Działy specjalne produkcji rolnej - kiedy księgi rachunkowe?

Podatnik prowadzi działy specjalne produkcji rolnej (chów i hodowla drobiu) i jest podatnikiem podatku VAT. Opłaca zryczałtowany podatek dochodowy wyliczony w oparciu o normy szacunkowe. Ponadto prowadzi działalność gospodarczą, w zakresie handlu, w której prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów (PKPiR), a dochody z tej działalności opodatkowuje w oparciu o przepis art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Czy w związku z przewidywanym przekroczeniem limitu 1.200.000 euro taki podatnik będzie miał obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych z działów specjalnych produkcji rolnej?

Przychody przekraczające limit

Dochód z działów specjalnych produkcji rolnej w sytuacji, gdy podatnik nie zgłosi zamiaru prowadzenia ksiąg, ustalany będzie wyłącznie na podstawie norm szacunkowych dochodu, określonych w załączniku nr 2 do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, także wtedy, gdy przychód przekroczy limit 1.200.000 euro, o którym mowa w art. 24a ust. 4 ww. ustawy o PIT i art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości.

Ważne!
Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych dotyczy osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych, spółek partnerskich oraz spółdzielni socjalnych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1.200.000 euro.

Jak wynika z ważnej w tym kontekście uchwały siedmiu sędziów NSA z 17 stycznia 2011 r. (II FPS 2/10) obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych nie dotyczy podatników uzyskujących przychody z działów specjalnych produkcji rolnej bez względu na wielkość tych przychodów, jeśli podatnicy ci nie zgłosili zamiaru prowadzenia ksiąg rachunkowych naczelnikowi urzędu skarbowego. Podobne stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z 5 listopada 2012 r. (ITPB1/415-920/12/GR).

Jak dokonać wyceny bilansowej produktów rolniczych

Jeżeli więc podatnik nie zgłosi naczelnikowi urzędu skarbowego zamiaru prowadzenia ksiąg rachunkowych w trybie określonym w art. 24a ust. 2 pkt 2 art. 15 zdanie drugie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dochód z działów specjalnych produkcji rolnej ustalany będzie na podstawie norm szacunkowych bez względu na wysokość tych przychodów.

Działy specjalne produkcji rolnej a księgi rachunkowe

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT, przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej.

Stosownie do zapisów ustawy działami specjalnymi produkcji rolnej są: uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin "in vitro", fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, hodowla dżdżownic, hodowla entomofagów, hodowla jedwabników, prowadzenie pasiek oraz hodowla i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym.

Normy szacunkowe dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej w 2014 r.

Zobacz wskaźnik: Działy specjalne produkcji rolnej

Działy specjalne produkcji rolnej są więc odrębnym źródłem przychodów.

Przychody z działów specjalnych produkcji rolnej ustala się według zasad określonych w art. 14 ustawy (a więc zasad właściwych dla pozarolniczej działalności gospodarczej), jeżeli podatnik prowadzi księgi wykazujące te przychody. O zamiarze założenia ksiąg podatnik jest obowiązany zawiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego przed rozpoczęciem roku podatkowego albo przed rozpoczęciem prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej, jeżeli nastąpiło ono w ciągu roku.

Dochodem (stratą) z działów specjalnych produkcji rolnej jest różnica pomiędzy przychodem z tytułu prowadzenia tych działów a poniesionymi kosztami uzyskania, powiększona o wartość przyrostu stada zwierząt na koniec roku podatkowego w porównaniu ze stanem na początek roku i pomniejszona o wartość ubytków w tym stadzie w ciągu roku podatkowego. Dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, jeżeli podatnik nie prowadzi ksiąg, ustala się przy zastosowaniu norm szacunkowych dochodu z określonej powierzchni upraw lub jednostki produkcji zwierzęcej.

Zgodnie z ustawą o PIT osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie wykonujące działalność gospodarczą, są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, z zastrzeżeniem ust. 3 i 5, albo księgi rachunkowe, zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, w tym za okres sprawozdawczy, a także uwzględniać w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacje niezbędne do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych.

A zatem obowiązek prowadzenia księgi dotyczy również osób prowadzących działy specjalne produkcji rolnej, jeżeli osoby te zgłosiły zamiar prowadzenia tych ksiąg.

Zastosowany w tym przepisie termin "również" wskazuje, że ustawodawca uregulował w nim zasadniczo odmienną sytuację faktyczną niż ta, która podlega regulacji zawartej w ust. 1 art. 24a. O ile zatem ust. 1 art. 24a ustawy dotyczy podatników wykonujących działalność gospodarczą, a więc uzyskujących przychody ze źródła przychodów określonego w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy jako pozarolnicza działalność gospodarcza, o tyle ust. 2 art. 24a ustawy odnosi się do podatników uzyskujących przychody z innych źródeł przychodów - prowadzących działy specjalne produkcji rolnej, jeżeli osoby te zgłosiły zamiar prowadzenia tych ksiąg.

Natomiast termin „księgi” zastosowany w tej regulacji odnosi się zarówno do podatkowej księgi przychodów i rozchodów, jak i do ksiąg rachunkowych.

Podatek dochodowy dla rolników w 2014 r.

Zgodnie z art. 24a ust. 4 ww. ustawy o PIT, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych dotyczy osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody, za poprzedni rok podatkowy wyniosły w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty określonej w euro przepisach o rachunkowości.

Określony w tym przepisie obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych po przekroczeniu określonego limitu przychodów dotyczy, co do zasady, podatników osiągających przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Obowiązek prowadzenia księg - dopiero po zgłoszeniu

W myśl art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie zobowiązane są do prowadzenia ksiąg rachunkowych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1.200.000 euro. Wielkość wyrażoną zaś w euro - stosownie do art. 3 ust. 3 ustawy o rachunkowości - przelicza się na walutę polską po średnim kursie ustalonym przez Narodowy Bank Polski, na dzień 30 września roku poprzedzającego rok obrotowy.

Tekst ujednolicony ustawy o rachunkowości

Z powołanych przepisów wynika, że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej ustalany jest przy zastosowaniu norm szacunkowych tylko wówczas, gdy podatnik nie zgłosi zamiaru prowadzenia ksiąg w trybie określonym w art. 24a ust. 2 pkt 2 i art. 15 zdanie drugie ustawy.

Reasumując, stwierdzić należy, że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej w sytuacji, gdy podatnik nie zgłosi zamiaru prowadzenia ksiąg, ustalany będzie wyłącznie na podstawie norm szacunkowych dochodu, określonych w załączniku nr 2 do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, także wtedy, gdy przychód przekroczy limit z art. 24a ust. 4 ww. ustawy i art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości.