Ustalenie i rozliczenie wyniku finansowego w organizacjach non profit

Problem wynika z tego, że w momencie podjęcia przez organizację non profit działalności gospodarczej, dla celów bilansowych organizacja taka podlegać będzie tym samym regułom co spółka handlowa. Równocześnie nadal pozostanie organizacją non profit, która działalność gospodarczą może wykonywać nie dla zysku, ale tylko i wyłącznie w celu realizacji zadań statutowych.

(...)

Tabela 1. Porównanie pozycji składających się na wynik finansowy poszczególnych rodzajów jednostek.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Organizacje non profit prowadzące działalność gospodarczą księgi rachunkowe prowadzą zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości. Taki wniosek wynika z wykładni § 4 rozporządzenia MF w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej, według którego, jeżeli jednostka podejmie działalność gospodarczą w ciągu roku obrotowego, wówczas z dniem podjęcia tej działalności stosuje przepisy ustawy o rachunkowości odnoszące się do jednostek prowadzących działalność gospodarczą.

Przy czym należy pamiętać o przepisach innych aktów prawnych. I tak:

• zgodnie z ustawą o fundacjach „fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów”,

• z ustawy o stowarzyszeniach wynika, że „dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków”,

• według ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, której przepisom podlegają też fundacje i stowarzyszenia prowadzące działalność pożytku publicznego, „dochód z działalności odpłatnej pożytku publicznego służy wyłącznie realizacji zadań należących do sfery zadań publicznych lub celów statutowych”.

Na podstawie tych przepisów dochodzi się do wniosku, że organizacja non profit prowadząca działalność gospodarczą stosuje przepisy ustawy o rachunkowości, uwzględniając jednocześnie fakt, że działalność gospodarczą może prowadzić wyłącznie w celu finansowania swojej działalności statutowej. Dlatego księgi rachunkowe powinny być prowadzone w sposób umożliwiający wyodrębnienie tych dwóch działalności, tj. działalności statutowej i gospodarczej. Ten swoisty „dualizm” w działaniu jednostki musi też znaleźć swoje odzwierciedlenie w sprawozdaniu finansowym: poprzez wykazanie zarówno wyniku na działalności statutowej, jak i wyniku na działalności gospodarczej. Nie jest to sprzeczne z przepisami ustawy o rachunkowości, w myśl której informacje zawarte w sprawozdaniu finansowym mogą być wykazywane ze szczegółowością większą niż określona w załącznikach, jeżeli wynika to z potrzeb lub specyfiki jednostki.