąć, czy każda (bezwzględna) nieważność umowy sprzedaży powodować będzie automatyczne pozbawienie podatnika prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego w związku z dokonaniem – na podstawie nieważnej umowy – określonych czynności (np. dostawy towarów).

Stanowisko adwokata

Zdaniem adwokata, zasady wspólnotowego systemu opodatkowania podatkiem od wartości dodanej wykluczają, aby podatnikowi, który nabywa przedmioty od sprzedawcy, nie wiedząc o popełnionym przez sprzedawcę oszustwie, odmawiać prawa do odliczenia podatku, powołując się na wynikającą z krajowego prawa cywilnego bezwzględną nieważność umowy. Jednocześnie adwokat generalny zaznaczył, że w sytuacji, kiedy nabywca bierze świadomy udział w tego rodzaju czynności, której zamierzonym celem jest zmniejszenie obciążenia podatkowego, i w konsekwencji dopuszcza się prawnego nadużycia, traci on prawo do odliczenia podatku VAT. Bezwzględna nieważność czynności prawnej, co do zasady, nie pozbawia podatnika prawa do odliczenia podatku VAT

Rozstrzygnięcie ETS

Orzeczenie ETS nawiązuje do wcześniejszej linii orzeczniczej dotyczącej podatkowych skutków czynności związanych z próbami obejścia prawa czy oszustwami podatkowymi. Trybunał uznał, że przewidziane w art. 17 VI Dyrektywy prawo do odliczenia stanowi integralną część systemu podatku VAT i, co do zasady, nie powinno podlegać jakimkolwiek ograniczeniom. Jednocześnie, na co zwrócił uwagę ETS, zasada neutralności podatkowej sprzeciwia się wprowadzeniu powszechnego zróżnicowania między transakcjami legalnymi i nielegalnymi. W konsekwencji art. 17 VI Dyrektywy należy interpretować w taki sposób, że sprzeciwia się on temu, aby przepis prawa krajowego powodował utratę prawa do odliczenia podatku VAT w sytuacji, gdy zachodzi bezwzględna nieważność umowy sprzedaży ze względu na jej sprzeczność z zasadami porządku publicznego. Natomiast, jak podkreślił Trybunał, gdy na podstawie obiektywnych okoliczności zostanie ustalone, że dostawa została zrealizowana na rzecz podatnika, który wiedział lub powinien był wiedzieć, że nabywając towar, uczestniczył w transakcji wykorzystywanej do popełnienia oszustwa, stwierdzenie niemożności skorzystania z prawa do odliczenia należy do sądu krajowego.

Znaczenie orzeczenia

Wyrok ETS ma niebagatelne znaczenie dla polskich podatników. Dotychczas wiele wątpliwości budziła dopuszczalność odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących czynności bezwzględnie nieważne. W tym kontekście warto wskazać na art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c) ustawy o VAT z 2004 roku, zgodnie z którym podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury potwierdzającej czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 k.c., tj. dotyczące czynności nieważnych z mocy prawa. Na szczególną uwagę zasługuje wyrok WSA z 30 września 2004 r. (III SA/Wa 2009/2003), w którym uznano, że „gdy nie dochodzi do przeniesienia posiadania rzeczy oznaczonych co do gatunku, nie dochodzi do przeniesienia własności, co skutkuje niezawarciem umowy sprzedaży. Konsekwencją powyższego jest brak prawa do odliczenia podatku naliczonego, jak również jego zwrotu”.

Rozwiązanie przyjęte przez polskiego ustawodawcę pozostaje w oczywistej sprzeczności z zasadą neutralności opodatkowania podatkiem VAT. Jednocześnie, na co zwrócił uwagę ETS w wyroku w sprawie Garage Molenheide BVBA vs. Belgische Staat (C-286/94), każde odstępstwo od fundamentalnego prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego przy nabyciu towarów i usług wykorzystywanych w celu wykonywania przez niego czynności opodatkowanych powinno wynikać z przepisów VI Dyrektywy.

W omawianym orzeczeniu ETS podkreślił, że bezwzględna nieważność czynności prawnej, co do zasady, nie pozbawia podatnika prawa do odliczenia podatku VAT. Wyjątek w tym zakresie stanowi jedynie sytuacja, kiedy podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć, że nabywając towary, uczestniczył w transakcji wykorzystywanej do popełnienia oszustwa na gruncie VAT. Tym samym, przewidziane w polskiej ustawie o VAT ograniczenia dopuszczalności odliczenia podatku naliczonego nie znajdują oparcia ani w art. 17 VI Dyrektywy, ani w przepisie art. 27(1) VI Dyrektywy, który statuuje dopuszczalność wprowadzania środków specjalnych stanowiących odstępstwo od rozwiązań przewidzianych w przepisach VI Dyrektywy. W konsekwencji, należy uznać, że polscy podatnicy mogą wykonywać prawo do odliczenia podatku naliczonego również w sytuacji, gdy leżąca u podstaw danego stanu faktycznego (np. dostawy towarów) czynność prawna jest bezwzględnie nieważna (ze względu np. na niezachowanie wymaganej prawem formy).

Omawiany wyrok dotyczy problematyki podatkowych konsekwencji czynności związanych z nadużyciami i oszustwami podatkowymi w zakresie podatku VAT (por. C-354/03, C-484/03, C-384/04, C-255/02). Jednakże, ze względu na treść pytań prejudycjalnych, orzeczenie Trybunału ma również fundamentalne znaczenie dla polskich podatników.

