Jak ewidencjonować niespłacone pożyczki z funduszu socjalnego

rada

Ponieważ okoliczności zaprzestania spłaty pożyczki przez pracownicę nie są znane, nie powinni Państwo podejmować decyzji o jej umorzeniu. Należność ta powinna zostać objęta odpisem aktualizującym.

Jeżeli jednak kierownik zakładu pracy z własnej inicjatywy zdecyduje się na umorzenie tego typu należności, musi pamiętać, że decyzja taka powinna pozostawać w zgodzie z regulaminem ZFŚS i być zgodna z warunkami zawartymi w ustawie, które wskazują wyłącznie na socjalne aspekty takiej „pomocy” (trudna sytuacja życiowa, rodzinna, materialna pracownika). Szczegóły wraz z dekretacją - w uzasadnieniu.

uzasadnienie

Udzielanie zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe (na warunkach określanych umową) traktuje się jako rodzaj usług świadczonych pracownikom przez pracodawców w zakresie działalności socjalnej. Przyznawanie ulgowych usług i świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu (art. 8 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych). Umorzenie pożyczki, jako forma pomocy socjalnej bezzwrotnej, może dotyczyć pracownika znajdującego się w złej sytuacji materialnej, rodzinnej czy życiowej. Umorzona kwota, jako przychód pracownika, obciążona jest podatkiem dochodowym.

WAŻNE!

Kwota umorzonej pożyczki mieszkaniowej z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych jest dla pracownika przychodem i obciążona jest podatkiem dochodowym.

Jeśli umorzenie pożyczki nastąpi w czasie, kiedy podatnik nie jest już pracownikiem pracodawcy, uzyskane świadczenie pieniężne z tytułu umorzenia pożyczki jest przychodem z innych źródeł, określonych w art. 20 ust. 1 ustawy pdof. W związku z tym spółka jako były zakład pracy podatnika nie ma obowiązku poboru podatku z tytułu umorzonej pożyczki. Ma natomiast obowiązek sporządzenia informacji PIT-8C, w której wykaże wartość umorzonej kwoty. Informację tę spółka zobowiązana jest przekazać podatnikowi oraz jednocześnie złożyć w urzędzie skarbowym właściwym według miejsca zamieszkania podatnika (byłego pracownika) - w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego. Obowiązek ten wynika z art. 42a ustawy pdof.

Kierownik zakładu pracy, jako administrator środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, powinien dołożyć staranności, aby zabezpieczyć spłatę pożyczek udzielonych z ZFŚS (na przykład przez poręczenie innego pracownika). Jeśli należność z tytułu spłaty pożyczki jest zagrożona z powodu złej woli czy niedbalstwa pracownika, nie jest to wystarczający powód do jej umorzenia.

Należy w takim przypadku wyczerpać wszelkie dostępne środki windykacji tej należności, łącznie z dochodzeniem zwrotu wymagalnych należności funduszu przed sądem. Trzeba jednak pamiętać, że koszty związane z windykacją nie mogą być refundowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

WAŻNE!

Przepisy nie zezwalają na refundację ze środków ZFŚS kosztów dochodzenia zwrotu wymagalnych należności funduszu.

Zagrożenie spłaty pożyczki powinno skutkować utworzeniem przez administratora (czyli zakład pracy) odpisu aktualizującego, który obciąży pozostałe koszty operacyjne. Oczywiście i te koszty nie podlegają refundacji ze środków ZFŚS. Odpis aktualizujący ulegnie rozwiązaniu w przypadku wznowienia spłat, czy też uzyskania całkowitej spłaty pożyczki, powodując powstanie pozostałych przychodów operacyjnych. W przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego lub innego rodzaju bezskutecznego zakończenia dochodzenia należności drogą sądową należy dokonać ostatecznego wyksięgowania należności i odpisu z nią związanego.

Ostrożna i obiektywna ocena sytuacji niekiedy może wskazywać na niewspółmiernie wysokie koszty dochodzenia należności lub na małe prawdopodobieństwo jej ściągalności. Można wtedy uznać, że takie (nawet nieprzedawnione) należności są należnościami nieściągalnymi. Należy wówczas dokonać wyksięgowania należności w pozostałe koszty operacyjne. Ponadto należy zrefundować stan środków funduszu, przekazując na rachunek bankowy funduszu równowartość kwoty wyksięgowanej należności z tytułu pożyczki.

Przedawnienie roszczenia również może stać się przyczyną nieściągalności. Generalnie termin przedawnienia wynosi 10 lat (art. 118 Kodeksu cywilnego), chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. W przypadku należności z tytułu spłaty pożyczki udzielonej pracownikowi z ZFŚS przepisami szczególnymi będą uregulowania Kodeksu pracy, które wskazują (art. 291), że roszczenia ze stosunku pracy ulegają, co do zasady, przedawnieniu z upływem 3 lat. Należy przy tym pamiętać, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (a zatem od dnia, od którego wierzyciel może skutecznie żądać od dłużnika spełnienia świadczenia). Ważne jest też, że bieg przedawnienia przerywa każda czynność wyszczególniona w art. 295 § 1 Kodeksu pracy, tzn.:

1) każda czynność przed właściwym organem powołanym do rozstrzygania sporów lub egzekwowania roszczeń przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia,

2) uznanie roszczenia.

Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. Jeżeli przerwa biegu przedawnienia nastąpiła wskutek jednej z przyczyn przewidzianych w wymienionym punkcie 1, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie wszczęte w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia nie zostanie zakończone.

PRZYKŁAD 1

Zakład pracy udzielił pracownikowi pożyczki przeznaczonej na remont mieszkania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w wysokości 2400 zł, oprocentowanej prowizyjnie w wysokości 1%, na okres 12 miesięcy. Po sześciu miesiącach pracownik poprosił o umorzenie niespłaconej kwoty pożyczki. Kierownik jednostki przychylił się do złożonego przez pracownika wniosku, biorąc pod uwagę wskazywaną przez pracownika trudną sytuację rodzinną i materialną spowodowaną ciężką chorobą żony.

Księgowania

1. Udzielenie (wypłata) pożyczki:

  Wn konto 234 „Należności od pracowników z tytułu udzielonych pożyczek” 2400,00 zł

  Ma konto 135 „Rachunek bankowy ZFŚS” 2400,00 zł

2. Zarachowanie oprocentowania prowizyjnego pożyczki:

  Wn konto 234 „Należności od pracowników z tytułu udzielonych pożyczek” 24,00 zł

  Ma konto 850 „Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych” 24,00 zł

3. Spłata miesięcznej raty pożyczki przez obciążenie wynagrodzenia do wypłaty:

  Wn konto 231 „Rozrachunki z pracownikami z tytułu wynagrodzeń” 202,00 zł

  Ma konto 234 „Należności od pracowników z tytułu udzielonych pożyczek” 202,00 zł

4. Umorzenie niespłaconej części pożyczki na wniosek pracownika:

  Wn konto 850 „Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych” 1212,00 zł

  Ma konto 234 „Należności od pracowników z tytułu udzielonych pożyczek” 1212,00 zł

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

PRZYKŁAD 2

Pracownik uzyskał pożyczkę z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych na cele mieszkaniowe w kwocie 2000 zł na okres dwóch lat. Oprocentowanie pożyczki wyniosło według regulaminu i umowy 20 zł. Pożyczka została udzielona bez poręczeń (według regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych dopiero pożyczki w kwocie powyżej 4000 zł wymagają zabezpieczenia spłaty w postaci poręczenia dwóch innych pracowników zakładu pracy). Po upływie roku pracownik na swoją prośbę uzyskał urlop bezpłatny na okres 6 miesięcy. Na czas urlopu spłata pożyczki uległa zawieszeniu. Po wykorzystaniu urlopu bezpłatnego pracownik nie stawił się do pracy. Umowa o pracę została rozwiązana przez zakład pracy bez wypowiedzenia (na podstawie art. 52 Kodeksu pracy). Zakład wezwał jednocześnie pracownika do natychmiastowej spłaty pozostałej części pożyczki w kwocie 1010 zł. Dokumenty zostały wysłane pocztą, jednak pracownik ich nie odebrał. Okazało się, że adresat wyprowadził się, a miejsce jego pobytu nie jest znane. Po upływie roku ponownie wezwano bezskutecznie pracownika do spłaty pożyczki. Kierownictwo zakładu nie skierowało dochodzenia należności na drogę postępowania sądowego, uznając że ściągnięcie tej należności wiązałoby się z niewspółmiernie wysokimi wydatkami. Dodatkowym argumentem uznania należności za nieściągalną był również brak pewności, czy postępowanie sądowe (a właściwie egzekucja komornicza) zakończyłoby się powodzeniem.

1. Wyksięgowanie pożyczki z funduszu socjalnego:

  Wn konto 765 „Pozostałe koszty operacyjne” 1010,00 zł

  Ma konto 234 „Należności od pracowników z tytułu udzielonych pożyczek” 1010,00 zł

2. Uzupełnienie (refundacja) środków funduszu w wysokości kwoty niespłaconej pożyczki:

  Wn konto 135 „Rachunek bankowy ZFŚS” 1010,00 zł

  Ma konto 131 „Bieżący rachunek bankowy” 1010,00 zł

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

PRZYKŁAD 3

Pracownik otrzymał z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych dwuletnią pożyczkę na cele mieszkaniowe. Kwota pożyczki to 24 000 zł, zaś odsetki naliczone według umowy wyniosły 240 zł. Regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie przewidywał zabezpieczeń w stosunku do spłat pożyczek. Po 12 miesiącach pracownik poprosił o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron, motywując prośbę złożoną sytuacją rodzinną i koniecznością przeprowadzki do innej odległej miejscowości. Pracownik zobowiązał się w formie aneksu do umowy pożyczki do dalszych systematycznych spłat, na co uzyskał zgodę kierownika jednostki. Niestety, po upływie kolejnych terminów były pracownik nie regulował swoich zobowiązań wobec dawnego pracodawcy. Kierownictwo zakładu pracy wielokrotnie wzywało pracownika do spłaty, ostatecznie przekazało sprawę do kancelarii windykacyjnej, decydując o dochodzeniu należności przed sądem. W związku z tym dokonano odpisu aktualizującego na niespłaconą kwotę należności - 12 120 zł.

1. Dokonanie odpisu aktualizującego:

  Wn konto 765 „Pozostałe koszty operacyjne” 12 120,00 zł

  Ma konto 280 „Odpisy aktualizujące należności” 12 120,00 zł

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Podstawa prawna 

l art. 8 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych - j.t. Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 249, poz. 2104

l art. 52, art. 291 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 221, poz. 1615

l art. 118 ustawy z 26 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 164, poz. 1166

Ewa Szczepankiewicz

główna księgowa w spółce z o.o.