Ustalenie i rozliczenie wyniku finansowego w organizacjach non profit
Problem wynika z tego, że w momencie podjęcia przez organizację non profit działalności gospodarczej, dla celów bilansowych organizacja taka podlegać będzie tym samym regułom co spółka handlowa. Równocześnie nadal pozostanie organizacją non profit, która działalność gospodarczą może wykonywać nie dla zysku, ale tylko i wyłącznie w celu realizacji zadań statutowych.
(...)
Tabela 1. Porównanie pozycji składających się na wynik finansowy poszczególnych rodzajów jednostek.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Ustalenie i rozliczenie wyniku finansowego w organizacjach non profit prowadzących działalność gospodarczą
Organizacje non profit prowadzące działalność gospodarczą księgi rachunkowe prowadzą zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości. Taki wniosek wynika z wykładni § 4 rozporządzenia MF w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej, według którego, jeżeli jednostka podejmie działalność gospodarczą w ciągu roku obrotowego, wówczas z dniem podjęcia tej działalności stosuje przepisy ustawy o rachunkowości odnoszące się do jednostek prowadzących działalność gospodarczą.
Przy czym należy pamiętać o przepisach innych aktów prawnych. I tak:
• zgodnie z ustawą o fundacjach „fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów”,
• z ustawy o stowarzyszeniach wynika, że „dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków”,
• według ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, której przepisom podlegają też fundacje i stowarzyszenia prowadzące działalność pożytku publicznego, „dochód z działalności odpłatnej pożytku publicznego służy wyłącznie realizacji zadań należących do sfery zadań publicznych lub celów statutowych”.
Na podstawie tych przepisów dochodzi się do wniosku, że organizacja non profit prowadząca działalność gospodarczą stosuje przepisy ustawy o rachunkowości, uwzględniając jednocześnie fakt, że działalność gospodarczą może prowadzić wyłącznie w celu finansowania swojej działalności statutowej. Dlatego księgi rachunkowe powinny być prowadzone w sposób umożliwiający wyodrębnienie tych dwóch działalności, tj. działalności statutowej i gospodarczej. Ten swoisty „dualizm” w działaniu jednostki musi też znaleźć swoje odzwierciedlenie w sprawozdaniu finansowym: poprzez wykazanie zarówno wyniku na działalności statutowej, jak i wyniku na działalności gospodarczej. Nie jest to sprzeczne z przepisami ustawy o rachunkowości, w myśl której informacje zawarte w sprawozdaniu finansowym mogą być wykazywane ze szczegółowością większą niż określona w załącznikach, jeżeli wynika to z potrzeb lub specyfiki jednostki.
UWAGA!
Nie można też zapomnieć o przepisach podatkowych, według których dochody w części przeznaczonej na cele statutowe są zwolnione od podatku.
Z rozważań tych wynika, że na kontach zespołu 4 i 7, poza kontami dostosowywanymi do prowadzenia ewidencji kosztów i przychodów działalności gospodarczej, wyodrębnia się też koszty realizacji zadań statutowych i przychody statutowe. Warto, w szczególności ze względu na dociekliwość urzędów skarbowych, wyodrębnić koszty administracyjne dotyczące działalności statutowej od działalności gospodarczej.
Ustalenie wyniku finansowego powinno nastąpić odrębnie na działalność statutową i na działalność gospodarczą.
Tabela 2. Wyciąg z bilansu
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Wynik finansowy netto w organizacjach non profit prowadzących działalność gospodarczą może się kształtować następująco:
Tabela 3.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Wersja 1 - w tym przypadku widać, że działalność gospodarcza finansuje działalność statutową.
Wersja 2 - w przypadku gdy zarówno działalność statutowa, jak i działalność gospodarcza wykazuje dodatni wynik finansowy, organizacja ma rzeczywiście szansę spełnić swój cel statutowy, rozszerzając nawet skalę działalności. Jest to idealna sytuacja, gdyż działalność gospodarcza nie służy tylko i wyłącznie do finansowania ujemnego wyniku działalności statutowej, ale daje możliwość rozwoju.
Należy jednak pamiętać, że szczególnie w wersji drugiej centrum zainteresowania, m.in. urzędu skarbowego, będzie stanowić kwestia wykorzystania dochodu, tj. czy wynik rzeczywiście został przeznaczony na cele statutowe. Dlatego należy bardzo szczegółowo przedstawić sposób wykorzystania wyniku finansowego w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego.
Wersja 3, a w szczególności wersja 4, nie ma uzasadnienia ekonomicznego. Wersja 3 jest sprzeczna nawet z wymogami ustaw mówiących o tym, że działalność gospodarczą podejmuje się w celu finansowania działalności statutowej. Odwrotna sytuacja nie jest jednak dopuszczona. Wersja 4 wskazuje na brak możliwości kontynuacji działalności.
Więcej na ten temat na www.nonprofit.infor.pl
• art. 42 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
• § 2 i 3 rozporządzenia Ministra Finansów z 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej - Dz.U. z 2001 r. Nr 137, poz. 1539; ost.zm. Dz.U. z 2003 r. Nr 11, poz. 117
• art. 5 ust. 5 ustawy z 6 kwietnia 1989 r. o fundacjach - j.t. Dz.U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1398
• art. 34 ustawy z 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach - j.t. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855; Dz.U. z 2007 r. Nr 112, poz. 766
Gyöngyvér Takáts
ekspert w zakresie rachunkowości
|
|
* Uwaga! Cały artykuł został zamieszczony w miesięczniku „Rachunkowość Organizacji Non-profit” nr 12/2007. Skróty pochodzą od redakcji Mk.
Komentarze(0)
Pokaż:
NajnowszePopularneNajstarsze