Bilans jednostek trzeciego sektora nieprowadzących działalności gospodarczej

Maria Hass-Symotiuk

Ze względu na pojemność informacyjną bilans jest podstawowym źródłem informacji do oceny sytuacji majątkowo-finansowej jednostki, a także jej zdolności płatniczej. Informacje te mogą być wykorzystane do kontroli, analizy i oceny efektywności prowadzonej działalności oraz możliwości jej kontynuacji, a także wytyczania przyszłości. Odbiorcami tych informacji może być zarówno kierownictwo jednostki, jak i wierzyciele, kontrahenci, instytucje rządowe i fiskalne oraz społeczeństwo.

W jednostkach non profit kontynuujących działalność istotne znaczenie ma wyróżnienie bilansu otwarcia i bilansu zamknięcia.

Bilans otwarcia wykazuje stan aktywów i pasywów na początek roku obrotowego i jest podstawą do założenia (otwarcia) ksiąg rachunkowych na dany rok obrotowy. Z kolei w bilansie zamknięcia są ujęte stany aktywów i pasywów wynikające z prowadzonych ksiąg rachunkowych, zamykanych na koniec roku obrotowego. Bilans zamknięcia danego roku obrotowego jest jednocześnie bilansem otwarcia następnego roku obrotowego. Jest on zatem pomostem łączącym dwa sąsiednie lata obrotowe.

Należy podkreślić, że bilans sprawozdawczy zawiera celowo dobrane i uporządkowane zbiory informacji finansowych, których treść, zakres, układ, terminy, odbiorców oraz zasady i tryb sporządzania podlegają regulacjom prawnym. Obowiązek w tym zakresie dla wszystkich jednostek non profit nieprowadzących działalności gospodarczej wynika z załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości dla jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej.

Przy tym za jednostkę sprawozdawczą uznaje się jednostkę non profit mającą siedzibę lub zarząd na terytorium RP. W wypadku gdy prowadzi ona, obok działalności statutowej, także działalność gospodarczą, to musi respektować w całej rozciągłości standard sprawozdawczy bilansu określony przepisami ustawy o rachunkowości.

Bilans należy sporządzić na moment bilansowy, którym może być dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych lub inny dzień bilansowy². Sporządza się go nie później niż w ciągu trzech miesięcy od dnia bilansowego. Bilans sporządza się za rok obrotowy, który powinien się pokrywać z rokiem podatkowym. Podstawą jego sporządzenia są rzetelnie i prawidłowo prowadzone księgi rachunkowe. Muszą być one wewnętrznie uzgodnione oraz zweryfikowane, ze stanami rzeczywistymi poszczególnych składników majątkowych i źródeł ich finansowania, o wyniki inwentaryzacji, jak też wycenione według zasad określonych w ustawie³.