Jak można ustalić wartość godziwą
REKLAMA
REKLAMA
W ustawie o rachunkowości przewiduje się dla większości składników wycenę według kosztu historycznego. Koszt historyczny stanowi cena nabycia lub koszt wytworzenia. Od kosztu historycznego - zgodnie z zasadą ostrożności - dokonuje się odpisów amortyzacyjnych (środki trwałe i wartości materialne i prawne) oraz odpisów z tytułu utraty wartości. Metoda wyceny według kosztu historycznego przewiduje jedynie zmniejszenie wartości (ewentualnie odwrócenie uprzednio dokonanych odpisów). Wycena według kosztu historycznego nie przewiduje wzrostu wartości, dlatego jest to wycena „pesymistyczna”.
REKLAMA
Poza kosztem historycznym, jakim jest cena nabycia (cena zakupu) lub koszt wytworzenia, do wyceny następujących aktywów i pasywów można stosować też ich wartość godziwą:
• nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne,
• udziały w innych jednostkach,
• udziały w jednostkach podporządkowanych,
• inwestycje krótkoterminowe,
• zobowiązania.
W rozumieniu ustawy o rachunkowości wartość godziwa to kwota, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami. Na podstawie tej definicji stwierdza się, że wartość godziwa nie jest niczym innym jak ceną rynkową. Jak w takim razie wycenić składniki, na które nie ma aktywnego rynku? Na to pytanie nie znajdziemy odpowiedzi w ustawie o rachunkowości. Na temat wartości godziwej więcej wskazówek możemy znaleźć w Założeniach koncepcyjnych oraz MSR nr 41 „Rolnictwo”.
Wycena w Założeniach koncepcyjnych
W Założeniach koncepcyjnych sporządzenia i prezentacji sprawozdań finansowych wymienione zostały cztery zasady wyceny, które - w formie czystej lub mieszanej - mogą się pojawić w MSR. Nie zawarto żadnych wskazówek, która z tych metod jest preferowana. Należy więc wnioskować, że brak rekomendacji oznacza, iż wybór odpowiedniej metody wymaga strukturalnego podejścia od jednostki gospodarczej do użyteczności sprawozdania finansowego.
UWAGA!
Wybór odpowiedniej metody w każdym przypadku wymaga wiedzy o odbiorcach informacji oraz o celu ich wykorzystania.
Tabela. Metody wyceny w Założeniach koncepcyjnych
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Źródło: opracowanie własne na podstawie pkt 100 założeń koncepcyjnych.
Należy zauważyć, że w metodach:
• wyceny według aktualnej ceny nabycia,
• wyceny według wartości możliwej do zastosowania oraz
• wyceny według wartości bieżącej
- główną miarą wyceny według wartości godziwej są kwoty szacunkowe, które ustala się na podstawie odpowiedniej estymacji. W rzeczywistości szacunków dokonuje się niezależnie od tego, czy istnieją rzeczywiste warunki rynkowe, czy też nie.
W przypadku istnienia aktywnego rynku ta wartość odpowiada rzeczywistej wartości rynkowej, choć zawsze należy pamiętać, że dopóki nie dochodzi do transakcji kupna-sprzedaży, nawet cena rynkowa stanowi wartość hipotetyczną.
W razie braku aktywnego rynku oszacowanie tych wartości będzie obarczone większym ryzykiem. Ustalenie wartości bieżącej wymaga prognozowania przepływów pieniężnych, dlatego wiąże się z nim duże ryzyko błędu, co podważa wiarygodność tej metody wyceny.
W opisanym ujęciu wartości odpowiadają definicji wartości godziwej, dlatego metody oparte na wycenie według różnych wartości można nazwać metodami opartymi na wycenie wartości godziwej.
REKLAMA
W rozumieniu wcześniej opisanej definicji wartość godziwą stanowi wartość rynkowa danego składnika. Jednak nie w każdym przypadku istnieje aktywny rynek dla danego składnika. W takiej sytuacji - zgodnie z definicją Encyklopedii rachunkowości1 - pod wartością godziwą należy rozumieć szacowane wartości bilansowe dowolnych aktywów oparte na aktualnych cenach rynkowych podobnych aktywów lub na niedawnych cenach takich samych aktywów z mniej aktywnego rynku albo na projekcji zdyskontowanych przyszłych przepływów środków pieniężnych związanych z użytkowaniem danego składnika aktywów. W takim ujęciu jest to więc wartość, którą może wyrażać zarówno aktualna ceny nabycia, jak wartość realizacji lub wartość bieżąca. Stanowią one odzwierciedlenie stanu wiedzy i szacunków dobrze poinformowanych i zainteresowanych danym składnikiem stron o przyszłych korzyściach ekonomicznych składników sprawozdania finansowego.
Trzeba zauważyć, że stosując wycenę według wartości godziwej, jednostki mogą dokonać odpisów z tytułu utraty wartości lub - w przypadku wzrostu wartości - mogą dokonać przeszacowania. Wycena ta, w przeciwieństwie do wyceny według kosztu historycznego, nazywa się metodą „optymistyczną”, która przedstawia bieżące wartości danego składnika. Niemniej jednak ustalenie np. zdyskontowanej wartości bieżącej przyszłych wpływów środków pieniężnych netto jest bardzo trudne i skomplikowane, co obniża możliwość jej stosowania.
Kiedy możemy mówić o aktywnym rynku
W myśl MSR nr 41 aktywny rynek istnieje wtedy, gdy:
• pozycje będące przedmiotem obrotu na rynku są jednorodne,
• zazwyczaj w dowolnym momencie można znaleźć zainteresowanych nabywców i sprzedawców oraz
• ceny są podawane do wiadomości publicznej.
• pkt 100 Założeń koncepcyjnych
• § 8 MSR nr 41 „Rolnictwo”
Gyöngyvér Takáts
specjalista ds. rachunkowości, pracownik redakcji
|
1Encyklopedia rachunkowości pod redakcją naukową M. Gmytrasiewicz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2005.
REKLAMA
REKLAMA
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat