REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Skutki unieważnienia umowy sprzedaży

REKLAMA

Polscy podatnicy mogą wykonywać prawo do odliczenia podatku naliczonego również w sytuacji, gdy leżąca u podstaw danego stanu faktycznego czynność prawna jest bezwzględnie nieważna.

Pytania prejudycjalne zostały przedłożone ETS w ramach dwóch sporów pomiędzy A. Kittelem i Recolta Recycling SPRL a Belgią w przedmiocie odmowy uznania przez belgijskie władze podatkowe prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego od transakcji wykorzystywanych w oszustwach typu karuzeli podatkowej. Zasadnicze zagadnienie, przed którym stanął Trybunał, dotyczyło tego, czy w sytuacji, gdy dostawa towarów jest przeznaczona dla podatnika, który zawarł umowę w dobrej wierze, nie wiedząc o oszustwie podatkowym popełnionym przez sprzedawcę, zasada neutralności podatku VAT oznacza, że nieważność umowy sprzedaży – jako sprzecznej z zasadami porządku publicznego – wynikająca z przepisu krajowego prawa cywilnego, powoduje utratę przez tego podatnika prawa do odliczenia podatku.

Innymi słowy, ETS musiał rozstrzygnąć, czy każda (bezwzględna) nieważność umowy sprzedaży powodować będzie automatyczne pozbawienie podatnika prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego w związku z dokonaniem – na podstawie nieważnej umowy – określonych czynności (np. dostawy towarów).

Stanowisko adwokata

Zdaniem adwokata, zasady wspólnotowego systemu opodatkowania podatkiem od wartości dodanej wykluczają, aby podatnikowi, który nabywa przedmioty od sprzedawcy, nie wiedząc o popełnionym przez sprzedawcę oszustwie, odmawiać prawa do odliczenia podatku, powołując się na wynikającą z krajowego prawa cywilnego bezwzględną nieważność umowy. Jednocześnie adwokat generalny zaznaczył, że w sytuacji, kiedy nabywca bierze świadomy udział w tego rodzaju czynności, której zamierzonym celem jest zmniejszenie obciążenia podatkowego, i w konsekwencji dopuszcza się prawnego nadużycia, traci on prawo do odliczenia podatku VAT. Bezwzględna nieważność czynności prawnej, co do zasady, nie pozbawia podatnika prawa do odliczenia podatku VAT

Rozstrzygnięcie ETS

Orzeczenie ETS nawiązuje do wcześniejszej linii orzeczniczej dotyczącej podatkowych skutków czynności związanych z próbami obejścia prawa czy oszustwami podatkowymi. Trybunał uznał, że przewidziane w art. 17 VI Dyrektywy prawo do odliczenia stanowi integralną część systemu podatku VAT i, co do zasady, nie powinno podlegać jakimkolwiek ograniczeniom. Jednocześnie, na co zwrócił uwagę ETS, zasada neutralności podatkowej sprzeciwia się wprowadzeniu powszechnego zróżnicowania między transakcjami legalnymi i nielegalnymi. W konsekwencji art. 17 VI Dyrektywy należy interpretować w taki sposób, że sprzeciwia się on temu, aby przepis prawa krajowego powodował utratę prawa do odliczenia podatku VAT w sytuacji, gdy zachodzi bezwzględna nieważność umowy sprzedaży ze względu na jej sprzeczność z zasadami porządku publicznego. Natomiast, jak podkreślił Trybunał, gdy na podstawie obiektywnych okoliczności zostanie ustalone, że dostawa została zrealizowana na rzecz podatnika, który wiedział lub powinien był wiedzieć, że nabywając towar, uczestniczył w transakcji wykorzystywanej do popełnienia oszustwa, stwierdzenie niemożności skorzystania z prawa do odliczenia należy do sądu krajowego.

Znaczenie orzeczenia

Wyrok ETS ma niebagatelne znaczenie dla polskich podatników. Dotychczas wiele wątpliwości budziła dopuszczalność odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących czynności bezwzględnie nieważne. W tym kontekście warto wskazać na art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c) ustawy o VAT z 2004 roku, zgodnie z którym podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury potwierdzającej czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 k.c., tj. dotyczące czynności nieważnych z mocy prawa. Na szczególną uwagę zasługuje wyrok WSA z 30 września 2004 r. (III SA/Wa 2009/2003), w którym uznano, że „gdy nie dochodzi do przeniesienia posiadania rzeczy oznaczonych co do gatunku, nie dochodzi do przeniesienia własności, co skutkuje niezawarciem umowy sprzedaży. Konsekwencją powyższego jest brak prawa do odliczenia podatku naliczonego, jak również jego zwrotu”.

Rozwiązanie przyjęte przez polskiego ustawodawcę pozostaje w oczywistej sprzeczności z zasadą neutralności opodatkowania podatkiem VAT. Jednocześnie, na co zwrócił uwagę ETS w wyroku w sprawie Garage Molenheide BVBA vs. Belgische Staat (C-286/94), każde odstępstwo od fundamentalnego prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego przy nabyciu towarów i usług wykorzystywanych w celu wykonywania przez niego czynności opodatkowanych powinno wynikać z przepisów VI Dyrektywy.

W omawianym orzeczeniu ETS podkreślił, że bezwzględna nieważność czynności prawnej, co do zasady, nie pozbawia podatnika prawa do odliczenia podatku VAT. Wyjątek w tym zakresie stanowi jedynie sytuacja, kiedy podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć, że nabywając towary, uczestniczył w transakcji wykorzystywanej do popełnienia oszustwa na gruncie VAT. Tym samym, przewidziane w polskiej ustawie o VAT ograniczenia dopuszczalności odliczenia podatku naliczonego nie znajdują oparcia ani w art. 17 VI Dyrektywy, ani w przepisie art. 27(1) VI Dyrektywy, który statuuje dopuszczalność wprowadzania środków specjalnych stanowiących odstępstwo od rozwiązań przewidzianych w przepisach VI Dyrektywy. W konsekwencji, należy uznać, że polscy podatnicy mogą wykonywać prawo do odliczenia podatku naliczonego również w sytuacji, gdy leżąca u podstaw danego stanu faktycznego (np. dostawy towarów) czynność prawna jest bezwzględnie nieważna (ze względu np. na niezachowanie wymaganej prawem formy).

Omawiany wyrok dotyczy problematyki podatkowych konsekwencji czynności związanych z nadużyciami i oszustwami podatkowymi w zakresie podatku VAT (por. C-354/03, C-484/03, C-384/04, C-255/02). Jednakże, ze względu na treść pytań prejudycjalnych, orzeczenie Trybunału ma również fundamentalne znaczenie dla polskich podatników.

Wyrok ETS z 6 marca 2006 r. w połączonych sprawach Axel Kittel oraz Recolta Recycling SPRL (C-439/04, C-440/04)

Wojciech Kozłowski
radca prawny, partner w Kancelarii Prawniczej Salans

Marcin S. Tofel
aplikant radcowski, prawnik w Kancelarii Prawniczej Salans
Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Czy renta inwalidzka wyklucza ulgę dla seniorów? Skarbówka rozwiewa wątpliwości

Pracujesz i pobierasz rentę inwalidzką? Zastanawiasz się, czy możesz skorzystać z ulgi dla seniorów? Skarbówka wydała interpretację, która może Cię zainteresować! Sprawdź, jakie są zasady i czy przysługuje Ci zwolnienie z podatku dochodowego.

Teraz kontrolerzy ZUS szczególnie upatrzyli sobie firmy z jednej branży, praktycznie żadna nie uniknie kontroli w najbliższym czasie. Co sprawdzają i dlaczego

W ciągu ostatniego roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wziął pod lupę polskie firmy transportowe i rozpoczął szczegółowe kontrole, które są odczuwalne przez branżę. Dla ekspertów nie jest to zaskoczeniem, bo to efekt rozpoznania przez ZUS trików stosowanych w firmach tej branży.

Rząd szuka pieniędzy. Podatek cyfrowy coraz bliżej?

Ministerstwo Cyfryzacji pracuje nad nowym podatkiem, który miałby objąć duże korporacje technologiczne działające w Polsce. Wicepremier Krzysztof Gawkowski zapowiada, że koncepcja podatku cyfrowego zostanie przedstawiona w ciągu kilku miesięcy, a wpływy z niego mogą sięgnąć miliardów złotych. Pomysł budzi jednak kontrowersje.

