Jak ująć w księgach rachunkowych budowę drogi

RADA

Nakłady na budowę czy przebudowę drogi publicznej nie stanowią inwestycji w obcym środku trwałym, lecz koszt obciążający wynik finansowy spółki. Po ukończeniu przebudowy nakłady te zostaną przekazane pod zarząd publiczny. Szczegóły wraz z ewidencją - w uzasadnieniu.

UZASADNIENIE

Z przedstawionych informacji wynika, że spółka, planując wybudowanie wjazdu od drogi publicznej do stacji paliw, zakupiła grunt przyległy do drogi (w celu jej poszerzenia), co było niezbędne do realizacji projektu. Jednocześnie zostały wykonane prace projektowe, w tym geodezyjne, lecz prawdopodobnie spółka nie uzyskała jeszcze decyzji zezwalającej na budowę.

Ustawa o drogach publicznych (art. 16 ust. 1-2) wskazuje, że:

budowa lub przebudowa dróg publicznych spowodowana inwestycją niedrogową należy do inwestora tego przedsięwzięcia. Szczegółowe warunki budowy lub przebudowy dróg, (...), określa umowa między zarządcą drogi a inwestorem inwestycji niedrogowej.

Umowa ta jest warunkiem wydania decyzji o pozwoleniu na budowę. Drogi krajowe stanowią własność Skarbu Państwa. Drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne stanowią własność właściwego samorządu województwa, powiatu lub gminy. Jednym z warunków prowadzenia przebudowy drogi publicznej jest konieczność nieodpłatnego przekazania nakładów tych prac na rzecz Skarbu Państwa, samorządu województwa, powiatu lub gminy, pod zarząd właściwego zarządcy drogi.

Ważne!

Warunkiem prowadzenia przebudowy drogi publicznej jest konieczność nieodpłatnego przekazania nakładów tych prac na rzecz Skarbu Państwa, samorządu województwa, powiatu lub gminy, pod zarząd właściwego zarządcy drogi.

Czy budowana droga publiczna stanowi aktyw dla jednostki

Efektem poniesionych nakładów na budowę drogi publicznej nie będzie ani środek trwały, ani inwestycja w obcy środek trwały. Wynika to z definicji aktywów (art. 3 ust. 1 pkt 12 ustawy o rachunkowości), w której wskazuje się, że można do nich zaliczyć „kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych”.

Zatem jednym z warunków koniecznych do uznania zasobu majątkowego za aktyw jest fakt kontrolowania go przez daną jednostkę. Warunek ten w przypadku budowy drogi publicznej nie będzie spełniony. Nie ma już zatem znaczenia spełnienie wszelkich innych warunków uznania zasobu za aktyw (tj. to, że droga powstała w wyniku przeszłych zdarzeń, że można określić wiarygodnie jej wartość i że spowoduje w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych). Nie ma także znaczenia spełnienie 4 warunków uznania tego zasobu za środek trwały, tj. że przewidywany okres ekonomicznej użyteczności jest dłuższy niż rok, że droga jest kompletna, zdatna do użytku i przeznaczona na potrzeby własne jednostki.

Ważne!

Ze względu na przymus przekazania nakładów prac na rzecz Skarbu Państwa, samorządu województwa, powiatu lub gminy nie można uznać, że są to nakłady na budowę środka trwałego spółki, nawet w części dotyczącej fragmentu budowy na gruncie będącym własnością spółki.

W przypadku wybudowania drogi przeznaczonej do użytku publicznego i zarządzanej przez obcy podmiot warunek kontroli przez jednostkę nie będzie spełniony. Budowla ta nie będzie środkiem trwałym należącym do jednostki, nie będzie też aktywem trwałym w postaci ulepszenia w obcych środkach trwałych. W trakcie prowadzenia prac wszelkie poniesione koszty stanowić będą nakłady na obcy środek trwały, które po zakończeniu budowy zostaną przekazane do zarządu dróg, a środek trwały zostanie oddany do publicznego użytkowania.

Jak ewidencjonować koszty związane z budową drogi publicznej

Ewidencja kosztów poniesionych w związku z projektowaniem i realizacją przebudowy drogi publicznej nie powinna odbywać się poprzez konto „Środki trwałe w budowie”, które wykazuje pewnego rodzaju aktywa trwałe jednostki, prezentowane w bilansie. Właściwym kontem do ewidencji tego typu nakładów będzie konto zespołu 7 „Pozostałe koszty operacyjne”. Choć nakłady te będą rzutować na przyszłe przychody, kosztów tych nie można także przypisać do kosztów przyszłych okresów i aktywować jako czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów (ponieważ nie ma tytułu odnoszącego je do przyszłych okresów sprawozdawczych). Nakłady na projektowanie i realizację drogi publicznej obciążają więc wynik bieżącego okresu.

PRZYKŁAD

Spółka z o.o. prowadziła przebudowę drogi publicznej w celu usprawnienia wjazdu na własną stację paliw. Poniesiono następujące nakłady:

- 50 000 zł w roku 2007,

- 180 000 zł w roku 2008.

Wszelkie koszty ewidencjonowane są na koncie pozostałych kosztów operacyjnych i obciążają wynik finansowy okresu, w którym zostały poniesione. Inwestycja została przekazana zgodnie z umową w lipcu 2008 r. pod zarząd dróg, a następnie oddana do użytkowania.

Księgowania

1. Nakłady poniesione w roku 2007:

Wn konto 765„Pozostałe koszty operacyjne” 50 000,00 zł

Ma konto 201„Rozrachunki z kontrahentami z tytułu dostaw i usług” 50 000,00 zł

2. Nakłady poniesione w roku 2008:

Wn konto 765„Pozostałe koszty operacyjne” 180 000,00 zł

Ma konto 201„Rozrachunki z kontrahentami z tytułu dostaw i usług” 180 000,00 zł

3. Oddanie inwestycji pod zarząd dróg (księgowa nota uznaniowa na kwotę 230 000,00 zł na rzecz zarządu dróg).

Partycypacja w kosztach przebudowy drogi publicznej - stanowisko Ministerstwa Finansów

W związku z wątpliwościami w sprawie partycypacji w kosztach przebudowy drogi publicznej Ministerstwo Finansów przedstawiło swoje stanowisko (pismo z 14 lipca 2006 r., sygn. DD6-8213-43/WK/06/249):

Nie ulega wątpliwości, iż droga publiczna, w przebudowie której partycypuje przedsiębiorstwo, nie stanowi środka trwałego podatnika. Wątpliwości pojawiają się natomiast w przypadku, gdy partycypację w kosztach przebudowy drogi traktuje się jako inwestycję w obcym środku trwałym (art. 16a ust. 2 pkt 1 updop).

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych, podobnie zresztą jak i ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie definiuje wprawdzie wprost pojęcia „inwestycji w obcym środku trwałym”, to jednak w praktyce przyjmuje się, że taką inwestycją są nakłady poniesione na ulepszenie środka trwałego, który używany jest na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze. Są to zatem poniesione wydatki mające na celu przystosowanie środka trwałego do używania go przez podatnika.

Umowa o partycypację w kosztach budowy drogi publicznej, zawarta pomiędzy podatnikiem a jej właścicielem (np. samorządem gminy), nie jest umową, na podstawie której droga ta została przyjęta przez podatnika do używania. Nie przesądza tego również fakt zwiększonej, w stosunku do innych użytkowników, częstotliwości korzystania z drogi przez podatnika.

Z tego też względu, zdaniem Ministerstwa Finansów, wydatki związane z nakładami podatnika na utrzymanie (przebudowę) drogi publicznej nie stanowią inwestycji w obcym środku trwałym, a tym samym nie mogą być rozliczane w formie odpisów amortyzacyjnych.

Wydatki takie mogą natomiast stanowić koszt podatkowy, w oparciu o przepis art. 15 ust. 1 updop, o ile podatnik wykaże spełnienie dwóch wspomnianych wyżej warunków, tzn. związku ze swoją działalnością oraz co najmniej pośredniego związku z „celem uzyskania przychodów”.

Reasumując: według stanowiska Ministerstwa Finansów droga publiczna, w której partycypuje przedsiębiorstwo:

• nie jest środkiem trwałym przedsiębiorstwa partycypującego w budowie,

• nie stanowi inwestycji w obcym środku trwałym,

• nie może być amortyzowana,

• może stanowić koszt podatkowy, o ile podatnik wykaże spełnienie dwóch warunków, tj. związku ze swoją działalnością oraz co najmniej pośredniego związku z „celem uzyskania przychodów”.

Wydane później interpretacje podatkowe w tego rodzaju przypadkach nakazują zaliczanie poniesionych kosztów na bieżąco w ciężar kosztów uzyskania przychodów, w okresie, w którym zostały poniesione. Przykładem może być interpretacja indywidualna z 29 kwietnia 2008 r., sygn. IPPB1/415-121/08-2/ES, w której Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie stwierdza, że:

(...) planowana budowa drogi publicznej i chodnika wraz z rowem melioracyjnym służącym do odwodnienia drogi, które to Wnioskodawca, ze względu na ich publiczny charakter, będzie odsprzedawał (przekazywał) właściwej jednostce samorządu terytorialnego, będzie zaliczana bezpośrednio w ciężar kosztu uzyskania przychodu w chwili poniesienia kosztu. W takim przypadku Wnioskodawca będzie mógł zaliczyć poniesione wydatki bezpośrednio w ciężar kosztu uzyskania przychodu.

Nie wszystkie interpretacje podatkowe wskazują na brak możliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych od wybudowanej drogi publicznej. Przykładem może być decyzja w sprawie interpretacji prawa podatkowego z 27 kwietnia 2007, sygn. BI/4218-0005/07, wydana przez Izbę Skarbową w Gdańsku. Interpretacja dotyczy spółki z o.o., której podstawowym rodzajem działalności jest budowanie domów mieszkalnych i ich eksploatacja na zasadach najmu. Spółka ta w celu umożliwienia dojazdu do posiadanych nieruchomości, na działce gruntowej będącej własnością gminy i użyczonej spółce na podstawie umowy użyczenia, wybudowała odcinek drogi. Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku po rozpatrzeniu zażalenia spółki stwierdził, że choć w opisanym przypadku obiekty wybudowane i wykorzystywane przez podatnika nie stanowią jego własności pomimo poniesienia przez niego nakładów na ich wybudowanie, to stanowią środki trwałe podlegające amortyzacji na podstawie art. 16a ust. 2 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Stanowisko swoje argumentuje w sposób następujący:

Z treści art. 16a ust. 2 pkt 2 powołanej ustawy wynika, że amortyzacji, obok środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych stanowiących własność (współwłasność) podatnika, podlegają również, z zastrzeżeniem art. 16c, niezależnie od przewidywanego okresu użytkowania budynki i budowle wybudowane na cudzym gruncie, zwane także środkami trwałymi. Stosownie do treści art. 191 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.) własność nieruchomości rozciąga się na rzecz ruchomą, która została połączona z nieruchomością w taki sposób, że stała się jej częścią składową.

Przytoczona powyżej treść art. 16a ust. 2 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ma zastosowanie m.in. w sytuacji, gdy podatnik, niebędący właścicielem gruntu, obejmuje go na określony czas we władanie na podstawie umowy, przewidującej zgodę właściciela na wybudowanie na nim budynku lub budowli, i realizuje na tym gruncie taką budowę dla celów swojej działalności. Umowa taka stanowi podstawę do zachowania przez podatnika prawa do korzystania z wybudowanych inwestycji w prowadzonej działalności w okresie i na warunkach wskazanych w tej umowie.

