Wariant kalkulacyjny rachunku zysków i strat

Autopromocja

Rachunek zysków i strat

Podział kosztów zgodnie z układem kalkulacyjnym pozwala na określenie związków między czynnikiem produkcji (kosztem), a efektem, czyli wytworzonymi produktami bądź usługami. Dlatego też wyróżniamy:

1) koszty bezpośrednie, czyli takie, dla których istnieje bezpośrednia relacja przyczynowo-skutkowa pomiędzy użytym zasobem, a osiągniętym efektem,

2) koszty pośrednie, czyli takie, dla których taka relacja nie zachodzi, w związku z czym ważne jest zastosowanie klucza rozliczeniowego umożliwiającego powiązanie kosztów z efektem.

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

Koszty produktu, a koszty okresu

Przy ewidencjonowaniu kosztów w układzie kalkulacyjnym należy rozróżnić koszty na koszty produktu i koszty okresu. Znajduje to także swój obraz w rachunku zysków i strat sporządzonym według wariantu kalkulacyjnego.

„Koszt wytworzenia sprzedanych produktów”, czyli pozycja B.I rachunku jest kosztem produktu, czyli kosztem przypisanym produktowi. Dlatego też znajduje on odzwierciedlenie w wyniku finansowym dopiero w momencie, gdy produkt, czyli efekt procesu wytwarzania, zostanie sprzedany. Wcześniej koszt produktu jest bowiem równoznaczny z zapasem produktów gotowych w bilansie.

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

Natomiast koszty okresu nie mają bezpośredniego związku z produkcją, a zarazem nie biorą one udziału w wycenie zapasów. Występują one w kontekście czasu, gdyż zostały poniesione w danym okresie, a więc pokazują się w wyniku finansowym okresu, którego dotyczą. Są to np.: koszty sprzedaży i ogólnego zarządu.

Funkcje kosztów

Powiązanie kosztów z ich funkcjami następuje w układzie funkcjonalnym. Funkcje te pełnią działy- jednostki organizacyjne w strukturach jednostek. Funkcje realizowane przez jednostki gospodarcze można zaliczyć do jednej z dwóch głównych kategorii:

Autopromocja

Kasowy PIT 2025 – webinar.
Nowe przepisy

Sprawdź

1) funkcje podstawowe,

2) funkcje wspomagające.

Wycena rezerw na świadczenia pracownicze – ujmowanie zysków i strat aktuarialnych

Koszty funkcji podstawowych to przede wszystkim te koszty, które są związane z realizacją podstawowego celu działalności jednostki. W zależności od charakteru przedsiębiorstwa może to być działalność produkcyjna, handlowa, usługowa, budowlana itp. W ramach tego wydzielane są zwykle następujące komórki organizacyjne:

1) dział zaopatrzenia, który zajmuje się nabywaniem surowców, materiałów i opakowań oraz ich dalszym zarządzaniem w przedsiębiorstwie,

2) działy produkcyjne, odpowiedzialne za realizację podstawowych celów funkcjonowania jednostki,

3) dział sprzedaży (handlowy),którego zadaniem jest dystrybucja wytworzonego produktu, usługi lub nabytego wcześniej towaru.

Natomiast funkcje wspomagające powstają w tych jednostkach, których wkład w działalność przedsiębiorstwa sprowadza się do wpływu pośredniego, przez wykonywanie zadań wspomagających komórki podstawowe lub inne komórki wspomagające. Do kosztów funkcji wspomagających należą koszty tzw. działalności pomocniczej oraz koszty związane z marketingiem, ogólnym zarządzaniem, administracją, kadrami i finansami przedsiębiorstwa.

 Tabela. Szczegółowe pozycje przychodów i kosztów działalności podstawowej w kalkulacyjnym rachunku zysków i strat

Źródło: ustawa o rachunkowości.

Konta układu kalkulacyjnego

Przy ewidencji kosztów w układzie kalkulacyjnym stosuje się konta zespołu 5. Ewidencjonowanie kosztów za pomocą kont tego zespołu zapewnia odpowiedni zasób informacji do sporządzenia rachunku zysków i strat w wersji kalkulacyjnej oraz dokonać kalkulacji jednostkowego kosztu wytworzenia produktu. Do kont zespołu 5 zalicza się m.in.:

1) koszty działalności podstawowej,

2) koszty wydziałowe działalności podstawowej (koszty pośrednie),

3) koszty ogólnoprodukcyjne,

4) braki,

5) koszty zakupu,

6) koszty sprzedaży,

7) koszty działalności pomocniczej,

8) koszty ogólnego zarządu,

9) rozliczenie kosztów produkcji.

Ustalenie statusu małego podatnika na podstawie rachunku zysków i strat

Informacje uzyskane dzięki zastosowaniu wariantu kalkulacyjnego

Zastosowanie wariantu kalkulacyjnego rachunku zysków i strat, pomimo trudności przy podziale kosztów na działy wymagającej arbitralnego rozliczania i subiektywnej oceny, pozwala na uzyskanie bardziej przydatnych informacji, niż w przypadku wykazania kosztów i przychodów w układzie porównawczym. Daje to bowiem szersze możliwości  analizy wysokości kosztów, tak istotnej dla właściwego zarządzania finansami przedsiębiorstwa. Przy stosowaniu kont kosztów rodzajowych wartość rzeczywistego kosztu wytworzenia jest w zasadzie szacowana, a w sytuacji bardziej skomplikowanej działalności produkcyjnej może to powodować powstawanie błędów w wycenie produktów i kosztu własnego sprzedaży.

Należy także pamiętać, że jednostka prowadząca koszty w układzie funkcjonalnym, musi także w sprawozdaniu finansowym raportować koszty według rodzaju. Dlatego jeżeli jednostka prowadzi księgowanie kosztów w zespole 5, a jednocześnie nie stosuje równoległych księgowań w zespole 4 (koszty według rodzaju), to aby zrealizować obowiązek ustawowy, niezbędne jest odpowiednie rozwinięcie analityczne.

Podyskutuj o tym na naszym FORUM