Wspólne rozliczenie PIT małżonków w 2025 r. za 2024 rok – kto i jak może to zrobić. Korzyści, warunki, jaki formularz wypełnić

Wspólne rozliczenie rocznego zeznania podatkowego PIT przez małżonków jest ważną preferencją podatkową w podatku dochodowym od osób fizycznych, dostępną dla podatników opodatkowanych na zasadach ogólnych, tj. wg skali podatkowej. Rozliczenie wspólne jest korzystne zwłaszcza dla małżonków, których dochody roczne znacznie się różnią (znajdują się w różnych progach podatkowych), w tym w szczególności jeżeli jeden z małżonków nie osiągnął dochodu w danym roku. Kiedy małżonkowie mogą rozliczyć się wspólnie? Na czym polega wspólne rozliczenie PIT małżonków? Czy jest możliwe wspólne rozliczenie ze zmarłym małżonkiem, po rozwodzie i w separacji? Czy jest możliwe wspólne rozliczenie małżonków w przypadku uzyskiwania przychodów z najmu prywatnego, działalności rolniczej, kapitałów pieniężnych, działalności nierejestrowanej? Jakie formy opodatkowania wykluczają wspólne rozliczenie małżonków? Odpowiadamy na te wszystkie pytania.

REKLAMA

Będzie rewolucja w raportowaniu ESG po zmianach w dyrektywie CSRD? Obowiązki tylko dla największych firm. Pakiet Omnibus I Komisji Europejskiej

W lutym 2025 roku Komisja Europejska ogłosiła przełomowe zmiany w unijnym systemie raportowania zrównoważonego rozwoju, wywołując gorącą debatę wśród przedsiębiorców, prawników i ekspertów ESG. Propozycje zawarte w pakiecie Omnibus, obejmujące m.in. modyfikacje dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) i CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive), zdaniem wielu komentatorów stanowią próbę znalezienia równowagi między ambicjami klimatycznymi UE a realiami gospodarczymi. Wspólnie z dr Anną Partyką-Opielą, partnerką kancelarii Rymarz Zdort Maruta i laureatką rankingu Top 25 Women Lawyers in Business by Forbes 2024, analizujemy konsekwencje tych zmian dla europejskiego biznesu.

Biznes ma dość! Domaga się prostych i stabilnych podatków. Jest 100 postulatów

Chaos w podatkach, powolne sądy i drakońskie areszty gospodarcze – polscy przedsiębiorcy mają dość! Domagają się uproszczenia systemu podatkowego, rozszerzenia estońskiego CIT oraz stabilnych przepisów. Czy rząd posłucha biznesu, zanim firmy zaczną masowo uciekać za granicę?

Deregulacja: nowe przepisy dla biznesu od 1 maja 2025 r. 40 zmian - kontrole firm, rzemiosło, mały ZUS plus, zamówienia publiczne i inne ułatwienia

W dniu 11 marca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego, przedłożony przez Ministra Rozwoju i Technologii. Zmiany mają wejść w życie w większości od 1 maja 2025 roku

Wynagrodzenie brutto, a netto w 2025 roku. Jak obliczyć kwotę pensji do wypłaty? [Przykłady]

Jedną z podstawowych kwestii dla pracownika i pracodawcy jest ustalenie stawki wynagrodzenia, jaką pracownik będzie co miesiąc otrzymywał za wykonywanie swoich obowiązków służbowych. Pracownicy często mają wątpliwości dlaczego kwota netto, która dostają na konto, jest o tyle niższa niż ta zapisana w umowie. Kwota która podana jest na umowie o pracę to najczęściej kwota brutto, czyli całość wynagrodzenia, które zostaje pomniejszane o należne świadczenia publicznoprawne. Po odjęciu tych świadczeń pozostaje kwota netto, którą pracownik otrzymuje, tzw. „kwota na rękę”.

REKLAMA

Zasiłek chorobowy już od pierwszego dnia? Przedsiębiorcy apelują do rządu o natychmiastowe działania

Rada Przedsiębiorców domaga się realizacji obietnicy wyborczej – ZUS powinien przejąć wypłatę zasiłku chorobowego już od pierwszego dnia absencji pracownika. W liście do premiera Donalda Tuska i liderów koalicji przedsiębiorcy wzywają do uchwalenia przepisów jeszcze przed wyborami prezydenckimi. Czy rząd dotrzyma słowa?

Inwestowanie w złoto - marzec 2025 r. Cena i notowania. Stabilność mimo ryzyka delewarowania na zmiennych rynkach

Jak informuje Saxo Bank w komunikacie z 12 marca 2025 r., globalne rynki finansowe pozostają w stanie podwyższonej niepewności, ponieważ wprowadzenie, a następnie odwołanie ceł przez administrację Trumpa wobec głównych partnerów handlowych nadal wywiera presję na Wall Street i szerzej na rynek. Złoto pozostaje stabilne, utrzymując notowania powyżej 2900 USD po kolejnej stosunkowo płytkiej korekcie. Inwestorzy i traderzy reagują również na gwałtowne i nagłe pogorszenie danych makroekonomicznych w USA, co zwiększa ryzyko stagflacji, wspierającej ceny złota.

REKLAMA