W tym przypadku obiekty wybudowane i wykorzystywane przez podatnika nie stanowią jego własności pomimo poniesienia przez niego nakładów na ich wybudowanie, lecz stanowią środki trwałe podlegające amortyzacji na podstawie art. 16a ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 15.02.1992 r.

Biorąc pod uwagę przedstawiony stan faktyczny oraz powołane przepisy, Dyrektor Izby Skarbowej stwierdza, że Podatnik w sytuacji wybudowania na użyczonym gruncie odcinka drogi, który prowadzi wyłącznie do jego budynków mieszkalnych, ma prawo do amortyzowania tej budowli, a także uznania odpisów amortyzacyjnych za koszty uzyskania przychodów.

Czy można odliczać VAT z faktur dotyczących budowy drogi publicznej i czy nieodpłatne jej przekazanie podlega VAT

Podatek od towarów i usług - VAT naliczony podlega odliczeniu na zasadach ogólnych. Natomiast nieodpłatne przekazanie nakładów związanych z budową lub przebudową drogi publicznej nie podlega opodatkowaniu VAT. Potwierdzeniem takiego stanowiska jest interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 4 września 2007 r. (sygn. IPPP1-443-44/07-2/IŻ). Interpretacja dotyczyła realizowanej przez spółkę T. inwestycji w zakresie wykonania przebudowy i modernizacji skrzyżowania na gruncie należącym do Miasta. Miasto uwarunkowało wydanie pozwolenia na oddanie do użytkowania nowego obiektu spółki T. między innymi przebudową i modernizacją skrzyżowania. Prowadzone przedsięwzięcie było związane także z umożliwieniem bezpiecznego dojazdu do budynków, w których spółka T. prowadziła działalność gospodarczą.

W lipcu 2007 r. zakończono modernizację skrzyżowania i spółka przekazała elementy inwestycji nieodpłatnie, zgodnie z obowiązującymi przepisami, na rzecz Miasta oraz na rzecz właściwych zarządców i podmiotów (tj. na rzecz Zarządu Dróg Miejskich, Burmistrza Dzielnicy i Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego). Dyrektor Izby Skarbowej w opisanym przypadku stwierdza, że:

nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą towarów uznaje się za odpłatne świadczenie usług, jeżeli spełnione zostaną łącznie następujące warunki wynikające z ww. przepisu:

• nieodpłatne świadczenie usług nie jest związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa,

• podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami.

Przez świadczenie usług niezwiązane z prowadzeniem przedsiębiorstwa należy rozumieć takie świadczenie usług, które odbyło się bez związku z potrzebami prowadzonej działalności. Niedopełnienie któregokolwiek z warunków określonych w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy jest podstawą do traktowania nieodpłatnej usługi jako niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

We wniosku z dnia 25.07.2007 r. Spółka wskazała, iż inwestycja w zakresie wykonania przebudowy i modernizacji skrzyżowania ul. X z ul. Y ma związek z budową nowego obiektu T. dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej.

Oznacza to, iż pomimo spełnienia jednej z przesłanek, zawartych w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy, dotyczącej prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z prowadzoną inwestycją, nie została spełniona druga z przesłanek, warunkujących zrównanie nieodpłatnego świadczenia usług z odpłatnym świadczeniem usług, ponieważ przekazywana nieodpłatnie inwestycja związana jest z prowadzonym przez Spółkę przedsiębiorstwem.

W świetle powyższego, mając na uwadze stan faktyczny przedstawiony przez Podatnika, nieodpłatne świadczenie usług na rzecz Miasta W. oraz na rzecz właściwych zarządców i podmiotów nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

• art. 15 ust. 1, art. 16a ust. 2 pkt 1-2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 176, poz. 1238

• art. 3 ust. 1 pkt 12 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 63, poz. 393

• art. 8 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 74, poz. 444

• art. 16 ust. 1-2 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych - j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 54, poz. 326

Ewa Szczepankiewicz

główna księgowa w spółce z o.o.