Strona główna » Księgowość » Rachunkowość » Księgi rachunkowe » Jak zaksięgować pożyczkę od udziałowca

Jak zaksięgować pożyczkę od udziałowca

09 czerwca 2008, 05:06

Beata Piotrowska

REKLAMA

W sytuacji kiedy spółka z o.o. potrzebuje dodatkowych środków finansowych na prowadzenie działalności gospodarczej, udziałowcy zamiast wnoszenia dopłat czy podwyższania wkładów mogą podjąć decyzję o udzieleniu spółce pożyczki.

Udzielenie spółce pożyczki przez jej udziałowca podlega regulacjom ustawy Kodeks cywilny. Mimo iż ustawodawca nie przewidział dla umowy pożyczki szczególnej formy, to zgodnie z art. 720 par. 2 kodeksu istnieje obowiązek potwierdzenia umowy pożyczki na piśmie, w sytuacji gdy jej wartość przekracza 500 zł. Należy pamiętać, że forma pisemna umowy zastrzeżona jest wyłącznie dla celów dowodowych.

REKLAMA

Umowa pożyczki może więc zostać zawarta w dowolnej formie, również ustanie, jednak niedochowanie zwykłej formy pisemnej może spowodować istotne ograniczenia dowodowe na fakt zawarcia takiej umowy.

Co do terminu zwrotu pożyczki, to może być on określony przez strony w umowie pożyczki np. jako konkretna data w przyszłości. Jeżeli taki termin nie został ustalony, spółka będzie zobowiązana do zwrotu wartości pożyczki, z ewentualnym oprocentowaniem, w terminie sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez udziałowca, o czym stanowi art. 723 kodeksu.

Pożyczka w CIT

Otrzymana przez spółkę z o.o. pożyczka z jednej strony nie jest dla spółki przychodem, a z drugiej strony jej zwrot nie stanowi dla jednostki kosztu uzyskania przychodów.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Należy jednak zauważyć, że przychód podatkowy pojawi się w przypadku umorzenia pożyczki lub jej przedawnienia. Jeśli udziałowiec umorzy spółce pożyczkę, przychód powstanie w dacie złożenia przez niego oświadczenia woli o zwolnieniu spółki z długu.

W przypadku kiedy udziałowcy udzielą spółce pożyczki oprocentowanej, zapłacone odsetki, co do zasady, będą stanowiły dla spółki koszt uzyskania przychodów, aczkolwiek z pewnymi ograniczeniami, uregulowanymi w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Ograniczenie to pozwala zaliczać do kosztów uzyskania przychodów jedynie odsetki od wartości zadłużenia, wobec udziałowca posiadającego określone udziały w kapitale spółki, które nie przekraczają trzykrotności kapitału zakładowego spółki z o.o.

Dla wspólnika, który udziela pożyczki, odsetki stanowią przychód z kapitałów pieniężnych, od którego spółka wypłacająca odsetki ma obowiązek pobrać zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 19 proc.

WAŻNE

W sytuacji gdy udziałowcy udzielą spółce nieoprocentowanej pożyczki zwrotnej, po stronie spółki powstanie przychód z nieodpłatnych świadczeń. Przychód ten nie podlega ewidencji w księgach rachunkowych jednostki, ale jest ustalany pozabilansowo.

Zgodnie z treścią art. 12 ust. 6 pkt 4 ustawy o CIT, przychodem będzie nieodpłatne świadczenie odpowiadające wartości odsetek, jakie spółka musiałaby zapłacić, gdyby taką pożyczkę chciała uzyskać od obcego podmiotu.

Konwersja pożyczki

Udziałowcy spółki z o.o., którzy udzielili spółce pożyczki, mogą podjąć decyzję o zamianie wierzytelności z tytułu pożyczki i odsetek od niej na udziały w kapitale zakładowym spółki. Na skutek konwersji wierzytelności udziałowcy uzyskują udziały o wartości odpowiadającej wielkości pożyczki łącznie z odsetkami naliczonymi na dzień konwersji.

W dniu podjęcia uchwały o zamianie pożyczki na udziały zobowiązanie z tytułu pożyczki wygasa, a jego wartość przenoszona jest na konto Rozrachunki z udziałowcami z tytułu wkładów na kapitał zakładowy.

Trzeba zaznaczyć, że na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o CIT nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25 proc. udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25 proc. udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25 proc. udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tą wartość zadłużenia określoną na dzień zapłaty odsetek.

Warto jeszcze zauważyć, że wspólnik, który udziela spółce pożyczki, może nie odzyskać pożyczki. W przypadku kiedy ogłoszono by upadłość spółki w terminie dwóch lat od dnia zawarcia umowy pożyczki, wierzytelność wspólnika z tytułu tej pożyczki uznawana jest jako wkład do spółki (art. 14 par. 3 kodeksu spółek handlowych). Pożyczka staje się zatem wkładem z mocy samego prawa i od tego momentu należy stosować do niej przepisy dotyczące wkładu.

Ewidencja księgowa

Otrzymane od udziałowców pożyczki ewidencjonuje się na koncie Pozostałe rozrachunki. W ciągu roku pożyczki te są wykazywane w księgach w wartości nominalnej z dnia ich otrzymania (art. 28 ust. 11 pkt 2 ustawy o rachunkowości). Natomiast na dzień bilansowy takie zobowiązania wyceniane są w kwocie wymagającej zapłaty, czyli powiększone o należne odsetki (art. 28 ust. 1 pkt 8 ustawy).

TYPOWE OPERACJE KSIĘGOWE ZWIĄZANE Z OTRZYMANIEM POŻYCZKI OD UDZIAŁOWCA

1. Wpływ na rachunek bankowy lub do kasy kwoty otrzymanej pożyczki:

• Wn konto Rachunek bieżący, Kasa,

• Ma konto Pozostałe rozrachunki;

2. Naliczenie należnych pożyczkodawcy odsetek:

a) od pożyczki zaciągniętej na finansowanie budowy środka trwałego (do momentu przekazania inwestycji do używania)

• Wn konto Środki trwałe w budowie,

• Ma konto Pozostałe rozrachunki;

b) od pożyczki zaciągniętej na finansowanie bieżącej działalności:

• Wn konto Koszty finansowe,

• Ma konto Pozostałe rozrachunki;

3. Spłata pożyczki wraz z odsetkami (po potrąceniu zryczałtowanego podatku dochodowego od wypłacanych odsetek):