Wyrok ETS z 6 marca 2006 r. w połączonych sprawach Axel Kittel oraz Recolta Recycling SPRL (C-439/04, C-440/04)

Wojciech Kozłowski
radca prawny, partner w Kancelarii Prawniczej Salans

Marcin S. Tofel
aplikant radcowski, prawnik w Kancelarii Prawniczej Salans
Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Uproszczenia w podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy coraz bliżej wejścia w życie

Senat przyjął nowelizację ustawy o podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy mają uprościć formalności przy sprzedaży majątku otrzymanego od najbliższej rodziny oraz zlikwidować comiesięczne deklaracje podatkowe przy rentach prywatnych. Ustawa wraca teraz do Sejmu.

Zaczynasz działalność gospodarczą? Tak można obniżyć składki ZUS na początku działania firmy [komunikat ZUS]

Rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej wiąże się z kosztami, szczególnie na starcie. Dlatego początkujący przedsiębiorcy mogą skorzystać z ulg, które pozwalają płacić niższe składki na ubezpieczenia społeczne albo nie płacić ich wcale. Do najważniejszych form wsparcia należą: ulga na start, preferencyjne składki, „Mały ZUS Plus” czy wakacje składkowe.

Darowizna dla córki z konta firmowego taty: Czy taki przelew korzysta ze zwolnienia podatkowego? KIS wyjaśnia

Skarbówka potwierdził, że przekazanie środków pieniężnych bezpośrednio z konta firmowego spółki, której darczyńca jest wspólnikiem, na konto obdarowanego – przy spełnieniu ustawowych formalności – może korzystać ze zwolnienia z podatku od darowizn. To jest dobra wiadomość dla podatników.

Ulga dla spadkobierców i przejrzystość dla podatników. Nowości w ustawie podatku od spadków i darowizn już wkrótce

Jest projekt nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn, który umożliwi przywrócenie terminu zgłoszenia spadku w wyjątkowych przypadkach oraz doprecyzuje moment powstania obowiązku podatkowego. Zmiany mają uprościć procedury, zwiększyć przejrzystość i wspierać sukcesję firm rodzinnych.

REKLAMA

KSeF 2.0: firmy będą miały tylko 4 miesiące na testy. Co warto zrobić już teraz?

W czerwcu 2025 r. – zgodnie z harmonogramem – Ministerstwo Finansów udostępniło dokumentację interfejsu API KSeF 2.0. Jest to jednak materiał dla integratorów systemów i dostawców oprogramowania. Firmy wciąż czekają na udostępnienie środowiska testowego, które zaplanowano na koniec września. Konkretne testy będą więc mogły zacząć się dopiero w październiku. Tymczasem obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur dla części firm wchodzi już w lutym – oznacza to niewiele czasu na przygotowanie.

Projekt ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF po pierwszym czytaniu w Sejmie. Co się zmienia? [komentarz eksperta]

W dniu 9 lipca 2025 r., Sejm przeprowadził pierwsze czytanie i skierował do prac w komisji finansów projekt ustawy zakładającej wdrożenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Wszystkie kluby i koła poselskie zapowiedziały dalsze prace nad projektem. Prace legislacyjne wchodzą w końcową fazę. Z coraz większą pewnością możemy więc stwierdzić, że obowiązkowy KSeF będzie wdrażany w dwóch etapach - od 1 lutego 2026 i od 1 kwietnia 2026 r.

Podatek u źródła 2025: Objaśnienia podatkowe ministra finansów dot. statusu rzeczywistego właściciela. Praktyczne szanse i nieoczywiste zagrożenia

Po latach oczekiwań i licznych postulatach ze strony środowisk doradczych oraz biznesowych, Ministerstwo Finansów opublikowało długo zapowiadane objaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela w kontekście podatku u źródła (WHT). Teraz nadszedł czas, by bardziej szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym zagadnieniom. Dokument z 3 lipca 2025 r., opublikowany na stronie MF 9 lipca, ma na celu rozwianie wieloletnich wątpliwości dotyczących stosowania klauzuli „beneficial owner”. Choć sam fakt publikacji należy ocenić jako krok w stronę większej przejrzystości i przewidywalności, nie wszystkie zapisy spełniły oczekiwania.

Polski podatek cyfrowy jeszcze w tym roku? Rząd nie ogląda się na Brukselę

Choć Komisja Europejska wycofała się z planów nałożenia podatku cyfrowego, Polska idzie własną drogą. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiada, że projekt ustawy będzie gotowy do końca roku.

REKLAMA

KSeF 2026: koniec z papierowymi fakturami, zmiany w obiegu dokumentów i obsłudze procesu sprzedaży w firmie

W przyszłym roku w Polsce zostanie uruchomiony obowiązkowy system fakturowania za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Obowiązek ten wejdzie w życie na początku 2026 roku i wynika z procedowanego w Parlamencie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Aktualny postęp prac legislacyjnych nad projektem, oznaczonym numerem druku 1407, można śledzić na stronach Sejmu.

Składki ZUS dla małych firm w 2025 roku - preferencje: ulga na start, mały ZUS plus i wakacje składkowe

Ulga na start, preferencyjne składki, czy „Mały ZUS plus”, a także wakacje składkowe – to propozycje wsparcia dla małych przedsiębiorców. Korzyści to możliwość opłacania niższych składek lub ich brak. Warto też zwrócić uwagę na konsekwencje z tym związane. ZUS tłumaczy kto i z jakich ulg może skorzystać oraz jakie są zagrożenia z tym związane.

REKLAMA